«Μαύροι Πάνθηρες» του Ισραήλ: μια άγνωστη ιστορία. Οι Εβραίοι δεν είναι όλοι ίδιοι

Το Μάιο του 1948, η απόφαση του ΟΗΕ για ίδρυση του κράτους του Ισραήλ, επισημοποίησε την επιστροφή των Εβραίων στη “Γη της Επαγγελίας”, όπου μέχρι τότε ζούσαν εκεί 600.000 Εβραίοι, μέσα σε εκατομμύρια Παλαιστίνιοι Άραβες. Γι’ αυτούς, ήταν η αρχή της εξορίας, η «Ημέρα της Καταστροφής» («Nakba»).  Όσο κατέφθαναν νέοι Εβραίοι άποικοι, τόσο διώχνονταν περισσότεροι Παλαιστίνιοι από τη γη τους, από τα σπίτια τους κι από τη χώρα τους. Ο Εβραϊκός πληθυσμός από τότε αυξήθηκε με ρυθμό σχεδόν ένα εκατομμύριο ανά δεκαετία, με την συστηματική μετανάστευσή τους.

Οι Εβραίοι όμως που ήρθαν, δεν ήταν όλοι ίδιας καταγωγής. Υπήρχαν οι “Ασκεναζίτες” (σημαίνει “Γερμανοί” κι ήταν Γερμανόφωνοι, που ήρθαν από την Κεντρική Ευρώπη). Οι “Σεφεραδίτες” (σημαίνει “Ίβηρες”, μιλούσαν Ισπανικά κι ήρθαν από την Ιβηρική χερσόνησο). Κι υπήρχαν και οι “Μισραχίτες” που ήρθαν από χώρες της Αφρικής και της Αραβικής Χερσονήσου (Μαρόκο, Τυνησία, Αίγυπτος, Συρία, Ιράν, Ιράκ, Υεμένη κλπ), ήταν σχεδόν το ένα τρίτο του πληθυσμού του Ισραήλ και μιλούσαν αραβικά.

Η νέα ζωή των Μισραχίμ

Η ισραηλινή κυβέρνηση, αντιμετώπισε αυτούς τους “Αραβόφωνους Εβραίους” με ρατσιστικό και υπεροπτικό τρόπο. Τους προόριζαν για φτηνό εργατικό δυναμικό. Τους στέγασαν σε στρατόπεδα ή στα παλαιστινιακά σπίτια που έμειναν κενά, αλλά με παρεμβάσεις (χωρίσματα, κλπ) ώστε να μπορούν να εγκατασταθούν πέντε ή έξι οικογένειες σε ένα σπίτι, που πρώτα ζούσε μια παλαιστινιακή οικογένεια. Έτσι π.χ. η πρώην εύπορη παλαιστινιακή γειτονιά της Musrara,  μετατράπηκε σε παραγκούπολη των Μισραχιτών που ζούσαν παντού : σε σκάλες, σε σκεπές και σε υπόγεια.

Εβραίοι Μισράχι από την Υεμένη, μόλις έφτασαν στο Ισραήλ, σε καταυλισμό.

Γενικά οι κοινότητες Μιζραχίμ στη χώρα αντιμετώπισαν δεκαετίες εκτεταμένης φτώχειας, διακρίσεων και αμέλειας. Τουλάχιστον το 55% των παιδιών Μιζράχιμ, εγκατέλειπαν το σχολείο. Το 80% των οικογενειών Μισράχιμ στηριζόταν στην κοινωνική πρόνοια για να επιβιώσουν. Μια οικογένεια Ασκενάζι, είχε 30 φορές ψηλότερα εισοδήματα από μια οικογένεια Μισράχι.

Οι Mιζράχιμ που πριν είχαν κοινότητες με πολύ σταθερές σχέσεις, εδώ και αιώνες, βρέθηκαν να ζουν σε παραγκουπόλεις. Μέσα σε τέσσερα ή πέντε χρόνια, εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι δεν είχαν ξαφνικά καμία κοινότητα. Η όλη ζωή τους κατέρρευσε. Οι άνδρες που δεν μπορούσαν πλέον να παρέχουν στις οικογένειές τους τα προς το ζην, γνώρισαν εκτεταμένη ανεργία και εξαρτώνται από τις “αγορές εργασίας”, έστω και για ένα μεροκάματο. Αυτές τις αγορές τις έλεγαν «αγορές σκλάβων». Οι γυναίκες, οι οποίες συνήθως δεν εργάζονταν στις χώρες προέλευσής τους, κατέφυγαν στον καθαρισμό σπιτιών, οικιακές βοηθοί για οικογένειες Ασκενάζι κλπ.

Ανάμεσα στα άλλα βάσανα των Μισραχιτών, λίγο μετά τη δημιουργία του Ισραήλ, χιλιάδες μωρά από τις νεόφερτες εβραϊκές οικογένειες της Υεμένης, εξαφανίστηκαν από τα νοσοκομεία. Πιστεύεται ότι πέθαναν κατά τη διάρκεια ιατρικών πειραμάτων που διεξάγονται σε ισραηλινά νοσοκομεία χωρίς τη συγκατάθεση των οικογενειών ή ότι έχουν απαχθεί και δοθεί για υιοθεσία σε οικογένειες Ασκενάζι.

Οι ταραχές του WADI SALID (XAIFA) το 1959

Αυτά οδήγησαν στις ταραχές του Wadi Salib, το 1959, όπου οι Μιζράχι εξεγέρθηκαν ενάντια στις διακρίσεις και κυρίως μετά την είδηση ότι η αστυνομία πυροβόλησε έναν άοπλο Μισράχι, τον Yaakov Elkarif. Η διαμαρτυρία εξελίχθηκε σε ταραχές. Έκαψαν αυτοκίνητα, έριξαν πέτρες στην αστυνομία, υπήρξαν πολλές δεκάδες τραυματίες και 34 συλληφθέντες διαδηλωτές, μαζί και ενός από τους ηγέτες των κινητοποιήσεων, του Ben Haroush. Στις 11 Ιουλίου 1959 ξέσπασαν ταραχές και σε άλλες ισραηλινές πόλεις με πληθυσμούς Mizrahi, όπως η Beersheba στο νότιο Ισραήλ και στην Tiberias και τη Migdal Haemek στο βόρειο. Αυτές οι κινητοποιήσεις θεωρούνται “πρόδρομος” της δημιουργίας του κινήματος των Μαύρων Πανθήρων. Μέχρι το 1967, οι συνθήκες γενικευμένης δυσαρέσκειας σ’ αυτές τις γειτονιές ήταν διάχυτες.

Διαδηλώσεις καθοδηγούμενες από τους Μαύρους Πάνθηρες του Ισραήλ

Οι Μαύροι Πάνθηρες κι η Άντζελα Ντέιβις

Οι “μαύροι πάνθηρες” σχηματίστηκαν το 1971 στη γειτονιά Musrara στην Ιερουσαλήμ και απαρτίζονταν κυρίως από έφηβους και νεολαίους Mισράχιμ δεύτερης γενιάς, οι οποίοι απαιτούσαν ίσα δικαιώματα και το τέλος του πολιτικής ρατσισμού και διακρίσεων εις βάρος της κοινότητάς τους. Για μερικά χρόνια, το κίνημά τους είχε εξαπλωθεί σε ολόκληρο το Ισραήλ, με πολυάριθμα παραρτήματα. Τον Ιούνιο του 1971, έβγαλαν και το περιοδικό τους, το “Words of the Black Panthers”.

Στους δρόμους, συναντήθηκαν κι επηρεάστηκαν από μέλη του κινήματος Matzpen, ενός επαναστατικού σοσιαλιστικού και αντι-σιωνιστικού κινήματος στο Ισραήλ, που ιδρύθηκε το 1962. Από αυτούς έμαθαν τη ροκ μουσική, τα επαναστατικά κείμενα και τον Τσε Γκεβάρα. Στις ιστορίες για τους Μαύρους Πάνθηρες των ΗΠΑ και τον αγώνα τους, ένοιωθαν αυτές τις ιδέες να αντανακλώνται πάνω τους, αφού οι Μισραχίτες έβλεπαν τον εαυτό τους σαν τους “μαύρους του Ισραήλ”.  Επηρεάστηκαν και από μια συνάντηση που είχαν με την γνωστή Αμερικάνα “Μαύρη Πάνθηρα” και στέλεχος του Αμερικανικού Κομμουνιστικού Κόμματος Angela Davis, που πήγε στο Ισραήλ γι’ αυτό το σκοπό. Ηγετικές φυσιογνωμίες της οργάνωσης υπήρξαν ο Reuven Abergel, ο Saadia Marciano, ο Charlie Biton, Kokhavi Shemesh κλπ.

Καθαρά Αντισιωνιστικό Κίνημα

Την πρώτη φορά που οι Πάνθηρες πήραν δημόσια σαφή αντισιωνιστική στάση, ήταν το 1972 όταν διαμαρτυρήθηκαν για μια συνάντηση του Παγκόσμιου Σιωνιστικού Κογκρέσου στην Ιερουσαλήμ. Στις διαδηλώσεις αυτές, συγκρούστηκαν ξανά με την αστυνομία, που έκανε πολλές προληπτικές συλλήψεις ηγετών του κινήματος. Πάντως, κατάφεραν να διακόψουν επανειλημμένα τη συνάντηση του Παγκόσμιου Σιωνιστικού Κογκρέσου, με ανώνυμα τηλεφωνήματα για βόμβα στο κτίριο.

Απεργίες διαδηλώσεις

Η πρώτη προγραμματισμένη διαδήλωση τους έγινε τον Μάρτιο του 1971 κι οδήγησε σε ένα κύμα προληπτικών συλλήψεων, όπου η αστυνομία συνέλαβε 17 ακτιβιστές, που είχαν διαδηλώσει. Με επικεφαλής τον Μαύρο Πάνθηρα Abergel, ο οποίος δεν συνελήφθη τότε και μαζί με τις οικογένειες των συλληφθέντων, κατάφεραν να εξασφαλίσουν την απελευθέρωσή τους. “Ήταν η πρώτη φορά από τότε που φύγαμε από το Μαρόκο που αισθανόμαστε λίγο θρίαμβο”, δήλωσε ο Abergel στην Electronic Intifada.

Έντυπα των πανθήρων. Στο τρίτο που απεικονίζεται ο μαύρος πάνθηρας γράφει “πόλεμο στη φτώχεια”.

Η συνάντηση με την GOLDA ΜΕIR κι ο… «Προϋπολογισμός των Μαύρων Πανθήρων»

Σε άλλη περίπτωση, οι Πάνθηρες διοργάνωσαν μια μεγάλη απεργία πείνας στο Δυτικό Τείχος, που οδήγησε σε μια πολύ καλά προβεβλημένη συνάντησή τους, τον Απρίλιο, με την τότε Ισραηλινή Πρωθυπουργό Golda Meir. Αποτελέσματα αυτής της συνάντησης ήταν η πρωθυπουργός να πει μετά ότι αυτοί οι ακτιβιστές είναι “όχι ωραίοι άνθρωποι”, αλλά ταυτόχρονα τότε ψηφίστηκε κι ο προϋπολογισμός του κράτους που τριπλασίασε τις κοινωνικές δαπάνες (υγεία, παιδεία, πρόνοια, κλπ) κι ονομάστηκε “προϋπολογισμός των μαύρων πανθήρων”.

Κάποιοι από τους ηγέτες των Μαύρων Πανθήρων ποζάρουν για ένα άρθρο, 50 χρόνια μετά.

«Επιχείρηση Γάλα»

Τον ίδιο χρόνο, οι Πάνθηρες πραγματοποίησαν μια δράση που την ονόμασαν “Επιχείρηση Γάλα”. Οι ακτιβιστές, έπαιρναν τα μπουκάλια με το γάλα από τις πόρτες των σπιτιών στην εύπορη γειτονιά Ρεβιάτια των Ασκενάζι και τα μοιράζονταν στις πόρτες των φτωχών σπιτιών των οικογενειών Μιζράχιμ. Στις προκηρύξεις που μοίραζαν μαζί με το γάλα έγραφαν : “Αυτά τα παιδιά δεν βρίσκουν κάθε πρωί, δίπλα στην πόρτα τους , το γάλα που χρειάζονται. Από την άλλη πλευρά, μερικά σκυλιά και γάτες στις πλούσιες γειτονιές έχουν γάλα κάθε μέρα και σε άφθονη ποσότητα». Τα μέλη των Πανθήρων, έκλεβαν επίσης το πετρέλαιο από τις αποθήκες και το διένειμαν στις φτωχές οικογένειες Μιζράχι.

Πάνθηρες και Παλαιστίνιοι

Ο πόλεμος του 1967, που το Ισραήλ κατέλαβε τη Δυτική Όχθη και άλλες περιοχές (Γάζας, Γκολάν, έρημο του Σινά), επιτάχυνε τη διαδικασία μιας αυξανόμενης ταξικής και πολιτισμικής συνειδητοποίησης, στον πληθυσμό Μιζραχίμ δεύτερης γενιάς, που είχε εξωθηθεί στο πολιτικό περιθώριο. Μετά τον πόλεμο, τα σύνορα «έφυγαν από τη μέση» των καταυλισμών Μισραχίμ και Παλαιστίνιων. Οι υπόλοιπες πόλεις των Μισραχίμ ήταν «μεικτές». Οι Μιζράχιμ ζούσαν λοιπόν μαζί και δίπλα με τους Παλαιστίνιους, που ήταν και στην ίδια ταξική μοίρα. Αυτό τροφοδότησε τις καλές τους σχέσεις εκείνο τον καιρό.

Ο Reuven Abergel ποζάρει στο σπίτι του με το αρχείο του.

Οι Πάνθηρες αντιλαμβανότανε ότι αγωνιζόμενοι για τα παλαιστινιακά δικαιώματα, αγωνιζόταν επίσης για τα δικά μας δικαιώματα. Ανέπτυξαν συνδέσεις με τον Οργανισμό Απελευθέρωσης της Παλαιστίνης και τους αναγνώρισαν ως «νόμιμους ηγέτες του παλαιστινιακού λαού». Διεκήρυτταν ότι τα προβλήματα των Mισράχιμ και των Παλαιστίνιων είναι αλληλένδετα. Οι Μαύροι Πάνθηρες Charlie Biton και ο Kokhavi Shemesh, ήταν οι πρώτοι Ισραηλινοί που συναντήθηκαν ποτέ με τον Yasser Arafat, τότε επικεφαλής της PLO κι ανέπτυξαν σχέσεις με το κίνημα της Fatah στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη.

“Όταν μας κυνηγούσε η αστυνομία, πολλές φορές τρέχαμε και κρυβόμασταν σε σπίτια παλαιστινίων” έλεγαν οι Πάνθηρες.

Το ίδιο σπίτι, του Reuven Abergel, ήταν η γιάφκα των Μαύρων Πανθήρων.

Το τέλος

Αυτή ακριβώς η σχέση προκάλεσε το μεγαλύτερο φόβο στους ηγέτες του Ισραήλ, που στοχοποίησαν το κίνημα και τελικά το πολέμησαν και το εξάλειψαν. Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός David Ben-Gurion, ανήσυχος για τις πιθανές σχέσεις που θα μπορούσαν να δημιουργηθούν μεταξύ των Μιζραχίμ και των Παλαιστινίων στο Ισραήλ, είχε προχωρήσει τόσο πολύ, ώστε να γράψει επιστολές στους ισραηλινούς δασκάλους που τους έλεγε  να «χωρίζουν τα παιδιά των Μισράχιμ από τους Παλαιστίνιους και να τους υπενθυμίσουν πάντα ότι είναι Εβραϊοι κι ότι αυτό τους κάνει διαφορετικούς”.

Οι ισραηλινές αρχές πλημμύρισαν το κίνημα με πληροφοριοδότες και ακόμη και φίλοι των μελών των Πανθήρων έγιναν στόχοι της αστυνομίας και συλλαμβάνονταν. “Οι άνθρωποι φοβόταν να βρεθούν μαζί μας ή να μας μιλήσουν γιατί θα μπορούσαν να συλληφθούν από την αστυνομία”, δήλωσε ο Abergel. “Οι ισραηλινές αρχές εργάστηκαν σκληρά για να μας απομονώσουν από την υπόλοιπη κοινότητα μας. Δεν υπήρξαν άλλες μαζικές διαδηλώσεις στην Ιερουσαλήμ. Δεν υπήρξαν πλέον διαδηλώσεις αλληλεγγύης. Ήταν το τέλος μιας ριζοσπαστικής περιόδου”… “Το Ισραήλ κατάφερε να σβήσει τον αγώνα των Μιζράχι, εμφανίζοντας τους Παλαιστίνιους ως μεγαλύτερη απειλή και χειραγωγώντας τους Μιζράχιμ να ενωθούν με τους Ασκεναζίμ”, είπε.

Βεβαίως, εξακολουθούν να υφίστανται εκπαιδευτικές ανισότητες μεταξύ των κοινοτήτων Mizrahi και Ashkenazi. Το 2015, μόλις το 29% των μεταναστών Mizrahim δεύτερης γενιάς είχε πτυχίο πανεπιστημίου ή κολλεγίου, σε σύγκριση με το 50% περίπου του Ashkenazim. Το χάσμα των μισθών μεταξύ των εργαζομένων Μιζράχι και Ασκεναζί στο Ισραήλ παραμένει επίσης έντονο.

Πηγές:

Electronicintifada.net
Alaraby.co.uk
manifestajournal.org
Eastmedirerranean.wordpress.com