Όταν οι αλλαγές στη Δικαιοσύνη ντύνονται με προοδευτικό μανδύα!

Διχασμένος ο νομικός κόσμος της χώρας, με αφορμή το Νέο Ποινικό Κώδικα και την υπόθεση Γρηγορόπουλου. Επιφανείς ποινικολόγοι διαφωνούν συζητώντας, την  ίδια στιγμή που άνθρωποι παντελώς άσχετοι με τη νομική επιστήμη εκφράζουν με απίστευτη βεβαιότητα και δογματισμό απόψεις.

Πρώτα από όλα ας γίνει ξεκάθαρο το γεγονός πως όταν αναφερόμαστε σε νομολογία και χρήση αυτής από τακτικούς δικαστές- οι ένορκοι κρίνουν διαφορετικά οπότε δεν θα σχολιαστεί εδώ η απόφασή τους- σαφέστατα και εμπεριέχεται το στοιχείο της ευχέρειας του δικαστή. Μια διάταξη εφόσον όμως υπάρχει, είναι στη διάθεσή του να την χρησιμοποιήσει, αν δεν υπήρχε δεν θα γινόταν λόγος αν θα την επικαλεστεί ή όχι.

Ο ελληνικός Ποινικός Κώδικας ως είχε, ήταν ένα απαρχαιωμένο και αναχρονιστικό κατασκεύασμα, που εξυπηρετούσε πολιτικές και ανάγκες άλλων εποχών. Θέλαμε να παραμείνει τέτοιος; Να μην εκσυγχρονιστεί, να μην ανταποκρίνεται στις κοινωνικές απαιτήσεις; Μα αίτημα κάθε νομικού που σέβεται τον εαυτό του είναι ακριβώς οι ανάγκες και τα δεδομένα του πολίτη. Θέλαμε όμως να αλλάξει ο Π.Κ έτσι για να πούμε ότι εκσυγχρονίστηκε το 2019 επί κυβερνήσεως ΣΥΡΙΖΑ; Έχει καμία αξία αν “οι ριζικές του αλλαγές” δεν είναι προς όφελος όλων των κρατουμένων, των υποδίκων και των μελλοντικών παραβατών ή των θυμάτων από την άλλη πλευρά; Αλλαγή για την αλλαγή ή μήπως μια προσπάθεια να καρπωθεί η τότε κυβέρνηση έναν υποτιθέμενο προοδευτισμό, να δώσει ελπίδες σε κρατούμενους, οι οποίοι και πίστεψαν σε ένα καλύτερο και δικαιότερο κόσμο;

Κανείς μας δεν είναι υπέρ της παρατεταμένης κράτησης, του εγκλεισμού των ανθρώπων στις ελληνικές φυλακές, κάτω από απάνθρωπες συνθήκες και σε κελιά των δέκα και πλέον ατόμων , όμως οι αλλαγές που προτάθηκαν σχετικά με τον Ποινικό Κώδικα και τον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, ενσωμάτωσαν ωραιότατα τις αλλαγές των υπόλοιπων ευρωπαϊκών κρατών, χωρίς πολλές από αυτές να ανταποκρίνονται στην ελληνική πραγματικότητα και αποτυπώνουν ακριβώς την καλύτερη προσαρμογή του αστικού κράτους στις νέες συνθήκες.

Δεν είναι δυνατό φυσικά να αποτυπωθούν και να σχολιαστούν όλες οι αλλαγές (δείτε τις ΕΔΩ) σε ένα και μόνο κείμενο μα θα γίνει προσπάθεια ανάλυσης και αναφοράς των βασικών και συνάμα αυτών που απασχολούν την επικαιρότητα, ειδικά μετά την χθεσινή απόφαση για τον Επαμεινώνδα Κορκονέα.

Σχετικά με την υπόθεση Κορκονέα, η αλλαγή του 299Π.Κ αφορά στην ανθρωποκτονία με δόλο σύμφωνα με την οποία 1. Όποιος σκότωσε άλλον τιμωρείται με κάθειρξη ισόβια ή πρόσκαιρη τουλάχιστον δέκα ετών. 2. Αν η πράξη αποφασίστηκε και εκτελέστηκε σε βρασμό ψυχικής ορμής, επιβάλλεται κάθειρξη. (στον παλαιό Π.Κ είχε ως εξής “1. Όποιος με πρόθεση σκότωσε άλλον, τιμωρείται με την ποινή του θανάτου ή με ισόβια κάθειρξη. 2. Αν η πράξη αποφασίστηκε και εκτελέστηκε σε βρασμό ψυχικής ορμής, επιβάλλεται η ποινή της πρόσκαιρης κάθειρξης. Η ποινή του θανάτου έχει δεκαετίες που έχει καταργηθεί αναφερόταν καταχρηστικά). Έχουμε λοιπόν εδώ τη δυνατότητα πια της πρόσκαιρης κάθειρξης.

Η υπεράσπιση στην παρούσα δίκη γνώριζε πολύ καλά τις νέες διατάξεις και ήλπιζε σε ευνοϊκότερη ποινική μεταχείριση. Ο Κορκονέας αποσκοπούσε στο να μην αντιμετωπίσει ξανά απόφαση ισόβιας κάθειρξης και το πέτυχε, ο Σαραλιώτης από την άλλη επεδίωκε ευνοϊκή μεταχείριση ως απλός συνεργός και τελικά αθωώθηκε.

Η νομική ομάδα της Κατιούσας δεν έχει στα χέρια της ακόμη την απόφαση, ευελπιστούμε ότι πολύ σύντομα θα γίνει κι αυτό και θα  μπορέσουμε να την σχολιάσουμε ασφαλέστερα. Με μια πρώτη εκτίμηση θεωρούμε πως εξαιτίας της αλλαγής της νομοθεσίας δεν υπήρχε μεγάλο περιθώριο απόκλισης από την γραμματική διατύπωση. Οι δικαστές είχαν στα χέρια τους τη νομοθεσία κι έκαναν χρήση αυτής. Αν μελετήσει κανείς την αιτιολογική έκθεση του νέου Π.Κ. θα εννοήσει, ότι εντός αυτής διατυπώνεται η βούληση του νομοθέτη να θεσπιστούν αντικειμενικά κριτήρια διάγνωσης της συνδρομής ή μη των προϋποθέσεων αναγνώρισης ελαφρυντικών.

Η τροποποίηση των ελαφρυντικών έγινε κάπως “άτσαλα”, ας μας επιτραπεί ο χαρακτηρισμός. Με τον παλαιό Π.Κ ήταν δυνατό να χορηγηθεί ελαφρυντικό προτέρου εντίμου βίου, αλλά ήταν ρητή η ευχέρεια του εκάστοτε δικαστή. Επί του πρακτέου λοιπόν, έπρεπε να είναι εξαιρετικά και αποδεδειγμένα φιλάνθρωπος, να έχει κοινωνική προσφορά ο εκάστοτε κατηγορούμενος, για να του δοθεί το ελαφρυντικό. Με τον νέο Π.Κ η αναγνώριση ελαφρυντικού μοιάζει επιβεβλημένη.

Η ποινή που ήρθε όπως πάντα στο τέλος της ποινικής διαδικασίας, αφού είχαν αναγνωριστεί τα ελαφρυντικά (απορρίφθηκαν και δικαίως τα υπόλοιπα τέσσερα ελαφρυντικά που πρότεινε η υπεράσπιση) κινήθηκε μέσα στα οριζόμενα πλαίσια. Με το πλαίσιο ποινής να είναι πια από 10 έως 15 έτη κάθειρξη, ο εισαγγελέας πρότεινε τα 15  και το δικαστήριο αποφάσισε 13ετη κάθειρξη.

Προφανώς και η απόφαση αντίκειται στο κοινό περί δικαίου αίσθημα και δεν μπορούμε να λειτουργούμε με εικασίες που λένε ότι και με τον παλαιό Π.Κ θα γινόταν το ίδιο, γιατί με τον νέο δικάστηκαν οι κατηγορούμενοι. Η εμμονή της αναβολής της υπόθεσης από πλευράς υπεράσπισης δεν μπορεί να ήταν τυχαία. Η κύρια “ευθύνη” του νέου Ποινικού Κώδικα, είναι ότι έδωσε τη νομική κάλυψη στους δικαστές να σπάσουν τα ισόβια.

Ο Επαμεινώνδας Κορκονέας λοιπόν απολαμβάνει την ελευθερία του, όσο εμείς αναλύουμε κώδικες παλαιούς και νέους.

Για να μην μείνουμε όμως μόνο στην υπόθεση Γρηγορόπουλου θα είχε μια αξία να σχολιάσουμε και μερικές ακόμη φλέγουσες διατάξεις.

Με την σύνταξη του νέου Ποινικού Κώδικα εισάγονται οι νέοι θεσμοί της ποινικής διαπραγμάτευσης, της ποινικής διαταγής και της ποινικής συνδιαλλαγής, που εφαρμόζονται σε Ευρώπη και Αμερική και παρέχεται η ευχέρεια επιλογής, από τους δικαστές και τους πολίτες, σύγχρονων μοντέλων απονομής δικαιοσύνης.

Οι κίνδυνοι που απορρέουν από την εισαγωγή των θεσμών της ποινικής διαπραγμάτευσης, της ποινικής διαταγής και την επέκταση του θεσμού της ποινικής συνδιαλλαγής, είναι σαφείς, καθώς θα έρθουμε αντιμέτωποι με πλήθος αυθαιρεσιών, προχειρότητας και λανθασμένων αποφάσεων.

Όσον αφορά τα περιβόητα εγκλήματα κατά της δημόσιας τάξης,  (βλ. Π.Κ. 167, 170, 334, 292 ή όχι μόνο δεν έχει συζητήθηκε η κατάργησή τους, αλλά και ενδυναμώθηκαν οι ποινές για τα πρόσωπα που σύμφωνα με τις αρχές υποκινούν καταστάσεις. Αυτό σημαίνει πως κάποιος θα βαφτίζεται πρωτοστάτης, υποκινητής και θα τιμωρείται παραδειγματικά.

Άξια αναφοράς είναι και η διατήρηση πολλών ποινικών διατάξεων μετεμφυλιακής περιόδου, ορισμένα μάλιστα και αυστηρότερα μερικές φορές (ΠΚ 167, 189, 334).

Άρθρο 167:

Η αντίσταση κατά της αρχής μετονομάζεται σε βία κατά υπαλλήλων και δικαστικών προσώπων.

Στοιχειοθετείται με τον ίδιο τρόπο και απειλείται με φυλάκιση έως τρία έτη ή χρηματική ποινή αντί φυλάκισης τουλάχιστον ενός έτους που ισχύει σήμερα στην παρ. 1.

Προστίθεται δεύτερη παράγραφος σύμφωνα με την οποία: Αν η πράξη στράφηκε κατά δικαστικού λειτουργού, διαιτητή ή ενόρκου, επιβάλλεται φυλάκιση τουλάχιστον δύο ετών και χρηματική ποινή.

Ενώ από την τρίτη παράγραφο που τυποποιείται η διακεκριμένη περίπτωση απαλείφεται η διατύπωση «με καλυμμένα ή αλλοιωμένα χαρακτηριστικά». Μένουν τα υπόλοιπα στοιχεία της διακεκριμένης περίστασης και η πράξη απειλείται με αυξημένη ποινή τουλάχιστον τριών ετών και χρηματική ποινή αντί για τουλάχιστον δύο που ισχύει σήμερα.

Για την κατάργηση του τρομονόμου άκουσε κανείς το παραμικρό; Φυσικά και όχι. Κι όμως αυτό θα έπρεπε να είναι το μείζον ζήτημα, καθότι με αυτόν, τον από προηγούμενες κυβερνήσεις ψηφισμένο νόμο και καταδικάστηκαν αθώοι άνθρωποι και είναι εξαιρετικά επικίνδυνος για το μέλλον. Διατηρείται ολόκληρος ο σκληρός πυρήνας των κατασταλτικών ποινικών διατάξεων του αστικού κράτους, που στρέφεται σε βάρος των λαϊκών ελευθεριών.

Στον αντίποδα ένα δωράκι στη Χρυσή Αυγή είναι οι αλλαγές στο άρθρο 187 ΠΚ περί «εγκληματικής οργάνωσης».  Σύμφωνα με αυτές το αδίκημα της Διεύθυνσης Εγκληματικής Οργάνωσης υποβιβάζεται σε απλή επιβαρυντική περίσταση του αδικήματος της ένταξης σε εγκληματική οργάνωση η οποία αντιμετωπίζεται και με την τροποποίηση με το ίδιο πλαίσιο ποινής που ισχύει μέχρι τώρα 5-10 χρόνια, ενώ με την ισχύουσα μορφή του άρθρου 187 Π.Κ. η  Διεύθυνση Εγκληματικής Οργάνωσης απειλείται με ποινή κάθειρξης 10-20 ετών. Συνεπώς το ελάχιστο όριο της απειλούμενης ποινής των 10 ετών παύει να υφίσταται και μετατρέπεται από ελάχιστο σε μέγιστο.

Να υπενθυμίσουμε πως και η κυβέρνηση Σαμαρά είχε επιχειρήσει να τροποποιήσει το 187 Π.Κ την στιγμή μάλιστα που η Χρυσή Αυγή βρισκόταν στον Κορυδαλλό. Γιατί δεν το κατάφερε; Το κίνημα βρέθηκε στους δρόμους και τα σχέδια χάλασαν τότε.

Με τη δίκη να πλησιάζει προς το τέλος της, δεν μπορούμε να μην εκφράσουμε τους φόβους μας ότι αφού με την αναθεώρηση το αδίκημα υποβιβάζεται σε απλή επιβαρυντική περίσταση του αδικήματος της ένταξης σε εγκληματική οργάνωση, η οποία αντιμετωπίζεται και με την τροποποίηση με το ίδιο πλαίσιο ποινής που ισχύει μέχρι τώρα 5-10 έτη τα ανώτερα στελέχη της Χρυσής Αυγής, θα πέσουν πέσουν στα μαλακά και θα καταδικαστούν ακριβώς όπως και τα εκτελεστικά τους όργανα.

Ευχόμαστε να μην εκπλαγούν πάλι κάποιοι και ψάχνουμε για το αν έφταιγαν ή όχι οι νέες διατάξεις ή αν έκαναν χρήση αυτών οι δικαστές. Δεν απαλάσσονται οι δικαστές των δικών τους ευθυνών σε καμία περίπτωση, ούτε πέφτουμε από τα σύννεφα στην ανακοίνωση απαράδεκτων αποφάσεων, μα έχουμε χρέος και να τις σχολιάζουμε και να μας δημιουργούν απορίες και να θέλουμε να πάψουν.

Η Νέα Δημοκρατία βεβαίως και έχει εξαγγείλει νέα αναθεώρηση του πολύπαθου Ποινικού Κώδικα, που θα αφορά στην ποινική αντιμετώπιση εμπλεκομένων σε τρομοκρατικές δράσεις, στις πρόωρες απολύσεις καταδίκων για σειρά εγκλημάτων, μεταξύ των οποίων και η τρομοκρατία, καθώς και σε διατάξεις περί προστασίας του δημοσίου συμφέροντος, όπως εκείνες που σχετίζονται με την ενεργητική δωροδοκία αδίκημα το οποίο με τον νέο Ποινικό Κώδικα μεταβλήθηκε από κακούργημα σε πλημμέλημα.

Μας τρομάζουν φυσικά και μόνο οι εξαγγελίες αυτών. Δεν έχει σημασία ποιο χέρι θα τις διακηρύττει, θα τις εισάγει και θα τις υπογράφει, το θέμα είναι ποιους σκοπούς αυτές εξυπηρετούν στην πραγματικότητα.

*Νομική ομάδα Περιοδικού Κατιούσα