«Τούτος ο πόλεμος που έρχεται»

Λένε πως ξεμπερδέψαμε με τους πολέμους, πως ο κόσμος μας τώρα πια έχει γίνει πολιτισμένος και ειρηνικός, πως ο διάλογος και η επικοινωνία γεφυρώνουν τα χάσματα και αμβλύνουν τις συγκρούσεις. Έτσι λένε αυτοί που μας κυβερνούν. Αυτό, όμως, θυμίζει τη γνωστή φράση του Μπέρτολτ Μπρεχτ: «αυτοί που κλέβουν το ψωμί από το τραπέζι κηρύττουν τη λιτότητα». Αυτοί που κάνουν τους πολέμους, λοιπόν, κηρύττουν την ειρήνη. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά.

Το ΝΑΤΟ, ο καλός μας «σύμμαχος»

Ξεκίνησε στις 25 Οκτωβρίου και ολοκληρώθηκε στις 7 Νοεμβρίου 2018 η μεγαλύτερη άσκηση του ΝΑΤΟ εδώ και δεκαετίες, η «Trident Juncture 2018». Οι αριθμοί προκαλούν πραγματικά ίλιγγο: 50.000 συμμετέχοντες από 31 συμμαχικές χώρες, 250 περίπου αεροσκάφη, 65 πλοία και πάνω από 10.000 οχήματα. Η Ελλάδα διατηρεί μέσα σε όλο αυτό ιδιαίτερα ενισχυμένη παρουσία και ο λόγος δεν είναι φυσικά η προώθηση της ειρήνης ή η πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική, όπως καμώνονται οι κυβερνώντες, αλλά αυτό που ανέφερε με ξεκάθαρο τρόπο ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ: «Βλέπουμε μία πιο ισχυρή Ρωσία, η οποία έχει υλοποιήσει μία μεγάλη ενίσχυση των στρατιωτικών δυνατοτήτων της, εκσυγχρονίζει τις στρατιωτικές δυνατότητές της, διοργανώνει πολλές μεγάλες ασκήσεις και έχει εκσυγχρονίσει τις πυρηνικές δυνατότητές της».

Νωρίτερα, στις 20 Οκτωβρίου, είχε έρθει η ανακοίνωση των ΗΠΑ ότι σκοπεύουν να αποχωρήσουν μονομερώς από τη συμφωνία με τη Ρωσία για τα πυρηνικά όπλα μικρού και μεσαίου βεληνεκούς που είχε συναφθεί με τη Συνθήκη INF του 1987, για να απαντήσει ύστερα από τέσσερις μέρες ο πρόεδρος της Ρωσίας, Βλάντιμιρ Πούτιν, ότι η Ρωσία θα «βάλει στο στόχαστρό της όποια ευρωπαϊκή χώρα δεχθεί να φιλοξενήσει στο έδαφός της πυρηνικούς πυραύλους των ΗΠΑ».

Τι από τα δύο ισχύει, λοιπόν; Το ΝΑΤΟ αποτελεί εγγυητή της ειρήνης στη χώρα μας ή αιτία εμπλοκής σε πολεμικές συγκρούσεις;

Εμπορικός και οικονομικός πόλεμος

«Η ανθρωπότητα βρίσκεται σε μία άβολη προσδοκία, που προσομοιάζει στην κατάσταση πριν από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο…», είχε δηλώσει ο πρόεδρος της γείτονος χώρας, Ρ. Τ. Ερντογάν, τον Μάιο του 2018, μετά τη μεταφορά της πρεσβείας των ΗΠΑ από το Τελ Αβίβ στην Ιερουσαλήμ και όσα ακολούθησαν στη Λωρίδα της Γάζας με το θάνατο 62 παλαιστινίων και τον τραυματισμό περισσότερων από 2.800 από το κράτος του Ισραήλ. Οι δηλώσεις αυτές του Ερντογάν έφεραν στην επιφάνεια με τον καλύτερο τρόπο τις τριβές και τις συγκρούσεις μεταξύ Τουρκίας και ΗΠΑ, τριβές που συνεχίστηκαν με το μπλόκο των ΗΠΑ στην πώληση των F-35 της Lockheed Martin στην Τουρκία τον Ιούνιο του 2018. Είχαν προηγηθεί, βέβαια, οι διαπραγματεύσεις της Άγκυρας για την αγορά των S-400 από τη Ρωσία.

Σαν μην έφταναν όλα αυτά, οι διενέξεις συνεχίστηκαν με την Τουρκία να αφήνει να εννοηθεί πως θα «κλείσει» την αεροπορική βάση του Ιντσιρλίκ, η οποία βρίσκεται στη νότια Τουρκία και χρησιμοποιείται από τις ΗΠΑ για – τι άλλο; – πολεμικές επιχειρήσεις. Η συνέχεια γνωστή: η οικονομία της Τουρκίας δέχθηκε πιέσεις, επιβλήθηκαν δασμοί, ο πληθωρισμός άρχισε να καλπάζει και οι οίκοι αξιολόγησης απείλησαν με υποβάθμιση. Στη μέση όλων αυτών ο λαός της Τουρκίας, που βιώνει έναν οικονομικό πόλεμο που μοιάζει πολύ με αυτόν που έχουμε βιώσει κι εμείς εδώ στην Ελλάδα. Άλλωστε, όταν μοιάζει δύσκολο να καταλάβεις μία χώρα στρατιωτικά, κάνε την οικονομία της να στενάξει. Σωστά;

Κάποιοι πιθανότατα να αναρωτηθούν γιατί δε συμφέρουν τη χώρα μας όλα αυτά. Θα βρουν, μάλιστα, και αρκετούς που θα σιγοντάρουν από τις τηλεοράσεις και τις εφημερίδες. Αυτοί που, τάχα μου αντικειμενικά, μιλάνε για τα κέρδη που μπορεί να κερδίσει η χώρα μας από αυτές τις διενέξεις και τους ανταγωνισμούς στην Άγκυρα. Ξεχνάνε, βέβαια, να συμπληρώσουν πως κέρδη μπορεί να κερδίσει μόνο η αστική τάξη, που θα αναβαθμίσει το ρόλο της στην περιοχή. Δεν πειράζει. Όπως θα έλεγε με σαρκαστική διάθεση και ο γάλλος λογοτέχνης, Εμίλ Ζολά, «μέσα στη ρυπαρότητα του πλήθους υπάρχουν πάντα κάποιες ταπεινές, μεμονωμένες φωνές που τους ευχαριστούν και τους λατρεύουν».

Εδώ είναι Βαλκάνια σου λέω

«Εάν δεν ανοιχθούμε περισσότερο σε χώρες σε αυτήν την ιδιαιτέρως περίπλοκη και τραγική περιοχή, εάν δεν τους προσφέρουμε μία ευρωπαϊκή προοπτική, θα δούμε τον πόλεμο να επιστρέφει σε αυτήν την περιοχή, όπως το είδαμε τη δεκαετία του ’90… Δεν θέλω να δω τον πόλεμο να επιστρέφει στα Βαλκάνια, άρα χρειάζεται να κάνουμε ένα άνοιγμα προς αυτά». Αυτά δήλωσε ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, για να υποστηρίξει τη συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και Σκοπίων. Μία συμφωνία που λένε πως πρόκειται να φέρει την ειρήνη ανάμεσα στους δύο λαούς με το ΝΑΤΟ προστάτη και εγγυητή. Αλήθεια, τώρα; Μπορεί να δημιουργήσει συνθήκες ειρήνης και σταθερότητας μία συμφωνία που γίνεται για να μπει μία χώρα στο ΝΑΤΟ και να αποκοπεί η επιρροή της Ρωσίας προς αυτήν;

Θα μπορούσαμε να πούμε πολλά ακόμα για να δείξουμε πως ο πόλεμος όχι μόνο δεν είναι κάτι με το οποίο έχουμε ξεμπερδέψει, αλλά βρίσκεται καθημερινά ψηλά στην ατζέντα αυτών που κυβερνούν τον κόσμο. Θα μπορούσαμε, για παράδειγμα, να δούμε τις δηλώσεις του κινέζου Προέδρου Σι Τζινπίνγκ, στο πλαίσιο του εμπορικού πολέμου μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας και των οικονομικών ανταγωνισμών που υπάρχουν μεταξύ τους στη θάλασσα της Νότιας Κίνας: «είναι αναγκαίο να ενισχύσουμε την αποστολή… και να εντείνουμε τις προετοιμασίες για διεξαγωγή πολέμου».

Ή θα μπορούσαμε να δούμε τις δηλώσεις – απειλές πολέμου προς τη χώρα μας – που έκανε ο εκπρόσωπος του κυβερνώντος κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ), Ομέρ Τσελίκ, σχετικά με το ενδεχόμενο επέκτασης των χωρικών μας υδάτων στα 12 ναυτικά μίλια: «η ελάχιστη προσπάθεια από την Ελλάδα για τη σταδιακή επέκταση των χωρικών υδάτων της θα προκαλέσει την πιο σκληρή απάντηση της Τουρκίας». Κι όλα αυτά μεταξύ δύο χωρών που θεωρούνται «σύμμαχοι» στο ΝΑΤΟ.

Αν κάποιοι, πάλι, δυσκολεύονται ακόμα να πιστέψουν πως ο πόλεμος δεν είναι κάτι μακρινό ή εξωπραγματικό, τότε ας ανατρέξουν στα λόγια του προέδρου της Διάσκεψης του Μονάχου, Β. Ίνσινγκερ, στις 18 Φεβρουάριο του 2018: «Ο κόσμος μπαίνει σε μία νέα εποχή. Τον τελευταίο χρόνο έχει πλησιάσει πολύ κοντά στο χείλος μίας σημαντικής σύγκρουσης».

Ο πόλεμος, λοιπόν, απέχει μόλις ένα βήμα από την περιοχή μας, γι’ αυτό και οφείλουμε να επαγρυπνούμε. Εκτός, βέβαια, κι νομίζουμε πως πρόκειται απλώς για ένα βιντεοπαιχνίδι, όπου μπορείς να σκοτώσεις, να σκοτωθείς και ύστερα να ξαναρχίσεις και πάλι από την αρχή. Να επαγρυπνούμε, έχοντας κατά νου τα λόγια του Μπρεχτ με τον οποίον αρχίσαμε κι αυτό το κείμενο: «τούτος ο πόλεμος που έρχεται δεν είναι ο πρώτος. Πριν απ’ αυτόν γίνανε κι άλλοι πόλεμοι. Όταν τελείωσε ο τελευταίος, υπήρχαν νικητές και νικημένοι. Στους νικημένους ο φτωχός λαός, πέθαινε απ’ την πείνα. Στους νικητές ο φτωχός λαός, πέθαινε το ίδιο».