Ανιχνευτές ψεύδους κατά μεταναστών προωθεί η ΕΕ
Ανάμεσα στις χώρες που δοκιμάζουν το πρόγραμμα στο πιλοτικό στάδιο και η Ελλάδα.
Σε νέο επίπεδο περνάει πλέον η αντιμεταναστευτική πολιτική της ΕΕ, που εξετάζει τη χρήση ανιχνευτών ψεύδους κατά των «παράνομων» μεταναστών. Αιτία ο ολοένα μεγαλύτερος αριθμός ταξιδιωτών στην ΕΕ, που ανέρχεται κατά μέσο όρο σε 700 εκ. ανθρώπους, καθιστώντας δύσκολο τον έλεγχο των εγγράφων, κυρίως από τρίτες χώρες. Μέσω βιντεοτσάτ με ένα άβαταρ οι αρχές ευελπιστούν να εντοπίζουν «μικροεκφράσεις» σε όσους ταξιδιώτες δίνουν λανθασμένα στοιχεία. Ως επιπλέον πρόσχημα της νέας αυτής κατασταλτικής πολιτικής οι ιθύνοντες επικαλούνται τον ευκολότερο εντοπισμό εγκληματιών και τρομοκρατών.
Η νέα τεχνολογία με το όνομα Intelligen Portable Border Control System, χρηματοδοτείται με 4,5 εκ. ευρώ από την ΕΕ, και στη φάση δοκιμής συμμετέχει και η Ελλάδα, μαζί με την Ουγγαρία και την Λετονία.
Το σύστημα ελέγχου διακρίνεται σε δύο φάσεις. Αρχικά τα άτομα που σκοπεύουν να ταξιδέψουν οφείλουν να εγγραφούν ηλεκτρονικά πριν το ταξίδι, ανεβάζοντας τις φωτογραφίες από το διαβατήριό τους, στοιχεία για τα προηγούμενα και τωρινά τους ταξίδια, αποδείξεις επαρκών οικονομικών πόρων, στοιχεία τυχόν οχήματος και βίζας.
Στη συνέχεια εμφανίζεται ένας ψηφιακός συνοριακός υπάλληλος, που θέτει ερωτήματα ανάλογα με το φύλο, την εθνότητα και τη γλώσσα του ατόμου. Πιο συγκεκριμένα για παράδειγμα τίθενται ερωτήσεις για το περιεχόμενο της βαλίτσας ή λεπτομέρειες για το σκοπό του ταξιδιού. Η συνομιλία καταγράφεται και στη συνέχεια γίνεται έλεγχος για 38 μικροεκφράσεις, που υποτίθεται πως δείχνουν αν ο ερωτώμενος ψεύδεται ή είναι ανήσυχος.
Η ταξινόμηση αυτό τον εκφράσεων προέρχεται από τον ψυχολόγο Πάουλ Έκμαν, η χρήση ανιχνευτών ψεύδους ωστόσο παραμένει γενικά αμεφιλεγόμενη. Το συγκεκριμένο σύστημα βάσει πειραμάτων έχει ποσοστό επιτυχίας 76%, πρακτικά δηλαδή 1 στις 4 περιπτώσεις μπορεί να κατηγορηθούν άδικα για ψεύδη ή αντίστροφα να δώσουν μη αληθή στοιχεία χωρίς να γίνει αντιληπτό.
Ενδεικτικό τον εκ προοιμίου ρατσιστικών κριτηρίων με τον οποίο θα εφαρμοστεί το σύστημα είναι η διάκριση των ταξιδιωτών σε ομάδες «υψηλού» και «χαμηλού» ρίσκου. Στη δεύτερη ομάδα, ο έλεγχος των στοιχείων θα είναι σύντομος, ενώ στην πρώτη θα είναι ενδελεχής, ενώ θα χρησιμοποιείται σκάνερ δακτυλικών αποτυπωμάτων και αναγνώριση κινητών. Στη συνέχεια τα βιομετρικά στοιχεία θα διασταυρώνονται με τις τράπεζες δεδομένων της ΕΕ και το σύστημα πληροφοριών της Σένγκεν. Επίσης, οι συνοριακοί υπάλληλοι θα μπορούν εκ νέου να εξετάζουν τους «υπόπτους» με έναν κινητό ανιχνευτή ψεύδους.
Το σχέδιο αυτό έχει ήδη ξεσηκώσει αντιδράσεις στην επιστημονική κοινότητα, ως «ψευδοεπιστημονικό», αμφισβητώντας πως οι μικροεκφράσεις είναι ενδεικτικές ψεύδους, ενώ υπογραμμίζεται πως το στρες, που είναι προφανές πως νιώθουν οι ανακρινόμενοι, μπορεί εύκολα να αλλοιώσει τα αποτελέσματα.
