Πέρα από τον Joker: Ταινίες που ξεσήκωσαν αντιδράσεις και θα έπρεπε να ξέρεις – Μέρος Α’

Η ταινία ”Joker” είναι το καινούργιο new talk of the town ή όπως θα τον έλεγαν παλιά οι Χιώτες, ”καινούργιο κοσκινάκι μου και πού να σε κρεμάσω”. Πριν ακόμα προβληθεί, είχε ντυθεί με το μανδύα της αίγλης μιας ”πολύ σπουδαίας ταινίας”. Οι Αμερικάνοι είχαν τοποθετήσει ένοπλους αστυνομικούς έξω από τους κινηματογράφους με σκοπό να αποτρέψουν… ένοπλους πολίτες να μπουν μέσα στις κινηματογραφικές αίθουσες μιμούμενοι τον ”εγκληματία πρωταγωνιστή”. Όλα αυτά είναι μια απλή μέρα στην Αμερική, δεν μας απασχόλησαν πολύ, ωστόσο όταν η ταινία αριβάρισε στις ακτές της γηραιάς ηπείρου έσπειρε τον διχασμό ανάμεσα σε κοινό και κριτικούς. Το κοινό την λάτρεψε, οι κριτικοί δεν είχαν και πολλά να πουν εκτός από το υποκριτικό του ταλέντο του πρωταγωνιστή.

Η ταινία δημιούργησε ατελείωτους ηλεκτρονικούς διαλόγους στα κοινωνικά δίκτυα, προκαλώντας μια φρενίτιδα σε πάσης φύσεως ειδικό ή μη  να (υπερ-) αναλύσει την ταινία από κάθε πιθανή και απίθανη σκοπιά. Επιστήμες επιστρατεύτηκαν για να βρουν το βαθύτερο νόημα της ταινίας και οι παραγωγοί έτριψαν τα χέρια τους από τα κέρδη της.

Το θέμα θα ‘χε κάπως ξεφουσκώσει, αν το αναχρονιστικό μας νομικό σύστημα δεν λάμβανε την σκυτάλη μετατρέποντας την Ελλάδα  σε επαρχία ταλιμπανέζικης χώρας. Κάποιες αποφάσεις του Υπουργείου Πολιτισμού βασισμένες σε παλαιότερους νόμους βγήκαν στην επιφάνεια και το αποτέλεσμα ήταν ανήλικα παιδιά να βρεθούν από το κινηματογράφο που έπαιζε μια ταινία ”ακατάλληλη” για την ηλικία τους στα αστυνομικά τμήματα της Αττικής, τα οποία όλοι γνωρίζουμε πόσο ”κατάλληλα” είναι..

Εμείς πάλι εδώ το ”επιστημονικό” επιτελείο της Κατιούσας ανταλλάζαμε βαθυστόχαστα μηνύματα για ταινίες που προκάλεσαν τα ίδια πάθη και ό,τι θυμηθήκαμε σας το δίνουμε σε αυτό το άρθρο (άντε και σε ένα ακόμη)…

Το φιλί (1896): 2ο’ δευτέρα που έστειλαν τον συντηρητισμό για βρούβες.

”Ένα φιλάκι είναι λίγο πολύ λίγο.. Δυο φιλάκια είναι λίγα τι να πω; Τρία φιλάκια είναι λίγα πολύ λίγα. Δώσε μου τέσσερα αν θες να σ’ αγαπαωωω”. Σόρρυ, παρασύρθηκα. Στις κινηματογραφικές αίθουσες του 1896 επί αμερικανικού εδάφους είδαμε το πρώτο φιλί στην ιστορία του κινηματογράφου! Ένα φιλί 20 δευτερολέπτων, που όμως ήτο αρκετό να κάνει μάγουλα να αναψοκοκκινίσουν από πόθο, ντροπή και κάποιων από θυμό για τη μη σεμνότητα του πλάνου.. Διαμαρτυρήθηκαν εντόνως εναντίον της ταινίας αλλά… δεν πήρε πολλές διαστάσεις το ζήτημα, καθότι πόσοι είχαν την δυνατότητα να δουν κινηματογράφο εκείνη την περίοδο; Καμιά 500αριά;

Η γέννηση του Έθνους (1915): Η ταινία ύμνος κάθε μέλους της Κου Κλουξ Κλαν.

Ταινία που ξεσήκωσε τους Αφρο-Αμερικάνους της εποχής και δικαίως. Λευκοί ηθοποιοί έπαιζαν τους μαύρους φορώντας φούμο στα πρόσωπα τους, ενώ οι αφρο-Αμερικάνοι στο φιλμ ήταν μονίμως ερεθισμένοι και έτοιμοι να συνευρεθούν ηθελημένα ή αθέλητα με κάθε λευκή γυναίκα που περνούσε από μπροστά τους. Οι λευκές άσπιλες αδύναμες κορασίδες κρύβονταν με φόβο πίσω από τους λευκούς ρωμαλέους άνδρες, οι οποίοι αναλάμβαναν να υπερασπιστούν την τιμή τους και το έθνος ολάκερο. Η σκλαβιά και οι βιασμοί που είχαν υποστεί οι Αφρο-αμερικανοί πάλι ήταν ψιλά γράμματα για την υπόθεση της ιστορίας. Χιλιάδες διαδήλωσαν έξω από τα θέατρα, οι περισσότεροι χωρίς να έχουν καν την οικονομική άνεση να δουν την ταινία και με τεράστιο φόβο ψυχής καθότι το 1915 δεν ήταν καθόλου εύκολο να είσαι και μαύρος και διαδηλωτής.

Η χρυσή εποχή (1930): Μια συνουσία που δεν έγινε ποτέ.

Συνεργασία Μπουνιουέλ και Νταλί και ήδη ξέρετε τι περιμένετε πως θα δείτε. Μια υπερρεαλιστική ταινία με υπόθεση για ένα ζευγάρι που θέλει να πηδηχτεί δίχως αύριο, αλλά η οικογένεια, η εκκλησία, οι αστικοί θεσμοί και όλα αυτά που μας καταστέλλουν την λίμπιντο, μπαίνουν ανάμεσά τους και στο τέλος παρά την έλξη, δεν γίνεται τίποτα. ”Και αν σε θέλω και αν με θέλεις τίποτα δεν βγαίνει” που λέει και το άσμα. Η ”πατριωτική νεολαία”, μια εθνικιστική οργάνωση νέων στην Γαλλία της εποχής, οργάνωσε διαδηλώσεις έξω από τους γαλλικούς κινηματογράφους, προκαλώντας βίαια επεισόδια όπου παιζόταν. Η ταινία κατέβηκε κακήν κακώς και ξαναπαίχτηκε στους κινηματογράφους το 1979.

Ουδέν νεώτερον από το Δυτικό Μέτωπο  (1930): ‘Ένα βιβλίο γροθιά που δεν άρεσε στους ναζί.

Ο Γερμανός συγγραφέας Έριχ Μαρία Ρεμάρκ ήταν ένας νεαρός μόλις 18 ετών όταν  επιστρατεύτηκε στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Τραυματίστηκε σοβαρά και πέρασε σεβαστό χρόνο της ζωής του στα νοσοκομεία. Μέσα εκεί έγραψε για την φρίκη του πολέμου. Το βιβλίο του ”Ουδέν νεώτερον από το Δυτικό Μέτωπο” δημοσιεύτηκε το 1928 και έγινε ανάρπαστο.Έργο αντι-πολεμικό μεταφράστηκε σε 45 ξένες γλώσσες και θεωρείται ένα από τα κλασικότερα λογοτεχνικά έργα σήμερα.  Η σπαραχτική περιγραφή των γεγονότων δεν ταίριαζε καθόλου με τα γούστα των Γερμανών Ναζί της εποχής που ήθελαν να ακούν οι άνθρωποι για πόλεμο και να αναβλύζει από κάθε πόρο τους αγνή τεστοστερόνη αφειδώς. Όταν η ταινία μεταφέρθηκε στο κινηματογραφικό πανί ακολούθησαν μια σειρά από βίαια επεισόδια εντός και εκτός κινηματογραφικών αιθουσών. Η ταινία χαρακτηρίστηκε από τους Ναζί σαν προπαγάνδα των Εβραίων και ας γράφτηκε από Γερμανό. Ο συγγραφέας, ο οποίος βρισκόταν σε νοσοκομεία στην Γενεύη δεν είχε δικαίωμα να επισκεφτεί την Γερμανία, τα βιβλία του κάηκαν δημόσια και το 1943 οι ναζί συνέλαβαν και αποκεφάλισαν την αδερφή του με την κατηγορία της ”ηττοπάθειας”.

Τα τέρατα (1932): Όταν οι άνθρωποι με σωματικές δυσμορφίες ήταν οκ να δουλεύουν στο τσίρκο.

Αν σήμερα το πολιτικά ορθό σας σπάει τα νεύρα και νομίζετε ότι σας περιορίζει στα αστεία, ίσως μια χρονομηχανή σας αλλάξει γνώμη. Οι άνθρωποι με σωματικές δυσμορφίες τα προηγούμενα χρόνια υπέφεραν από διακρίσεις και ήταν τα τέλεια θύματα για κάθε μπαγαμπόντη που επιθυμούσε λίγα φράγκα άκοπα εκεί έξω. Χιλιάδες άνθρωποι υπέστησαν ταπεινώσεις και πήγαιναν από τόπο σε τόπο εκθέτοντας την σωματική τους αδυναμία προς τέρψη και κοροϊδία των.. νορμάλ ανθρώπων. Η ταινία ”Τα τέρατα” μιλά για μια άπληστη αρτίστα, η οποία παντρεύεται ένα πλούσιο νάνο αρτίστα τσίρκου με σκοπό να του φάει την περιουσία. Οι φίλοι του νάνου εξίσου με προβλήματα και εξόριστοι από την ”καλή κοινωνία” τον βοηθούν για να πάρει εκδίκηση. Κάπου εκεί το πράγμα για την πραγματική ζωή αρχίζει και χαλάει.. Είναι δυνατόν οι δύσμορφοι να ζητούν δικαίωση; Να έχουν την απαίτηση να τους συμπεριφέρονται καλά; Η απάντηση την δεκαετία του ’30 ήταν όχι. Μια γυναίκα από το κοινό διαμαρτυρήθηκε πως εξαιτίας των τεράτων πρωταγωνιστών απέβαλε, ενώ και άλλοι θεατές παραπονέθηκαν για το περιεχόμενο. Οι παραγωγοί πετσόκοψαν την ταινία προσθέτοντας κωμικά μέρη, αλλά αυτό δεν έκανε πιο συμπαθείς τους πρωταγωνιστές. Για 40 χρόνια η ταινία παρέμεινε στο ντουλάπι, μέχρι επιτέλους να βρεθεί μια πιο ανθρώπινη εποχή ώστε να παιχτεί.

Ο σημαδεμένος (1932): Η πιο λογοκριμένη ταινία στην ιστορία του Χόλιγουντ.

Βασισμένη στην ζωή του Αλ Καπόνε, ο οποίος είχε το παρατσούκλι ο σημαδεμένος, η ταινία κυνηγήθηκε από τη λογοκρισία της εποχής όσο καμία άλλη. Το γραφείο λογοκρισίας φοβούμενο την θεοποίηση ενός εγκληματία, ο οποίος ξεφεύγει από την αστυνομία και καταφέρνει να αναστατώσει την αμερικανική κοινωνία θα οδηγούσε πολλούς πολίτες στο έγκλημα (φοβερό αν σκεφτείς πως τα μυαλά που λογοκρίνουν ακόμα πιστεύουν πως εγκληματίας γίνεσαι από μια ταινία και μόνο). Η ταινία πετσοκόπηκε τόσο πολύ που στο τέλος της έδωσαν και άλλο τέλος. Βλέπετε στην τελική σκηνή ο ήρωας πεθαίνει, αφού η αστυνομία τον πυροβολεί πολλές φορές, αλλά στο comme il faut τέλος της λογοκρισίας αρκεί μια μόνο αστυνομική σφαίρα για να καθαρίσει τον εγκληματία. Η ταινία είχε reboot το 1983 με ένα άλλον Αλ (Πατσίνο) για πρωταγωνιστή και σήμερα θεωρείτε μια από τις πιο εμβληματικές γκανγκστερικές ταινίες.

Έκσταση (1933): Ο πρώτος γυναικείος οργασμός επί της οθόνης

Μπορεί το πρώτο φιλί να ήταν αμερικάνικο, αλλά η πρώτη ολοκληρωμένη συνουσία και γυναικείος οργασμός επί της οθόνης ήταν σε τσέχικη ταινία.. Όχι… παρά την γύμνια δεν ήταν μια πορνογραφική ταινία. Η ταινία έδειχνε γυμνό, έδειξε σκηνή σεξ και οργασμό αλλά μόνο τα πρόσωπα των πρωταγωνιστών βρισκόταν επί της οθόνης την επίμαχη στιγμή.. Καλά εντάξει, φαντασία έχουμε για τα υπόλοιπα. Μια ταινία με υπόθεση λίγο ηθικοπλαστική παρά το γυμνό, η οποία δεν έχει να μας πει πολλά, πέρα ίσως από μια αναγωγή στο προπατορικό αμάρτημα, αφού οι πρωταγωνιστές ονομάζονται Αδάμ και Εύα και με κάποιο τρόπο ευθύνονται για το θάνατο του ηλικιωμένου πρώην άνδρα της. Το γυμνό έστειλε στο πυρ το εξώτερο την ταινία για πολλά χρόνια.

Το τραγούδι του Νότου (1946): Η στερεοτυπική Ντίσνεϊ

Ένα μικρό αγοράκι, ο Τζόνυ, συναντά στο κτήμα της γιαγιάς του το γέρο θείο Ρεμούς ο οποίος διηγείται στο παιδί φανταστικές διδακτικές ιστορίες. Πού είναι το κακό θα μου πείτε; Ο θείος ήταν Αφρο-αμερικάνος και οι σχέσεις του με την λευκή οικογένεια του Νότου δεν ήταν ξεκάθαρη από την αρχή. Παρότι η Ντίσνεϊ παίρνει όρκο πως ο Θείος Ρεμούς ήταν ελεύθερος εργάτης μέσα στην ταινία, αυτό διακρίνεται μόλις στα τελευταία 15 λεπτά, δημιουργώντας μια περίεργη αίσθηση για το πώς του συμπεριφέρεται η λευκή οικογένεια. Το φιλμ βρίθει από στερεοτυπικά στοιχεία, αφού ο θείος είναι διασκεδαστικός, καλλίφωνος και με κάποιο τρόπο ”μαγικός μαύρος τύπος”. Η Ντίσνεϊ γενικά δεν το έχει πολύ με το political correct και έχει δημιουργήσει πολλά προβλήματα. Ένα από αυτά και μάλιστα το πρώτο ήρθε με αυτή την ταινία. Αναγκάστηκε να παρέμβει ολόκληρη επιτροπή για τα ζητήματα των αφρο-αμερικάνων, ώστε να μην υπάρξουν βίαιες εκδηλώσεις έξω από παιδική ταινία.

Γαλάζιο φεγγάρι (1953): Όταν οι λέξεις σε κάνουν να κοκκινίζεις

Μια απλή ρομαντική ταινία ξεσήκωσε τα σεμνότυφα ήθη της εποχής και οδήγησε σε χωριστές προβολές σε ανδρικό και γυναικείο κοινό στην Αμερική αλλά και σε μεγάλες πόλεις της Ευρώπης. Η υπόθεση ήταν απλή: δυο άνδρες προσπαθούσαν να αποπλανήσουν μια παρθένα ωστόσο καπάτσα εργαζόμενη στην δούλεψη του ενός. Εκείνη καταφέρνει να ξεφύγει με πονηριά και σκέρτσο κερδίζοντας στο τέλος τον σεβασμό των ανδρών και την καρδιά, το χέρι και τα πολλά λεφτά του μέχρι πρότινος καζανόβα αφεντικού της.. Γιατί η ταινία ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων; Επειδή οι πρωταγωνιστές τόλμησαν να μιλήσουν ανοιχτά για σεξ και την παρθενία. Μια μέτρια όμως ανάλαφρη ταινιούλα κατάφερε να φέρει κόσμο στα ταμεία των κινηματογράφων έστω και ξεχωριστά. Αν αυτό δεν είναι έξυπνο μάρκετινγκ..

Η φωνή του πόθου (1956): Για μια Μπέμπι Ντολ τα πάθαμε όλα

Ένας μεσήλικας άνδρας παντρεύεται την 19χρονη σύζυγό του, όμως δεν μπορεί να ολοκληρώσει το γάμο μέχρι να γίνει εκείνη 20 χρονών. Τελικά εκείνη τα κάνει πλακάκια με ένα εμπορικό του ανταγωνιστή και εκείνος μένει αμανάτι, για να μην πω κάτι άλλο.. Η ταινία είχε τα πάντα όλα: Γυμνό θέτε; Ηδονοβλεψία θέτε; Αποπλάνηση θέτε; Μοιχεία θέτε; Όλα τα είχε. Ξεσήκωσε όλους τους καθολικούς που αλώνισαν από άκρη σε άκρη τον πλανήτη για να μην προβληθεί και όντως είναι μια από πρώτες ταινίες που κατέβηκαν μετά τον Β’ ΠΠ άρον -άρον από τις κινηματογραφικές αίθουσες.

Titicut follies (1967): Η ”αξιοπρέπεια” πάνω απ’ όλα…

Ο Φρεντερίκ Γουάιζμαν αποφασίζει την δεκαετία του 1960 να δείξει την σκληρή καθημερινότητα των ψυχικά ασθενών στο νοσοκομείο Bridgewater  State Hospital στην Μασαχουσέτη των ΗΠΑ. Εκεί εγκληματίες με ψυχικές ασθένειες έμεναν για μέρες γυμνοί, δεμένοι, χωρίς μπάνιο και τροφή. Σκοπός του ντοκιμαντέρ ήταν να καταδείξει τις απάνθρωπες συνθήκες κράτησής τους. Οι λογοκριτές, προφασιζόμενοι πως η εικόνα των ασθενών προσέβαλλε την ανθρώπινη υπόστασή τους (!) αποφάσισαν να την απαγορέψουν. Ο Γουάιζμαν έδωσε αγώνα για να την δουν έστω ειδικοί, όπως δικηγόροι και γιατροί, ώστε οι συνθήκες να βελτιωθούν για τους ασθενείς, αλλά ούτε αυτό έγινε αποδεκτό. Η ταινία επιτράπηκε να προβληθεί σε περιορισμένο κοινό μόλις το 1987 και δημόσια προβολή της έγινε μόλις το 1991, όταν και ο τελευταίος ασθενής που εμφανιζόταν είχε φύγει από την ζωή. Είπατε κάτι πως ο Τζόκερ σας δείχνει τη σκληρή πραγματικότητα του συστήματος σε ό,τι αφορά τους ψυχικά ασθενείς εγκληματίες;

Το κουρδιστό πορτοκάλι (1971): Ο Τζόκερ των 70ς;

Οι σκηνές βίας της ταινίας μέχρι και σήμερα είναι για γερά στομάχια. Η ταινία κατηγορήθηκε πως δημιούργησε πολλούς μιμητές του αλλοπρόσαλλου Άλεξ και της συμμορίας του, σε σημείο που ο ίδιος ο Κιούμπρικ απαγόρευσε μετά από δύο χρόνια την προβολή της στο Ηνωμένο Βασίλειο μέχρι το θάνατό του το 1999. Στην Ιρλανδία προβλήθηκε ξανά το 2000, ενώ στην Σιγκαπούρη και στην Νότια Κορέα το φιλμ μέχρι σήμερα θεωρείται απαγορευμένο.  Το τραγικά ειρωνικό της υπόθεσης ήταν πως οι νεαροί εγκληματίες που έλεγαν πως επηρεάστηκαν από τα εγκλήματα που έδειχνε η ταινία δεν είχαν δει καν το φιλμ, απλά είχαν ακούσει οι περισσότεροι από περιγραφές τρίτων τι έδειχνε. Πολλοί δε δεν είχαν καν σωστή πληροφόρηση, πράγμα που σημαίνει πως τελικά η ταινία δεν ήταν υπεύθυνη γι’ αυτά αλλά οι ”υπερβολικές ” φήμες γύρω από αυτήν οδήγησαν στα εγκλήματα.

Οι δαιμονισμένες (1971): Η ταινία που εξόργισε το Βατικανό

Αν σας αρκεί μόνο ο τίτλος και η χρονιά για να καταλάβετε γιατί οι καθολικοί βρέθηκαν στα κάγκελα, να μην σας γράψω κάτι παραπάνω. Όχι; Οι δαιμονισμένες μας μεταφέρουν στην Γαλλία του 17ου αιώνα, όπου ένας καθολικός παπάς πέφτει θύμα κατηγοριών από μια καλόγρια η οποία τον ποθεί κολασμένα και δεν διστάζει να κάνει μια ολόκληρη πόλη “ώπα” για να το αποδείξει. Όταν μαθαίνει πως ο παπάς είναι κρυφά παντρεμένος με άλλη γυναίκα λυσσά να τον δει νεκρό. Τον κατηγορεί για μαγεία και τον φέρνει μπροστά σε ένα άλλο ιερέα ειδικό στους εξορκισμούς. Λίγο ήθελαν στην πόλη και στο μοναστήρι να τους πιάσει φρενίτιδα και άρχισαν όλοι και όλες να πηγαίνουν αναμεταξύ τους κάνοντας το μεγαλύτερο πάρτι με ούζα, χωρίς καν να εμπλέκεται αλκοόλ. Στο τέλος η πόλη έπεσε στα χέρια του εχθρού, ο παπάς κάηκε, ο εξορκιστής πήρε το δρόμο του για άλλες πολιτείες και η καλόγρια αυνανίστηκε μακαρίως με το κόκκαλο από το μπούτι του καμένου ιερέα.. Λογικό να τα πάρει το Βατικάνο και οι καθολικοί, αν και δεν θα έπρεπε, γιατί τέτοια πράγματα έχουν συμβεί στα αλήθεια τις εποχές που μεσουρανούσαν..

( Τέλος πρώτου μέρους)