5 Μάη 2010 – Η ΜΑΡΦΙΝ, το Μνημόνιο και το χρονικό μιας προβοκάτσιας

Τυπικά, η αρχή ήταν στις 23 Απρίλη, με το ΓΑΠ να ανακοινώνει απο το Καστελόριζο, με μια πένθιμη γραβάτα, για τη σημειολογία του πράγματος, πως σκοπεύει να προσφύγει στο ΔΝΤ για οικονομική βοήθεια. Δεν ήταν αυτό ακριβώς που θα περίμενε κανείς από μια… κυβέρνηση αντιεξουσιαστών, όπως διαφημίστηκε αρχικά. Ελάχιστοι όμως είχαν πάρει στα σοβαρά αυτές τις γραφικότητες, και οι πρώτες αντιδράσεις είχαν ξεκινήσει ήδη από το Δεκέμβρη του 09′, δύο μήνες μετά από τις εκλογές, με την πρώτη απεργία που προκηρύχθηκε από τις ταξικές δυνάμεις, παρακάμπτοντας το γραφειοκρατικό μηχανισμό της ΓΣΕΕ, που δεν πήρε σχετική απόφαση, σε τριτοβάθμιο επίπεδο.

Την άνοιξη του 10′ που ακολούθησε, είχαμε διψήφιο αριθμό απεργιακών κινητοποιήσεων στον ιδιωτικό και το δημόσιο τομέα -οι μισές σχεδόν εξ αυτών χωρίς ανώτερη κάλυψη- οι οποίες έδειξαν τον κοινωνικό αναβρασμό και τις αγωνιστικές διαθέσεις ενός κόσμου, που δε θα κατάπινε αμάσητα το μνημόνιο, είχαν όμως ως συνέπεια πολλές απολύσεις πρωτοπόρων στελεχών από το χώρο τους, που αποδεκάτισαν το ταξικό κίνημα σε νευραλγικές θέσεις.

Στις 5 Μάρτη, η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ έφερε την πρώτη δέσμη μέτρων, που θεωρητικά θα απέτρεπε τα χειρότερα, αλλά στην πράξη λειτούργησε ως κομμάτι της σκηνοθεσίας και του εκβιαστικού κλίματος. Έκοτε, ο όγκος των διαδηλωτών αυξανόταν σταθερά από κινητοποίηση σε κινητοποίηση, παράλληλα με τον ενθουσιασμό και την αγωνιστική αισιοδοξία, η οποία επέστρεψε μετά από πολλά χρόνια. Τα περισσότερα ρεπορτάζ έκαναν λόγο για τις μεγαλύτερες πορείες των τελευταίων πολλών χρόνων και τις πιο μαζικές απεργίες μετά τη δεκαετία του 90′.

Το αποκορύφωμα ήρθε στις 5 Μάη, την πρώτη μέρα συζήτησης και ψήφισης του Μνημονίου στη Βουλή, με μια ογκώδη διαδήλωση, χωρίς πρόσφατο προηγούμενο. Ουσιαστικά, οι τρεις απεργιακές συγκεντρώσεις εκείνη τη μέρα ενώθηαν, σχηματίζοντας ένα μεγάλο ποτάμι (φουσκωμένο η οργή του λαού) και μια σχετικά ενιαία και αρκετά πυκνή γραμμή που έφτανε από τις Στήλες του Ολυμπίου Διός ως το Πεδίο του Άρεως, σύμφωνα με κάποιες χαρτογραφήσεις -που δεν πρέπει να απείχαν πολύ από την πραγματικότητα. Ακόμα κι αν κάποιες εκτιμήσεις είχαν το στοιχείο μιας αισιόδοξης υπερβολής, δεν έπαυαν να είναι ενδεικτικές τόσο της μαζικότητας, όσο και του μαζικού ενθουσιασμού και της αποφασιστικότητας που φαινόταν να επικρατεί στους διαδηλωτές. Όχι μόνο στους ψημένους συνήθεις υπόπτους, που είχαν σταθερή παρουσία στο κίνημα όλα αυτά τα χρόνια, αλλά και σε πολλούς που ήταν σα να ξυπνάν ξαφνικά από ένα μακρύ λήθαργο και έκαναν το βήμα να κατέβουν για πρώτη φορά σε μια διαδήλωση.

Αυτό το κλίμα, αυτή η αποφασιστικότητα ήταν που καλούνταν να σπάσει, πάση θυσία, η κυβέρνηση και το σύστημα που υπηρετούσε. Μπορεί να μην έτριζε η καρέκλα του ΓΑΠ, που είχε σχετικά νωπή λαϊκή εντολή, αλλά το επόμενο χρονικό διάστημα, η φθορά του ΠΑΣΟΚ ήταν ραγδαία, οδηγώντας σε μια απρόβλεπτη -για τους περισσότερους- εκλογική συρρίκνωση του “Κινήματος” που συνέδεσε την πορεία του με τον κύκλο της Μεταπολίτευσης. Αλλά το πιο βασικό ήταν να μην αμφισβητηθεί το Μνημόνιο ως στρατηγική επιλογή, για τη σημαντική μείωση των μισθών, που θα έφερνε πολλά κέρδη για την αστική τάξη.

Το κατάλληλο εργαλείο για όλα αυτά ήταν η δοκιμασμένη συνταγή ενός δολοφονικού, προβοκατόρικου χτυπήματος στο κατάστημα της ΜΑΡΦΙΝ στη Σταδίου, που προκάλεσε το θάνατο τριών υπαλλήλων -εκ των οποίων η μία ήταν εγκυμονούσα γυναίκα- και η κατάλληλη αξιοποίησή του από τα -σαν έτοιμα από καιρό- κυρίαρχα ΜΜΕ.

Μικρή σημασία έχει αν οι δράστες ήταν συνειδητοί προβοκάτορες ή λειτούργησαν αντικειμενικά ως τέτοιοι, ανεξάρτητα από τις προθέσεις τους. Την επόμενη μέρα, τα κανάλια αφιέρωσαν χρόνο, για να προβάλουν μια σχεδόν κωμική -αν δεν ήταν τόσο τραγική η περίσταση- συγκέντρωση πενθούντων φιλελέδων με κεράκια, μπροστά από το σημείο όπου βρισκόταν το κατάστημα, που περίμεναν αμήχανοι να τους δείξουν οι κάμερες, για να αποκτήσει νόημα η σύναξή τους. Αυτή η θλιβερή -κατά βάθος, παρά την κωμικότητά της- άμαζη μάζωξη κέρδισε περισσότερο χρόνο δημοσιότητας από τις εκατοντάδες χιλιάδες κόσμου που είχαν κατέβει μαζικά στο δρόμο, την προηγούμενη ημέρα.

Παρά τη σχετική τους αποτυχία -ως προς την προβολή της συγκεκριμένης πρωτοβουλίας- ο αντικειμενικός τους στόχος εν μέρει επιτεύχθηκε. Το χτύπημα και τα τρία θύματα προκάλεσαν ένα μούδιασμα σε πολύ κόσμο, σε συνδυασμό και με την ψήφιση τελικά του μνημονίου, χωρίς σημαντικές απώλειες για την κυβέρνηση -πλην της Σακοράφα- χάρη και στο ακροδεξιό δεκανίκι του ΛΑΟΣ, που προαλειφόταν για κυβερνητικός εταίρος, αλλά και για το πολιτικό του τέλος. Οι κινητοποιήσεις συνεχίστηκαν τους επόμενους μήνες, χωρίς όμως τον αρχικό ενθουσιασμό και τη μαζικότητα του προηγούμενου διαστήματος.

Παρεμπιπτόντως, ήταν αξιοσημείωτη η ταχύτητα με την οποία τα κανάλια έσπευσαν να σπάσουν την απεργία εκείνης της ημέρας -που αφορούσε ασφαλώς και τα ειδησεογραφικά δελτία- για να πουλήσουν αίμα και τρόμο, και να σκεπάσουν τις μαζικότατες κινητοποιήσεις και τη λαϊκή οργή που ξεχείλιζε. Από τότε, οι 24ωρες απεργίες της ΓΣΕΕ ορίζονται σε διαφορετική μέρα για τα ΜΜΕ, υποτίθεται για να μπορούν να καλύπτουν δημοσιογραφικά τις απεργιακές κινητοποιήσεις -κάτι που δε συμβαίνει ποτέ.

Κάποιες αναλύσεις στέκονται στις εγκληματικές ευθύνες του Ανδρέα Βγενόπουλου, που έδωσε εντολή να παραμείνουν οι υπάλληλοί του στο κατάστημα και τους άφησε να πεθάνουν από ασφυξία, σαν τα ποντίκια, σε ένα κτίριο με ελλιπή μέτρα ασφαλείας, για να μη χάσει και το παραμικρό κέρδος. Στον αντίποδα, υπάρχει και η εκδοχή πως πίσω από το ύποπτο, τυφλό χτύπημα βρισκόταν το μακρύ χέρι των ανταγωνιστών του Mr MARFIN, που ήθελαν -και όντως κατάφεραν- να του κόψουν τη φόρα και τα φτερά, καθώς προχωρούσε σε σειρά επιθετικών επιχειρηματικών κινήσεων, βάζοντας στο μάτι και τον -υπό ιδιωτικοποίηση- ΟΤΕ.

Αυτά όμως είναι δύσκολο να αποδειχτούν, ακόμα και αν δεν πρόκειται για τραβηγμένες θεωρίες συνωμοσίας. Δεν είναι τυχαίο πάντως πως η επίθεση καταγγέλθηκε ακόμα και από οργανώσεις του αναρχικού, αντιεξουσιαστικού χώρου, που σε άλλες περιπτώσεις επιδοκιμάζουν -και βασικά συμμετέχουν σε- αντίστοιχα επεισόδια -τα λεγόμενα “μπάχαλα”, όπως επικράτησε να λέγονται. Αυτό που είναι αντικειμενικό και πέραν κάθε αμφισβήτησης, είναι πως κανένα κομμάτι του κινήματος και του αγώνα, δε θα είχε τόσο ελεεινή συμπεριφορά, για να επιχαίρει με αυτούς που είχαν εγκλωβιστεί στο κτίριο και κινδύνευε η ζωή τους, όπως έκαναν οι προκλητικοί υπάνθρωποι που φώναζαν και αλάλαζαν κάτω από το φλεγόμενο κτίριο εκείνη τη μέρα. Εξίσου αδιαμφισβήτητ είναι η αριστοτεχνική αξιοποίηση του χτυπήματος από το σύστημα, που δε διστάζει να χρησιμοποιεί κάθε θεμιτό ή αθέμιτο μέσο, για να πετύχει τους στόχους του και να στερεώσει την κυριαρχία του.

Οκτώ χρόνια μετά από εκείνα τα γεγονότα, φαίνεται να υπάρχει επιστροφή στην αστική “κανονικότητα”, την πλήρη ακινησία και την αγκαλιά του σύγχρονου ΠΑΣΟΚ -που αναδείχτηκε ως εναλλακτική εφεδρεία για το σύστημα μέσα από τις κινητοποιήσεις εκείνου του διαστήματος. Αυτό που άλλαξε όμως είναι πως υπάρχει ένα πιο υποψιασμένο και θωρακισμένο κίνημα -μια μερίδα του τουλάχιστον, που δεν έτρεφε ποτέ αυταπάτες- για να αξιοποιήσει το επόμενο αντίστοιχο ξεπέταγμα και την αφύπνιση των -απογοητευμένων σήμερα- λαϊκών μαζών.