Ντερσίμ – Γη των φιλοσόφων και των κομμουνιστών (ΦΩΤΟ)

Το Ντερσίμ (ή Τουντσελί) είναι μια μικρή γεωγραφική περιοχή στην κεντροανατολική Τουρκία που θεωρείται πολιτικά προβληματική τόσο από τις προηγούμενες, αλλά και τις σημερινές κυβερνήσεις, από τον καιρό της αυτοκρατορίας Hittite. Μέσα από όλη την ιστορία της, αυτή η μικρή περιοχή δείχνει μια πρακτική που δεν υποστηρίζει τις γενικές ιδέες των πολιτικών αρχών.

Το Ντερσίμ είχε πάντα να αντιμετωπίσει τις συγκρούσεις, την πίεση και τη βία των κυβερνήσεων. Εξάλλου, μεταξύ του 1937-1938 το κράτος επέβαλε γενοκτονία στο Dersim, όπου επίσημα απεβίωσαν 13.000 άνθρωποι και 12.000 στάλθηκαν στην εξορία. Ο αντίκτυπος αυτής της γενοκτονίας συνεχίζεται.

Το αποκαλυπτικό ντοκιμαντέρ «Ντερσίμ χιλιαεννιακοσιαενενηντατεσσερα» του Ντεβρίμ Τεκίνογλου προβάλλεται για πρώτη φορά στη χώρα μας, στον κινηματογράφο STUDIO new star art cinema (Σπάρτης και Σταυροπούλου 33, Πλατεία Αμερικής, τηλ 210-8640054 – 2108220008).

Δείτε το trailer:

Το «Ντερσίμ χιλιαεννιακοσιαενενηντατεσσερα»  δεν μιλάει μόνο για τον πόνο και την τραγωδία των ανθρώπων που ζουν στο Ντερσίμ, αλλά θέλει επίσης να υπενθυμίσει τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα και ν’ ανακαλέσει τις μνήμες της δημοκρατίας, ώστε αυτά τα ιστορικά περιστατικά να μην επαναληφθούν.

Σκηνοθεσία: Devrim Tekinoğlu
Γλώσσα: Turkisch, Zazaki
Υπότιτλοι: Ελληνικά
Διάρκεια: 55 λεπτά

Ενώ ο πληθυσμός εξακολουθούσε να αγωνίζεται να θεραπεύσει τον πόνο αυτής της γενοκτονίας, τον Οκτώβριο του 1994 κάηκαν τα χωριά του Ντερσίμ και οι άνθρωποι έπρεπε να εγκαταλείψουν το σπίτι τους για άλλη μια φορά.

Το ντοκιμαντέρ 1994 αφηγείται την ιστορία των 183 χωριών και των 42.000 κατοικων που έπρεπε να εγκαταλέιψουν τα σπίτια τους στο Ντερσίμ το 1994, κατά τη διάρκεια της κατάστασης έκτακτης ανάγκης,  με βάση την έκθεση της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Τουρκικής Μεγάλης Εθνοσυνελευσής το 1997.

Το Ντερσίμ υπέφερε από την γενοκτονία του ‘37-’38 και το 1987 το κράτος το κύρηξε σε Κατάσταση Έκτακτης Ανάγκης. Αυτό ήταν το σχέδιο- σε νομικό πλαίσιο- που οδήγησε στην εκκένωση των χωριών το 1994. Τα χωριά που εκκενώθηκαν εκείνη τη χρονιά είναι τα ίδια που υπέστησαν την γενοκτονία το ’37-‘38

Τα περιστατικά του 1994 είχαν τον πιο καταστροφικό αντίκτυπο όσων αφορά στη γλώσσα, στον πολιτισμό, στη θρησκεία και στην πολιτική άποψη των ανθρώπων που ζούσαν στο Ντερσίμ.

Οι άνθρωποι που εγκατέλειψαν τα χωριά τους έπρεπε να αγωνιστούν για να οικοδομήσουν μια νέα ζωή σε νέα μέρη και ο πόνος στον οποίο βασίζεται αυτός ο αγώνας είναι μια ανθρώπινη τραγωδία που ο κόσμος πρέπει να γνωρίσει.

Η Ozlem Kırmızıtoprak, δημοσιογράφος και συγγραφέας μιλάει για το Ντερσίμ και τις γυναίκες του Ντερσίμ

Η περιφέρεια του Ντερσίμ, πριν από την ίδρυση του σύγχρονου τουρκικού κράτους κάλυπτε έναν μεγάλο γεωγραφικό χώρο. Ανατολικά μέχρι το Βάρτο, βόρεια μέχρι τη Ζάρα, και δυτικά μέχρι την Μαλάτεια. Οι πληθυσμοί που ζούσαν στην Ανατολία όταν έληξε ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος της ιμπεριαλιστικής μοιρασιάς περιλάμβαναν Αρμένιους, Χαλδαίους, Πόντιους, Έλληνες, Ζάζους και Κούρδους. Μετά την περίοδο των σφαγών και των γενοκτονιών, και συγκεκριμένα μετά τη γενοκτονία του Ντερσίμ, το όνομα της περιοχής άλλαξε και έγινε «Τούντσελι». Αυτό είναι το Ντερσίμ του σήμερα οριοθετείται δυτικά από τον ποταμό Φιράτ, νότια από τον ποταμό Μουράτ ενώ βόρεια από τα απότομα βουνά στο Μουνζούρ.

Από την αυτοκρατορία των Σελτζούκων μέχρι την Οθωμανική αυτοκρατορία, οργανώθηκαν εκστρατείες για να υποτάξουν το Ντερσίμ, αλλά δεν μπόρεσαν να το νικήσουν. Η ανεξαρτησία του Ντερσίμ διατηρήθηκε στη διάρκεια αυτών των αιώνων. Αυτή η κατάσταση κράτησε μέχρι την ίδρυση του σύγχρονου τουρκικού κράτους. Κάτω από την κυριαρχία της Τουρκίας και μέχρι το 1937-38, οι φυλές ανέπτυξαν με δική τους πρωτοβουλία μια συνομοσπονδιακή μορφή ζωής. Το Ντερσίμ έχει μια ιστορία άρνησης υποταγής στις δυνάμεις κατοχής και δεν αποδέχθηκε ποτέ την κεντρική εξουσία.

Μετά την ίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας, βαθμιαία υλοποιήθηκε η τουρκική θέση για εξισλαμισμό και τα αντίστοιχα σχέδια, με τους λαούς να σφαγιάζονται, να αφομοιώνονται και να εξορίζονται. Το αποτέλεσμα ήταν το μωσαϊκό των πολιτισμών της Ανατολίας να αντιμετωπίσει τον αφανισμό του. Σήμερα, εμείς που είμαστε από το Ντερσίμ, κάθε Μάιο και Νοέμβριο οργανώνουμε δημόσιες συγκεντρώσεις για να ζητήσουμε λογαριασμό για το τι απέγιναν οι δικοί μας. Η πληγή της κοινωνίας μας, είναι ακόμα ανοικτή. 

Εάν η Τουρκική Δημοκρατία ήθελε να επουλώσει αυτή την πληγή, θα έπρεπε να αντιμετωπίσει την ίδια της την ιστορία.

Κατ’ αρχάς, ο Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ ως θεμελιωτής της Τουρκικής Δημοκρατίας και όλοι οι κρατικοί παράγοντες αυτής της περιόδου, έλαβαν μέρος στα σχέδια και τις επιχειρήσεις της γενοκτονίας του Ντερσίμ. Ο στόχος τους ήταν σαφής. Το κύριο κέντρο της Αλεβίτικης Κιζιλμπάσικης θρησκευτικής πίστης, που δεν είναι ούτε τουρκική ούτε μουσουλμανική, έπρεπε να εκτουρκιστεί και να ισλαμοποιηθεί τεχνητά.  Γι’ αυτό τον λόγο, πρώτα επιτέθηκαν στις πολιτιστικές μας αξίες και στους κυριότερους ηγέτες μας. Απαγόρευσαν τη γλώσσα του λαού που πιστεύει στη Φύση και στο Κιζιλμπάσικο Αλεβιτισμό.

Η εκτέλεση του Σεΐχη Ριζά και των άλλων ηγετών μας την 15 Μαΐου 1937, ήταν το αποτέλεσμα όσων προσπαθήσαμε να εξηγήσουμε παραπάνω σχετικά με την πολιτική της άρνησης και του αφανισμού. Παρ’ ότι έχουν γραφτεί πολλά βιβλία για τη γενοκτονία του Ντερσίμ το 1938, θέλουμε να το υπογραμμίσουμε ακόμα μια φορά. Τα παιδιά και οι γυναίκες που επιβίωσαν, το κατόρθωσαν με μεγάλη δύναμη θυσίας και αντίστασης. Ο αφοσιωμένος ρόλος των γυναικών μας είναι τεράστιος.

Μετά τη γενοκτονία, η μέριμνα για τη στέγη, την τροφή, τη φροντίδα των ηλικιωμένων και των παιδιών, εκείνους τους καιρούς του ακατόρθωτου, εξασφαλίστηκε με μεγάλη υπευθυνότητα. Εκείνη την εποχή είχαμε τη στήριξη των γυναικών μας που ήταν και ένοπλες. Η μορφή της γυναίκας-σύμβολο είναι η Ζαρίφε, η Μητέρα μας που έγραψε το όνομά της στην Ιστορία σαν η ηγέτιδα των γυναικών μας. Οι γυναίκες στη διάρκεια της γενοκτονίας, προκειμένου να μην αιχμαλωτιστούν από τους στρατιώτες της Τουρκικής Δημοκρατίας, αυτοκτόνησαν πέφτοντας από τους γκρεμούς. Αυτοί που το είδαν με τα μάτια τους, το έγραψαν για να μείνει στην Ιστορία.

Το να είσαι γυναίκα σε αυτά τα μέρη είναι προνόμιο, και αυτή η αντίληψη έρχεται από το πνεύμα αντίστασης του λαού μας. Σε συνθήκες που άλλαξαν μέσα στα χρόνια, οι αξίες, η πίστη και ο πολιτισμός που έμειναν αναλλοίωτα, βρήκαν την έκφρασή τους στον σοσιαλισμό. Στην περιοχή του Ντερσίμ, η Κιζιλμπάσικη θρησκευτική πίστη μέσα στο πνεύμα του πολιτισμού «Τζαρ» δηλώνει ότι «πρώτα οι γυναίκες ξυπνάνε και μετά ο ήλιος γιατί η Γυναίκα γεννάει τον ήλιο», όπως λέει μια παροιμία του Εζεντί. Αυτή η παροιμία εκφράζει τον τρόπο ζωής σε αυτά τα μέρη.

Οι γυναίκες στο Ντερσίμ έχουν βαθύ δεσμό με τον ήλιο, τη σελήνη και τη γη τους. Με τα χέρια τους που μπορούν να φτάσουν τον ήλιο, αρχίζουν τον καθημερινό τους μόχθο παίρνοντας δύναμη από την πίστη τους στον πολιτισμό μας και από την ξεχωριστή τους στάση απέναντι στη ζωή. Τις προσευχές τους, δεν θα τις βρεις στα τέσσερα βιβλία της πίστης. Το Ντερσίμ είναι μια αγροτική περιοχή. Οι άνθρωποι βγάζουν τα προς το ζην από την γεωργία. Από αυτό το σημείο, μπορούμε να δούμε καθαρά πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος των γυναικών στην παραγωγή. Τις γυναίκες του Ντερσίμ, τις βρίσκεις παντού: Στους αγρούς, στα μποστάνια, στα κοπάδια, μέσα στην πόλη, παντού. Εάν ρίξουμε μια ματιά στον αγώνα των γυναικών του Ντερσίμ, θα δούμε καθαρά μια μεγάλη πάλη.

Ο αγώνας των γυναικών στο Ντερσίμ, έρχεται από πολύ παλιά. Η ελβετίδα διεθνίστρια επαναστάτρια Μπάρμπαρα Άννα Κίστερ που ξόδεψε τα χρόνια της στα σκοτεινά κελιά του τουρκικού κράτους, είχε έρθει στο Ντερσίμ και στάθηκε στο πλευρό των γυναικών του. Δεν ήταν τυχαίο ότι διάλεξε το Ντερσίμ για να δώσει τον αγώνα της. Ο αγώνας των επαναστατημένων γυναικών στο Ντερσίμ συνεχιζόταν αδιάκοπα. 

Ακόμα συνεχίζεται με νέα μορφή γεμάτη ενθουσιασμό. Σε κάποιες ιστορικές στιγμές, η πολιτική δουλειά διαφορετικών γυναικείων οργανώσεων συγκλίνει και βγαίνει στους δρόμους πολύχρωμα, κάτι που και σήμερα είναι σημαντικό γεγονός.

Ο λόγος που ο κομμουνιστής ηγέτης Ιμπραήμ Καϊπάκαγια άρχισε τον αγώνα στο Ντερσίμ και μετέδωσε από εδώ το κομμουνιστικό πνεύμα, ήταν επειδή ήξερε πολύ καλά τις ιστορικές ρίζες του Ντερσίμ.

Με αυτή την ιστορική διαδρομή, σήμερα το Ντερσίμ στον χώρο της Ανατολίας γίνεται αντιληπτό ως σύμβολο του αγώνα για το μέλλον των λαών. Αυτή είναι η κληρονομιά του στην Ιστορία. «Λόγος, εξουσία και απόφαση στον λαό». Με αυτή την έκκληση, οι σοσιαλιστές και οι κομμουνιστές άρχισαν μια πορεία. Με αυτή την αντίληψη κερδίσαμε τον Δήμο του Οβάτσικ στις εκλογές του 2014. «Θα είμαστε αυτοί που παράγουν και διευθύνουν». Με την ίδια αυτή αντίληψη και κουλτούρα που άρχισε εδώ, ο Δήμος του Ντέρσιμ πέρασε στους σοσιαλιστές το 2019. Η εμπειρία που ζήσαμε, θα μπορούσε να συνοψιστεί: Οι γυναίκες του Ντερσίμ, με άλλο όνομα βρίσκονται στη λαϊκή συνέλευση της νεολαίας που οικοδομεί το μέλλον.

Στις εκλογές στην Τουρκία στις 31 Μαρτίου 2019, οι κομμουνιστές κέρδισαν τον Δήμο του Ντερσίμ και άνοιξαν μια νέα περίοδο. Από την 1η του Απρίλη, ο λαός του Ντερσίμ πήρε στα χέρια του έναν μηχανισμό λήψης αποφάσεων. Αυτό σημαίνει, ιδωμένο από σοσιαλιστική προοπτική, ότι στοχεύει να προστατεύσει τον πολιτισμό του, τη γλώσσα και την πίστη του και το φυσικό του περιβάλλον. Ο σπόρος που ρίχτηκε στο Οβάτσικ, πρέπει να απλωθεί σε όλη την Ανατολία. Ο σπόρος αυτός είναι φώς ελπίδας για όλους τους καταπιεσμένους σε όλο τον Κόσμο.

Το μήνυμα που ακούγεται από εδώ, είναι ότι αυτή η ελπίδα, αυτό το φώς, θα μπορούσε να γίνει η φωνή των καταπιεσμένων. Αυτό το φώς έδωσε η τεράστια συσσωρευμένη ιστορική εμπειρία των λαών όλου του Κόσμου. Αυτό είναι και το κέρδος που βγαίνει από το κομμουνιστικό εγχείρημα του Ντερσίμ, αυτής της γης των φιλοσόφων και των κομμουνιστών, που για άλλη μια φορά θα οργανώσει το μέλλον μέσα από τα συμβούλια της νεολαίας, των γυναικών, των περιφερειών και των γειτονιών. Ένα νέο παράθυρο θα ανοίξει για έναν νέο κόσμο. Μαζί με όλους τους καταπιεσμένους και τους κομμουνιστές, θα πουν πως ένας νέος ελεύθερος κόσμος είναι δυνατός.

–Δείτε στην Κατιούσα, εδώ, συνέντευξη του σκηνοθέτη Ντεβρίμ Τεκίνογλου

Σημείωση: Οι εικόνες της ανάρτησης προέρχονται από τη μεγάλη έκθεση φωτογραφίας που πραγματοποιείται στον κινηματογράφο STUDIO new star art cinema, παράλληλα με την προβολή του ντοκιμαντέρ «Ντερσίμ χιλιαεννιακοσιαενενηντατεσσερα» του Ντεβρίμ Τεκίνογλου.