Ξενάγηση στο Μουσείο για τη δράση των ΕΑΜ – ΕΛΑΣ – ΔΣΕ στην Καλλιθέα Πρεσπών (ΦΩΤΟ)

Ένα Μουσείο αντάξιο της προσφοράς ανταρτών – μαχητών και κατοίκων της ευρύτερης περιοχής -από το Βίτσι έως τις Πρέσπες- στους λαϊκούς αγώνες της δεκαετίας 1940 – 1950, είναι αυτό που εγκαινιάστηκε από την ΚΕ του ΚΚΕ την Κυριακή 3 Νοέμβρη στο χωριό Καλλιθέα των Πρεσπών.

Η επιλογή του χωριού βασίστηκε στο γεγονός ότι σ’ αυτό το τμήμα της περιοχής, τόσο στη διάρκεια της τριπλής κατοχής (ιταλικής – γερμανικής – βουλγαρικής), όσο και στην ένοπλη ταξική αναμέτρηση 1946 – 1949, αναπτύχθηκαν σημαντικές δυνάμεις του ΕΑΜ – ΕΛΑΣ αρχικά και του ΔΣΕ αργότερα, ενώ ήταν ιδιαίτερα σημαντική η βοήθεια των κατοίκων στα ένοπλα λαϊκά τμήματα.

Στη διάρκεια της τριπλής κατοχής, οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ διατήρησαν ελεύθερα σημαντικά τμήματα της περιοχής, ενώ ξεχωριστή ήταν η δράση της Εθνικής Αλληλεγγύης και των Λαϊκών Συμβουλίων. Αυτήν την περίοδο, ο ΕΛΑΣ, παράλληλα με τη δράση του ενάντια στους κατακτητές, έπαιξε κεντρικό και μοναδικό ρόλο στο χτύπημα διάφορων αυτονομιστικών κινήσεων, κόντρα στις επιδιώξεις των Άγγλων που καλλιεργούσαν το διχασμό του ντόπιου πληθυσμού.

Στην περίοδο δράσης του ΔΣΕ, πάνω απ’ το χωριό Καλλιθέα υπήρχαν εργαστήρια ιματισμού, δίπλα στο χωριό Καρυές οι αποθήκες. Στο Λευκώνα ήταν τα έμπεδα. Στο Πλατύ και τον Λαιμό αναπτύσσονταν η ΣΑΓΑ, στον Αγ. Γερμανό η τροφοδοσία, πιο πέρα στην Οξυά και τη Μικρολίμνη ήταν τα εργαστήρια και η Σχολή Πυροβολικού. Τα υπόλοιπα χωριά, όπως το Ανταρτικό, η Σφήκα, η Κρυσταλλοπηγή, η Δασερή, το Αγκαθωτό, η Πύλη, ο Πυξός, αλλά και τα χωριά των Κορεστείων είχαν τη συμβολή τους στην τροφοδοσία, ενώ στο Βροντερό ήταν το μεγάλο νοσοκομείο, σε σύνδεση με τα νοσοκομεία στο Περβάλ και το Τίρνοβο.

Για την κατασκευή του Μουσείου για τη δράση των ΕΑΜ – ΕΛΑΣ και ΔΣΕ συνέβαλε ο δήμαρχος Πρεσπών Παναγιώτης Πασχαλίδης, με τη σύμφωνη γνώμη του Δημοτικού Συμβουλίου Πρεσπών και της τοπικής ενότητας του χωριού Καλλιθέα. Στη συνέχεια και για δύο περίπου μήνες, αρκετοί σύντροφοι με κόκκινα μεροκάματα συνέβαλαν αποφασιστικά στην ολική επιδιόρθωση ενός κλειστού από χρόνια σχολικού κτιρίου, ώστε αυτό να γίνει τελικά επισκέψιμος χώρος, στον οποίο και θα στεγάζεται από την Κυριακή το Μουσείο ΕΑΜ – ΕΛΑΣ – ΔΣΕ.

Με την είσοδό του στο Μουσείο, ο επισκέπτης μαθαίνει για την ευρύτερη περιοχή Φλώρινας – Καστοριάς, για τα χωριά, τα βουνά και τις κοιλάδες που, με όρια το Βίτσι και τις Πρέσπες, έχουν τη δική τους ξεχωριστή Ιστορία και προσφορά στους αγώνες του λαού μας σ’ όλες τις φάσεις της σύγχρονης ιστορικής περιόδου. Στο σχετικό κείμενο της ΟΠ Δυτικής Μακεδονίας του ΚΚΕ σημειώνεται ότι η περιοχή είναι ένα ιστορικό σταυροδρόμι, στο οποίο παραμένουν ανεξίτηλα τα σημάδια της δράσης όλων όσοι έζησαν και πάλεψαν εδώ. Επισημαίνεται ότι η περίοδος 1940 – 1950, στην οποία αναφέρονται τα υλικά αυτού του Μουσείου, χαρακτηρίζεται:

1. Από τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα των ΕΑΜ – ΕΛΑΣ που οργάνωσε και καθοδήγησε αναμφισβήτητα το ΚΚΕ, την ώρα που οι αστικές δυνάμεις εγκατέλειπαν το λαό, λούφαξαν ή και συνεργάστηκαν με τους κατακτητές, στη διάρκεια της τριπλής κατοχής (Ιταλική, Γερμανική, Βουλγαρική).

2. Από τη φυσική συνέχεια της λαϊκής πάλης με τον αγώνα του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας για τη λαϊκή εξουσία, μετά την απελευθέρωση, με την άμεση και πολύπλευρη συμμετοχή και στήριξη όλων των χωριών της περιοχής.

Στοιχεία αυτής της περιόδου φιλοδοξεί να αναδείξει αυτό το Μουσείο με αυθεντικά ντοκουμέντα της εποχής, οριζόμενο το ίδιο σαν ένα τοπόσημο δίπλα στα, της αντίστοιχης ιστορικής περιόδου, μνημεία που έχουν ήδη στηθεί από το ΚΚΕ σε διάφορα σημεία.

Στο χάρτη που υπάρχει στον προθάλαμο του Μουσείου καταγράφονται βασικές τοποθεσίες, με ιδιαίτερα επισημασμένα τα σημεία στάθμευσης δυνάμεων του ΔΣΕ, ενώ μορφές μαχητών υποδέχονται τον επισκέπτη.

Στην αμέσως επόμενη αίθουσα, η αφήγηση ξεκινά από την τριπλή κατοχή και συνεχίζεται με την έξοδο των ανταρτών στο βουνό. Μια ενότητα ντοκουμέντων αφορά στην απελευθέρωση, μάλιστα με σπάνιο φωτογραφικό υλικό από τη μέρα απελευθέρωσης της Φλώρινας και μία άλλη μιλά για τη λαϊκή εξουσία αυτήν την περίοδο. Ξεχωριστή αναφορά γίνεται στην ΕΠΟΝ, καθώς νεολαίοι ήταν στην πλειοψηφία τους οι αντάρτες. Ειδική αναφορά γίνεται στη βουλγαρική κατοχή και την αντιμετώπισή της από το ελληνόφωνο στοιχείο που πάλεψε ενωμένο με τους σλαβόφωνους της περιοχής.

Η τρίτη αίθουσα ξεκινά με στοιχεία για το τρομοκρατικό πογκρόμ που ξέσπασε μετά την απελευθέρωση κατά των αγωνιστών. Το κομμένο κεφάλι ενός αντάρτη σε μια φωτογραφία, κάνει αντίστιξη με τα πρόσωπα των νεολαίων που, όταν κλήθηκαν να επιλέξουν τις αλυσίδες ή τα όπλα, επέλεξαν να βγουν ένοπλοι στο βουνό. Ακολουθεί η πορεία συγκρότησης των πρώτων ένοπλων ομάδων, παρουσιάζεται ένα γράμμα των οπλισμένων χωρικών προς τους συγχωριανούς τους και άλλες στιγμές από τη συγκρότηση του ΔΣΕ.

Η αμέσως επόμενη ενότητα εισάγει τον ΔΣΕ στην περιοχή της Πρέσπας με στιγμιότυπα και κεντρικό αφιέρωμα στο καμάρι του ΔΣΕ, τη Σχολή Αξιωματικών του Γενικού Αρχηγείου. Παράλληλα, σε δύο προθήκες παρουσιάζονται σχετικά ντοκουμέντα από το Αρχείο του ΚΚΕ.

Ακολουθεί η ενότητα για τις γυναίκες, τη συμμετοχή τους στον ΔΣΕ και τη Συνδιάσκεψη της Πανελλήνιας Δημοκρατικής Ένωσης Γυναικών που έγινε στο Βίτσι. Μια άλλη ενότητα αναφέρεται στο Υγειονομικό του ΔΣΕ και σε αυτή μάλιστα παρουσιάζονται για πρώτη φορά σε έκθεση φωτογραφίες από τις μέρες κατασκευής του νοσοκομείου στη Σπηλιά στο Βροντερό.

Ο κεντρικός τοίχος αυτής της αίθουσας είναι αφιερωμένος στα χωριά και τους κατοίκους. Στιγμές από τη ζωή, τα ερειπωμένα χωριά, τους συνεταιρισμούς, την αλληλεγγύη, τη βοήθεια στον ΔΣΕ. Συγκλονίζει η εικόνα του Αγκαθωτού γεμάτου ζωή, εκεί που σήμερα δεν υπάρχει πέτρα πάνω στην πέτρα, όπως το ίδιο συμβαίνει και στον Πυξό, που στην έκθεση εικονίζεται την περίοδο που είχε κοντά στους 2.000 κατοίκους.

Ο τελευταίος τοίχος αρχίζει με ένα κείμενο για το παιδοσώσιμο από τους βομβαρδισμούς και δύο ενότητες φωτογραφιών. Η μία, την περίοδο που τα παιδιά συγκεντρώνονται στα δάση για να σωθούν και η δεύτερη, όταν τα παιδιά φιλοξενούνται πλέον στις Λαϊκές Δημοκρατίες.

Μια στήλη φωτογραφικού υλικού αφορά στην επίσκεψη του Πωλ Ελυάρ στην περιοχή. Ακριβώς δίπλα απλώνεται η ενότητα για την πλατιά μορφωτική δουλειά στην περίοδο δράσης του ΔΣΕ, ενώ μία ακόμα ενότητα αναφέρεται στη σημαντική συνεισφορά των σλαβόφωνων κατοίκων της περιοχής στον ΔΣΕ.

Η τελευταία ενότητα δείχνει την έκταση της Ελεύθερης Ελλάδας και τη διασπορά των δυνάμεων του ΔΣΕ στην περιοχή.

Δύο κείμενα με βασικές εκτιμήσεις για τον ΔΣΕ και εκείνη την περίοδο πλαισιώνουν τα υλικά.

Στο χώρο υπάρχει πρόβλεψη για πρόσθεση και άλλων ταμπλό με φωτογραφικό υλικό, όσο και για προσθήκη και άλλων προθηκών με υλικά.

Για τον προγραμματισμό επισκέψεων στο Μουσείο διατίθενται δύο τηλέφωνα επικοινωνίας, του Κώστα Τερψόπουλου, προέδρου της τοπικής ενότητας Καλλιθέας του Δήμου Πρεσπών (697.2869.179) και της Μιμίκας Ναλμπαντίδου (698.5689.137), στελέχους του ΚΚΕ στην περιοχή.

Το άρθρο αναδημοσιεύεται από τον «Ριζοσπάστη του Σαββατοκύριακου», 2 – 3 Νοέμβρη 2019