Fake news και πτωματολαγνεία – Η υπόθεση του “ομαδικού τάφου” της Τιμισοάρα 1989

Tα fake news μπορεί να υπήρχαν πολύ πριν την καθιέρωση του όρου, λίγα όμως, περιλαμβανομένου και του διαβόητου «Κορμοράνου» στον πρώτο πόλεμο του Κόλπου, μπορούν να συναγωνιστούν σε έκταση τη μακάβρια σκηνοθεσία του «Ομαδικού Τάφου της Τιμισοάρα», τέτοιες μέρες πριν από 19 χρόνια. Η αντεπανάσταση βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη σε όλη την Ανατολική Ευρώπη κι ο άλλοτε χαϊδεμένος των Δυτικών ηγέτης της Ρουμανίας Νικολάε Τσαουσέσκου είναι πλέον persona non grata. Κι επειδή στη χώρα δε φαινόταν να αρκούν «βελούδινες» επαναστάσεις για να εξασφαλιστεί η καπιταλιστική μετάβαση, ήταν αναγκαίο να βρεθεί ένα πρόσχημα που θα δικαιολογούσε την αιματηρή ανατροπή του «τύρρανου».

Όλα ξεκίνησαν στην Τιμισοάρα, τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Ρουμανίας, στα σύνορα με την Ουγγαρία, όπου στις 15 Δεκεμβρίου ξέσπασαν βίαιες διαδηλώσεις με αφορμή την έξωση του Λάζλο Τόκες, αντιφρονούντα ιερέα με ηγετικό ρόλο στην ευάριθμη ουγγρική μειονότητα της Ρουμανίας. Τα διεθνή δίκτυα άρχισαν να διασπείρουν από την πρώτη στιγμή ειδήσεις τρόμου, οι οποίες κορυφώθηκαν λίγες μέρες μετά με την παρουσίαση 19 πτωμάτων πάνω σε λευκά σάβανα σε ομαδικό τάφο, θυμάτων υποτίθεται της “Σεκουριτάτε”, ανάμεσά τους εκείνο μιας μητέρας και του βρέφους της. H φωτογραφία του Robert Maas, με έναν άγνωστο άνδρα να κλαίει πάνω από τα πτώματα, έκανε γρήγορα το γύρο του κόσμου, σκορπίζοντας φρίκη για τις “θηριωδίες” του καθεστώτος. Παράλληλα, γιουγκοσλαβικά και ουγγρικά μέσα έκαναν λόγο για 4630 νεκρούς στην πόλη, αριθμό που υιοθέτησε και το μεγάλο γαλλικό πρακτορείο AFP.

Τα γαλλικά μέσα πραγματικά πρωτοστάτησαν σε αυτό το παγκόσμιο εμπόριο τρόμου, ενώ από κοντά και γερμανικές εφημερίδες, όπως η Frankfurter Allgemeine Zeitung, η οποία έκανε λόγο για 60.000 – 70.000 νεκρούς. Ο ανταποκριτής της Λιμπερασιόν πάλι, πιο ευφάνταστος, αναρωτιόταν για το πώς μπορούσε να διαπιστωθεί ο αριθμός των νκερών, αφού οι οδηγοί των φορτητών που μετέφεραν τα πτώματα δολοφονήθηκαν από τη Σεκουριτάτε για να μην υπάρχουν μάρτυρες. Στη Γαλλία η σχετική υστερία τροφοδότησε ακόμα και καλέσματα για “διεθνείς ταξιαρχίες που θα πήγαιναν να πεθάνουν στο Βουκουρέστι”, ενώ και ο τότε υπουργός Εξωτερικών Ρολάν Ντιμάν υπερθεμάτιζε πως δε γινόταν η χώρα να μένει θεατής “σε μια τέτοια σφαγή”.

Το σχέδιο πέτυχε το στόχο του και πράγματι ο Τσαουσέσκου ανατράπηκε και εκτελέστηκε μαζί με τη σύζυγό του Έλενα με διαδικασίες εξπρές ανήμερα τα Χριστούγεννα εκείνης της χρονιάς. Ο “χόακας” άρχισε να αποκαλύπτεται μετά από λίγες βδομάδες, το Γενάρη του 1990, όταν συγγενείς της γυναίκας με το βρέφος ανέφεραν πως εκείνη και το μωρό της είχαν πεθάνει (από κίρρωση του ήπατος και αιφνίδιο βρεφικό θάνατο αντίστοιχα) με απόσταση ενός μήνα μεταξύ τους μέρες πριν ξεκινήσουν οι ταραχές στην πόλη. Επιπλέον, ο βαρυπενθών άνδρας της φωτογραφίας δεν είχε καμία συγγενική σχέση με τους νεκρούς.

Έρευνα Γάλλων δημοσιογράφων απέδειξε στη συνέχεια πως στην πραγματικότητα τα “θύματα του αιμοσταγούς καθεστώτος” είχαν εκταφεί από το νεκροταφείο για να παρουσιαστούν ως δολοφονημένοι από τις αρχές της χώρας. Όσο για το συνολικό αριθμό των νεκρών της 15ης Δεκέμβρη, ο επίσημος μετέπειτα απολογισμός του αστικού ρουμανικού κράτους έκανε λόγο για 93 άτομα, ενώ συνολικά στις ταραχές εκείνων των εβδομάδων έχασαν τη ζωή τους 1104 άνθρωποι και τραυματίστηκαν 3300, οι περισσότεροι μάλιστα αφότου το ζεύγος Τσαουσέσκου είχε προσπαθήσει να δραπετεύσει με ελικόπτερο από το Βουκουρέστι.

Δύσκολες Νύχτες