Πάμπλο Νερούδα: Ενός λεπτού Τραγούδι για τη Σιέρα Μαέστρα

Για μένα, η Κουβανική Επανάσταση είναι κάτι πολύ σημαντικό· θα τολμούσα να πω ιερό.

Απάντηση του Πάμπλο Νερούδα στο: Τι πιστεύετε για την κουβανική εμπειρία; (Συνέντευξη στη L’ Express, Paris, Σεπ. 1971).

*

1 Γενάρη 2020, 61η επέτειος της μεγάλης Κουβανικής Επανάστασης

*

Πάμπλο Νερούδα

Ενός λεπτού Τραγούδι για τη Σιέρα Μαέστρα

Κούβα 1960. Ο Πάμπλο Νερούδα (12.7.1904-23.9.1973) φωτογραφημένος από τον Αλβέρτο Κόρδα (14.9.1928-25.5.2001). Πηγή φωτό: http://alidaanderson.com/Korda

Αρχικά, σκέφτηκα αυτό το βιβλίο για το Πουέρτο Ρίκο, για τη μαρτυρική αποικιακή του κατάσταση, για το σημερινό αγώνα των εξεγερμένων πατριωτών του.

Το βιβλίο μεγάλωσε έπειτα απ’ τα μεγαλόπνοα γεγονότα της Κούβας και αναπτύχθηκε στο σκηνικό της Καραϊβικής.

Το αφιερώνω, λοιπόν, στους ελευθερωτές της Κούβας: Στον Φιντέλ Κάστρο, στους συντρόφους του και σε ολόκληρο τον κουβανικό λαό. […]

Πάμπλο Νερούδα, από τον Πρόλογο της συλλογής Επικό Τραγούδι (1960).

*

CUBA. Santa Clara. 1959. Fidel Castro speaking in front of the city hall of Santa Clara, that had recently been liberated by Ernesto Che Guevara. © Burt Glinn-Magnum Photos

Μόλις έλαβα από τα πιεστήρια το βιβλίο μου «Canción de Gesta», που εκδόθηκε από το Εθνικό Τυπογραφείο της Κούβας. Το καμαρώνω σαν μωρό, αν και κατά βάθος είναι ένα τρομερό μωρό. Η Χιλή και η Κούβα συνδέονται με μια αόρατη γέφυρα, και κάθε φορά ο Πρωθυπουργός σας, ο Δρ Φιντέλ Κάστρο, εξασφαλίζει όλο και μεγαλύτερη αξιοπρέπεια στην πατρίδα μου και σε ολόκληρη την Ήπειρο.

Το βιβλίο μου τυπώθηκε από εργαζόμενους οι οποίοι, προκειμένου να ολοκληρώσουν την έκδοση, άφησαν το όπλο πλάι στην πόρτα, αφού με αυτό το όπλο δεν υπερασπίστηκαν μόνο την Κούβα, αλλά υπερασπίζονται και την αξιοπρέπεια ολόκληρης της Αμερικής. Αυτό που οικοδομείται στην Κούβα δεν μπορεί ποτέ να ανατραπεί από τα επιθετικά συμφέροντα και τα δεινά του ιμπεριαλισμού, ο οποίος έχει ήδη αρχίσει να χαμηλώνει την κλίμακα της εξουσίας και της ισχύος του.

Πάμπλο Νερούδα, 17 Δεκ. 1960, τιμώμενος στο Μεγάλο Αμφιθέατρο του Πανεπιστημίου της Αβάνας. (Εφημερίδα Revolución, La Habana, 17 de diciembre, 1960).

*

Από την ποιητική συλλογή Επικό Τραγούδι – Canción de Gesta (1960)

Μετάφραση

Μπάμπης Ζαφειράτος / Μποτίλια Στον Άνεμο

XLI

Ενός λεπτού Τραγούδι για τη Σιέρα Μαέστρα

Πάμπλο Νερούδα

Αν τη σιγή ζητάμε για το αντίο,
όταν γυρνούν στο χώμα αγαπημένοι,
ενός λεπτού τραγούδι θα ζητήσω
όλη η Αμερική να το φωνάξει,
ένα τραγούδι απ’ της ψυχής τα βάθη,
υπέρτατη τιμή στη Σιέρα Μαέστρα.

Αφήνουμε για λίγο τους ανθρώπους:
αυτή τη γη ας τιμήσουμε μονάχα
που έκρυψε εκεί στο μαγικό βουνό της
τη σπίθα για ν’ αρπάξουν οι πεδιάδες.

Τα σύδεντρα δοξάζω, τα γκρεμνά της
και το σκληρό της στρώμα από πέτρες,
τις νύχτες των αβέβαιων ψιθύρων
κάτω απ’ των αστεριών το χτυποκάρδι,
της σιγαλιάς τη γύμνια στα βουνά της,
το αίνιγμα ενός λαού χωρίς σημαίες:
ώσπου διαμιάς τραντάχτηκε το σύμπαν
και θέριεψε η φωτιά απ’ άκρη σ’ άκρη.

Άτρωτοι ξεχυθήκανε οι μπαρμπούδος
στη γη για να στεριώσουν την ειρήνη
και τώρα είν’ όλα λαμπερά εκεί πάνω
στου ερέβους την τραχιά Σιέρα Μαέστρα:
γι’ αυτό ένα λεπτό ζητάω απ’ όλους
να ψάλλουν τούτο το Επικό Τραγούδι
κι εγώ πρώτος μ’ αυτά τα λόγια αρχίζω
μες στην Αμερική ν’ αντιβουίξουν:

«Τα μάτια ανοίχτε λαοί ταπεινωμένοι,
παντού μια Σιέρα Μαέστρα περιμένει».

Επικό Τραγούδι
Εθνικό Τυπογραφείο Κούβας, 1960 (σελ. 66)

Πρώτη ελληνική έμμετρη μετάφραση: Μπάμπης Ζαφειράτος, 27 Δεκεμβρίου 2016.

(Πρώτη δημοσίευση: Μποτίλια Στον Άνεμο, 7 Ιαν. 2017. Εδώ ξαναδουλεμένο).

________

– Επικό Τραγούδι από Κατιούσα

– Το Επικό Τραγούδι και η ιστορία του από Μποτίλια Στον Άνεμο

________

Ο Πάμπλο Νερούδα από το φακό της Σάρα Φάσιο (Αργεντινή, Σαν Ισίδρο, 18 Απρ. 1932). Πηγή φωτό: https://www.facebook.com/Sara-Facio-Fotografías

Un Minuto Cantado Para Sierra Maestra

Pablo Neruda

Si un silencio se pide despidiendo
a los nuestros que vuelven a la tierra,
voy a pedir un minuto sonoro,
por una vez toda la voz de América,
sólo un minuto de profundo canto
pido en honor de la Sierra Maestra.

Olvidemos los hombres por ahora:
honremos entre tantas esta tierra
que guardó en su montaña misteriosa
la chispa que ardería en la pradera.

Yo celebro las bruscas enramadas,
el dormitorio duro de las piedras,
la noche de rumores indecisos
con la palpitación de las estrellas,
el silencio desnudo de los montes,
el enigma de un pueblo sin banderas:
hasta que todo comenzó a latir
y todo se encendió como una hoguera.

Bajaron invencibles los barbudos
a establecer la paz sobre la tierra
y ahora todo es claro pero entonces
todo era oscuro en la Sierra Maestra:
por eso pido este minuto unánime
para cantar esta Canción de gesta
y yo comienzo con estas palabras
para que se repitan en América:
«Abrid los ojos pueblos ofendidos,
en todas partes hay Sierra Maestra».

Canción de Gesta
Imprenta Nacional de Cuba, 1960

Πάμπλο Νερούδα – Ρικάρδο Ελιέσερ Νεφταλί Ρέγιες Μπασοάλτο (Pablo Neruda – Ricardo Eliécer Neftalí Reyes Basoalto). Χιλή, Παράλ, 12 Ιουλ. 1904 – Σαντιάγο, 23 Σεπ. 1973
Σχέδιο (1 από 2 του Νερούδα), Μπάμπης Ζαφειράτος, 23.XII.2015 (Μελάνι, 29 χ 21 εκ.)

CUBA. Santa Clara. 1959. Castro and his people where coming in from the Sierra Maestra using any transport they could find including a tank that belonged to Batista. © Burt Glinn-Magnum Photos