Ο τρόπος για να προβλέψεις το μέλλον δεν είναι τα ζώδια, αλλά η ναυτιλία

Υπάρχει τρόπος να προβλέψουμε το μέλλον; Αυτό είναι ένα ερώτημα που απασχολεί την ανθρωπότητα χιλιετίες τώρα, αναγκάζοντάς την να ψάχνει διάφορους τρόπους για να το πράξει, μεταξύ αυτών και η κατασκευή παντελώς αβάσιμων και ανόητων τεχνικών όπως η αστρολογία, η χαρτομαντεία και λοιπές άκρως κερδοφόρες…επιχειρήσεις. Και μιλώντας για κερδοφόρες επιχειρήσεις, υπάρχει ένας κλάδος της οικονομίας που μπορεί να προβλέψει με μεγάλη ακρίβεια το μέλλον και ο κλάδος αυτός είναι φυσικά η ναυτιλία.

Η ναυτιλία, από την αρχαιότητα μέχρι και σήμερα, είναι ο κορμός που στηρίζει την εκάστοτε αγορά, την εκάστοτε οικονομία. Τα εμπορεύματα μεταφέρονται από και προς όλη την υφήλιο και ο πλέον αποδοτικός τρόπος για να συμβεί αυτό είναι δια θαλάσσης. Δεν μπορεί κανείς να φανταστεί με πόση λεπτομέρεια και με πόση ακρίβεια μπορεί η ναυτιλία να σκιτσάρει τα μελλούμενα, σχεδόν σε κάθε πτυχή της ζωής και της καθημερινότητάς μας. Αρκεί ένα έμπειρο μάτι να ρίξει μια φευγαλέα ματιά στους βασικούς της δείκτες, όπως ο περίφημος BDI (Baltic Dry Index) και έχει αποκτήσει μία πλήρη εικόνα για το παρόν, το βραχυπρόθεσμο αλλά και το μακροπρόθεσμο μέλλον. Και για τους μη κατέχοντες έναν εξασκημένο περί τα ναυτιλιακά οφθαλμό, αρκεί μια γρήγορη ανάγνωση των ναυτιλιακών ειδήσεων σε μία οικονομική εφημερίδα ή έναν ιστότοπο για να πετύχουν το ίδιο αποτέλεσμα.

Σκεφτείτε για παράδειγμα έναν αγρότη, ο οποίος μετά από κόπους ενός έτους θα καταφέρει παρά την κλιματική αλλαγή να μαζέψει μερικούς τόνους φρούτα. Για να πουληθούν αυτοί οι τόνοι θα πρέπει να φύγουν από το χωράφι μέσα σε ένα ψυχόμενο εμπορευματοκιβώτιο πάνω σε ένα φορτηγό. Κατόπιν το φορτηγό θα αφήσει το container σε ένα λιμάνι, μέχρι αυτό να φορτωθεί σε ένα φορτηγό-πλοίο. Αν όλα αυτά τα βήματα δε γίνουν, τότε αναπόδραστα τα φρούτα θα σαπίσουν και ο αγρότης δε θα έχει χρήματα για να ζήσει. Έτσι, μία κατά γενική ομολογία καλή αγροτική χρονιά για εκείνον, θα καταλήξει σε μία απόλυτη καταστροφή. Το σενάριο αυτό δεν αποτελεί προϊόν μυθοπλασίας. Αποτελεί την καθημερινότητα που βιώνουν αυτή τη στιγμή χιλιάδες αγρότες ανά τον κόσμο, που αναγκάζονται να συντηρούν τα φρούτα τους σε ψυγεία, ελπίζοντας πως θα καταφέρουν να τα πουλήσουν σύντομα. Αυτό όμως εξαρτάται από τη διαθεσιμότητα της ναυτιλιακής αγοράς. Εν τω μεταξύ τα φρούτα χάνουν συνεχώς αξία καθώς όταν πουληθούν δε θα είναι πλέον φρέσκα και μέχρι τότε καταναλώνουν ενέργεια για να διατηρηθούν ζωντανά μέσα στα ψυγεία.

Οι οικονομικές συνέπειες της πανδημίας είναι ήδη αισθητές παγκοσμίως και θα συνεχίσουν να μας κλυδωνίζουν για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα, μετά το πέρας της πανδημίας καθ’ αυτής. Αρκεί ένα κρούσμα κορωνοϊού για να κλείσει, ολικώς ή μερικώς, ένα από τα μεγαλύτερα λιμάνια στον κόσμο. Κάπως έτσι έχουμε φτάσει σε περισσότερα από 380 καθηλωμένα εμπορικά πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων (container-ships) τα οποία βρίσκονται “στη ράδα”, δηλαδή έξω από τα λιμάνια περιμένοντας να ελλιμενιστούν, να φορτώσουν εμπορεύματα και να ξεκινήσουν τη διανομή των αγαθών στις παγκόσμιες αγορές.

Η αγορά όμως είναι μία άρρηκτη αλυσίδα, η οποία ξεκινά από τις πρώτες ύλες και φτάνει στο τελικό προϊόν και στο λιανεμπόριο. Φέτος φάνηκαν από νωρίς οι τεράστιες ελλείψεις σε τελικά προϊόντα στους μεγάλους χονδρεμπόρους, οι οποίες συνεπάγονται μισοάδεια ράφια στα λιανικά καταστήματα και πιο ακριβά τα όποια διαθέσιμα προϊόντα, καθώς πάντα το κόστος μετακυλίεται στον επόμενο κρίκο, μέχρι τον καταναλωτή. Εφόσον ο χονδρέμπορος πληρώνει ακριβά τα ναύλα μεταφοράς, θα μεταπωλήσει ακριβότερα τα προϊόντα που εισάγει στο λιανέμπορο.

Το επόμενο χτύπημα σημειώθηκε στις βιομηχανίες, οι οποίες έχοντας ξεμείνει από πρώτες ύλες, σταμάτησαν να παράγουν, ταυτόχρονα. Κλασικό παράδειγμα τρεις από τις μεγαλύτερες αυτοκινητοβιομηχανίες, οι Volkswagen Group, Toyota Group και Ford που ανακοίνωσαν σειριακά, προχθες, χθες και σήμερα, πως σταματούν τις γραμμές παραγωγής τους λόγω έλλειψης μικροτσίπ. Για να βάλουν ξανά εμπρός τις μηχανές τους θα πρέπει τα πλοία να ξεφορτώσουν τις πρώτες ύλες που απαιτούνται.

Το ζήτημα όμως που προκύπτει μετά είναι πως όταν αρχίσουν να παράγουν ξανά (ταυτόχρονα και πάλι), τότε θα είναι αυξημένη η ζήτηση για μεταφορά των προϊόντων τους, εκ νέου με πλοία. Η αυξημένη ζήτηση όπως είναι σαφές και γνωστό από την οικονομική θεωρία θα αυξήσει τα ναύλα και η αύξηση αυτή θα αποτυπωθεί στους βασικούς ναυτιλιακούς δείκτες. Κάπως έτσι συμβαίνει και με τον προαναφερθέντα BDI, ο οποίος αφορά τη μεταφορά χύδην ξηρού φορτίου και του οποίου η τιμή έσπασε το φράγμα των 4.000 μονάδων, καταγράφοντας υψηλό 13 χρόνων, σε ένα ξέφρενο ράλι που το οδηγεί η ζήτηση μεταφοράς φορτίων, όπως π.χ. το πυρίτιο, η πρώτη ύλη δηλαδή για την κατασκευή ολοκληρωμένων κυκλωμάτων, τα πολύτιμα για τις αυτοκινητοβιομηχανίες μικροτσίπ.

Αντίστοιχα, στα ύψη κυμαίνονται και τα ναύλα για τη μεταφορά εμπορευματοκιβωτίων. Ο λόγος είναι η συμφόρηση των εμπορικών πλοίων έξω από τα κλειστά μεγάλα λιμάνια της Κίνας, όπως το Νινγκμπό – Ζουσάν, το οποίο ήδη μία εβδομάδα είναι κλειστό λόγω Covid. Τα πλοία κατασκευάστηκαν για να ταξιδεύουν ασταμάτητα, καθώς όσο ταξιδεύουν γεννούν χρήματα. Όσο παραμένουν ακινητοποιημένα απλώς κοστίζουν πετρέλαιο, μισθούς κ.ο.κ. Το κόστος αυτό όπως είναι φυσικό ο εφοπλιστής θα το καλύψει αυξάνοντας τα ναύλα. Στον καπιταλισμό όλα αυτά είναι απολύτως λογικά. Και εφόσον υπάρχει μεγάλη ζήτηση, όποιος δύναται να πληρώσει περισσότερο θα εξυπηρετηθεί πρώτος.

Και κάπως έτσι, στην αρχή της πανδημίας το προσωρινό πάγωμα του πλανήτη προξένησε μία απότομη βουτιά στη ζήτηση. Τότε πολλοί έκαναν λόγο για σεισμό στα θεμέλια της παγκόσμιας ναυτιλίας και για πλοία που θα οδηγούνταν στα διαλυτήρια. Αντιθέτως, τα γεγονότα τους διέψευσαν με τους ανά τον κόσμο εφοπλιστές να προχωρούν σε νέες παραγγελίες πλοίων και να πλουτίζουν ακόμη και κατά τη διάρκεια της πανδημικής κρίσης. Πάρτε για παράδειγμα τους Έλληνες εφοπλιστές, οι οποίοι έχουν ήδη παραγγείλει 266 πλοία, μέσα στο 2021, δηλαδή περισσότερα από ένα την ημέρα, λαμβάνοντας υπόψη πως σήμερα είναι η 234η μέρα του σωτήριου έτους (λέμε τώρα) 2021.

Και επειδή οι παραγγελίες πλοίων δεν είναι αποφάσεις που παίρνονται από τη μία ώρα στην άλλη, αλλά μήνες πριν, καταλαβαίνει κανείς πως κάποιοι διάβασαν πολύ καλά το μέλλον και έπραξαν αναλόγως. Απόδειξη αποτελεί η περσινή ανάλυση της ναυτιλιακής οργάνωσης BIMCO (Baltic and International Maritime Council), η οποία προέβλεπε σαφώς τις παραγγελίες πλοίων που επρόκειτο να εκτιναχθούν την ερχόμενη χρονιά. Και για να κλείσουμε όπως αρχίσαμε, το μέλλον σε μία καπιταλιστική κοινωνία στηρίζεται απόλυτα στην οικονομία και η οικονομία όπως είπαμε εδράζεται στη ναυτιλία. Έτσι λοιπόν μπορεί κανείς πολύ εύκολα να βγάλει ασφαλή συμπεράσματα για το τι μέλλει γενέσθαι κοιτάζοντας απλά τις βάρκες να αρμενίζουν… Και ύστερα απ’ όλα αυτά ας βρεθεί ένας να κατηγορήσει εμάς τους Κομμουνιστές για οικονομικό ντετερμινισμό. Ξέρετε ο Μαρξ, ξαπλωμένος εκεί κάπου στο Κοιμητήριο Χάιγκεϊτ, στο Λονδίνο, έχει ξεραθεί στο γέλιο και με το δίκιο του…

Υ.Γ. Ελπίζω να έχετε κρατήσει τα περσινά λαμπιόνια και χριστουγεννιάτικα στολίδια για το δέντρο σας γιατί με την Κίνα κλειστή και την αγορά να προμηθεύεται προϊόντα πάντα τρεις μήνες νωρίτερα το βλέπω δύσκολο να βρίσκετε φέτος χριστουγεννιάτικα είδη στα ράφια των καταστημάτων. Και αν βρείτε, το πορτοφόλι σας αντί για Χριστούγεννα θα κάνει Πάσχα…

Υ.Γ.2: Επειδή στο δικό μου μυαλό κάνουμε ραδιόφωνο, εγώ σας αφηγούμαι όλα αυτά που σας γράφω από το μικρόφωνο και εσείς τα ακούτε καθισμένοι στην πολυθρόνα με τον καφέ σας, λέω να πάμε σε ένα τραγουδάκι, γιατί η ναυτιλία έχει και πιο ρομαντικές πτυχές από τους οικονομικούς δείκτες. Καλή ακρόαση!