Τη θρησκεία κι αν την πλένεις…

Η θρησκευτική πίστη ενός ενήλικα είναι γενικότερα από τα πιο αδιαπραγμάτευτα στοιχεία δόμησης της προσωπικότητάς του. Είναι αρκετοί αυτοί που τα καταφέρνουν να αποχωριστούν την πίστη τους σε νεαρή ηλικία, είναι πολύ λίγοι εκείνοι που το καταφέρνουν μετά τα 20-25. Για αυτό και το ξεπέρασμα της θρησκείας, ως επίτευγμα για την ανθρωπότητα, είναι μια διαδικασία η οποία απαιτεί να μεγαλώσουν κάποιες γενιές σε τέτοιο πολιτικό/κοινωνικό περιβάλλον που να μην την ευνοεί. Όταν λέω να μην ευνοεί, δεν εννοώ κατ’ ανάγκη να την απαγορεύει, αλλά να καταπολεμά όλες εκείνες τις συνθήκες που εξασφαλίζουν την διαιώνιση της.

Απέχουμε αρκετά από μια τέτοια «ουτοπία» που σιγά-σιγά θα εξαφανίσει τις θρησκείες, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι το ζήτημα δεν θα πρέπει να μας απασχολεί και στο σήμερα. Πόσο μάλλον όταν γύρω μας συμβαίνουν σημεία και τέρατα, και μάλιστα με πρωτοβουλία της επίσημης εκκλησίας. Μιλάω για τις περιπτώσεις των ιερών λειψάνων, των ιερών καστάνων (ίσως και των ιερών κοπράνων), των εικόνων που βαράνε, των εικόνων που δακρύζουν, των εικόνων που σβήνουν φωτιές, των πιστών που σέρνονται σαν τα φίδια για να προσκυνήσουν, κ.α. Είναι κατά τη γνώμη μου άλλο πράγμα να σέβεσαι την πίστη του οποιουδήποτε, και διαφορετικό πράγμα να ανέχεσαι μικρά ή και μεγαλύτερα παραθυράκια μεσαίωνα μέσα στον 21ο αιώνα.

Σκύψτε ευλογημένοι

Ακόμη μια εφαρμογή της πατέντας

Άμα είσαι αρκετά πιστός απόδειξε το στα δύσκολα όπως προτείνει και ένας φίλος μου

Χωρίς λόγια

Και θα πει κανείς, «και τι να κάνεις σε αυτές τις περιπτώσεις;»… Πραγματικά είναι δύσκολο να σκεφτείς ποια θα μπορούσε να ήταν η αντιμετώπιση περιστατικών σαν αυτό της ιερής εικόνας που βαράει τους πιστούς. Θα μπορούσε το κράτος πχ να βάζει εμπόδια σε τέτοια «θεάματα», να υποχρεώνει τις εκκλησίες να παίρνουν ειδικές άδειες για τις διοργανώσεις happening, και όταν πρόκειται για τέτοια ακραία πράγματα η άδεια να μη δίνεται. Παρόλα αυτά, και ιδιαίτερα στη χώρα μας(1), ο μη διαχωρισμός κράτους/εκκλησίας λειτουργεί μόνο με θετικό προς την εκκλησία τρόπο. Δηλαδή σε ό,τι συμφέρει την εκκλησία συνεισφέρει το κράτος και βρίσκονται εις σάρκα μια (πχ φοροαπαλλαγές). Αντίθετα, σε ό,τι θα μπορούσε να θεωρηθεί αρνητική (για την εκκλησία) κρατική παρέμβαση (πχ προαιρετικοποίηση του μαθήματος των θρησκευτικών), η εκκλησία έχει το αυτοκέφαλο και το αυτοδύναμο. Με λίγα λόγια δεν σηκώνει μύγα στο σπαθί της.

Όσο και αν δεν θέλεις να το πολιτικοποιήσεις το ζήτημα, πολιτικοποιείται από μόνο του. Όπως είδαμε η απολύτως χαλαρή και «για τα μάτια» βούληση της «αριστερής κυβέρνησης» έστω και για υποτυπώδη διαχωρισμό εκκλησίας/κράτους, έλιωσε σαν το κεράκι της λαμπρής στην πρώτη επαφή της με τα δομημένα συμφέροντα του πατριαρχείου. Η αιχμή του δόρατος της κυβέρνησης, ο πρώην υπουργός παιδείας κύριος Φίλης, ενώ εμφανίστηκε να τα βάζει με το ιερατείο, τελικά βρέθηκε να ψέλνει δίπλα-δίπλα με τον Άδωνη, ενώ παράλληλα έχασε και τη θέση του στο υπουργείο. Αν κάτι κατάφερε η υπάρχουσα κυβέρνηση με την ψευτοπροσπάθειά της να πλήξει επιφανειακά τα συμφέροντα της εκκλησίας, ήταν να επανασφραγίσει και να ανανεώσει τους δεσμούς και τους όρκους του αστικού κράτους με την πνευματική ιεραρχία του τόπου. Η μεταξύ τους σχέση ίσως και να είναι win-win, αφού όσο οι πολίτες περιμένουν από την παναγία να σβήσει τις πυρκαγιές, η πολιτεία μπορεί από την πλευρά της να κάνει το κορόιδο και να μην παίρνει τις ευθύνες της. Πόσο μάλλον όταν και οι ίδιες οι πυρκαγιές, αντί να αντιμετωπιστούν ως εμπρησμοί, αντιμετωπίζονται ως θεϊκή παρέμβαση και συνωμοσία των στοιχείων της φύσης.

Ο άπιστος «Θωμάς» μπήκε τελικά στο δρόμο του θεού και απαρνήθηκε τα εγκόσμια

Σε κάθε περίπτωση είναι τεράστιο το θέμα και ευαίσθητο, σηκώνει μεγάλο διάλογο και απαιτείται τεράστια βούληση για να αλλάξει κάτι προς τη σωστή κατεύθυνση. Βούληση τέτοια που οι αστικές κυβερνήσεις του παρελθόντος είτε δεν είχαν είτε δεν μπόρεσαν να την επιβάλουν. Πέρα και πάνω από όλα, για την αντιμετώπιση τέτοιων φαινομένων δεν αρκούν τα όποια περιοριστικά μέτρα, οι νόμοι και οι κανόνες. Πρέπει παράλληλα να εξασφαλίσεις στο λαό σου και μια σειρά από αγαθά όπως η μόρφωση, οι ανθρώπινες συνθήκες διαβίωσης, να καταπολεμήσεις την περιθωριοποίηση, την εξαθλίωση, και γενικότερα όλους εκείνους τους παράγοντες που οδηγούν τους ανθρώπους στην απόγνωση και στην αναζήτηση της σωτηρίας από υπερβατικές δυνάμεις. Όλα τα παραπάνω από ό,τι φαίνεται, οι καπιταλιστικές κοινωνίες ούτε θέλουν ούτε μπορούν να καταπολεμήσουν, για αυτό τόσο η θρησκεία όσο και οι λοιπές μεταφυσικές δοξασίες τις χαρακτηρίζουν και θα τις χαρακτηρίζουν στους αιώνες των αιώνων αμήν.

(1) Στις προτεσταντικές χώρες η μεταρρύθμιση περιόρισε την λατρεία των ιερών λειψάνων και την θεοποίηση των εικόνων, ενώ στο Βυζάντιο αυτή η ευκαιρία χάθηκε στις Εικονομαχίες και με την επικράτηση των εικονολατρών. Και στις δυο περιπτώσεις βέβαια, πίσω από τα περί πίστεως ζητήματα, βρίσκονταν διάφορα πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα που πυροδοτούσαν τη σύγκρουση. Η Γαλλία από την πλευρά της, είχε τη δική της ιστορία διαχωρισμού κράτους/εκκλησίας με την επικράτηση της Γαλλικής Επανάστασης.