Νίκος Οικονομίδης: «…από το ίδιο το στρατί θα ξαναπορευόμουνα!» – 100 χρόνια από τη γέννηση του «Παλιού» του Ριζοσπάστη

Ο Νίκος Οικονομίδης γεννήθηκε στην Αθήνα στις 22 του Νοέμβρη 1919. Ήταν το μεσαίο παιδί του Σοφοκλή και της Μαρίας. Αδέλφια του ήταν ο γνωστός ηθοποιός και κομφερανσιέ Γιώργος Οικονομίδης και η Νίκη.

Σπούδασε Οδοντιατρική, αλλά λόγω των διώξεων που υπέστη για την αντιστασιακή του δράση στο ΕΑΜ και στον ΕΛΑΣ Αθήνας, δεν άσκησε το επάγγελμα.

Το 1947-48 εξορίστηκε στην Ικαρία, όπου γνώρισε την γυναίκα του, την Ικαριώτισα δασκάλα Κυριακούλα Οικονόμου. Καταδικασμένος τρις εις θάνατον (στη συνέχεια η ποινή του μετατράπηκε σε ισόβια), το διάστημα 1948 – 1953 κλείστηκε στις φυλακές Αίγινας, Κέρκυρας, Αβέρωφ, Βούρλων. Αποφυλακίστηκε χωρίς να υπογράψει δήλωση και βιοπορίστηκε με διάφορες δουλειές, έως ότου δημιούργησε μια μικροβιοτεχνία απορρυπαντικών.

Από το 1965 μέχρι τις παραμονές της δικτατορίας, λόγω σοβαρών προβλημάτων υγείας, νοσηλεύτηκε στη Μόσχα, απ’ όπου επέστρεψε τον Μάρτη του 1967, λίγο πριν επιβληθεί η δικτατορία.

Ξημερώματα, 5 το πρωί, της 21ης Απρίλη, τρεις αστυνομικοί της Ασφάλειας Καισαριανής πήγαν στο σπίτι του να τον συλλάβουν και λόγω της κλονισμένης υγείας του, του επέτρεψαν να προετοιμαστεί λίγα λεπτά. Σ’ αυτό το διάστημα κατάφερε, με περίσσια ανδρεία, πανουργία, εξυπνάδα και κουράγιο, σωματικό και ψυχικό, να τους εξαπατήσει και να ξεφύγει απ’ τα χέρια τους, να πηδήξει δυο μαντρότοιχους, να βγει στον δρόμο και να εξαφανιστεί.

Νίκος Οικονομίδης – «Παλιός» (1919-2006)

Αφού διέφυγε της σύλληψης κρύφτηκε επί τρεις μήνες σε διάφορα κρησφύγετα, μέχρι που διέφυγε στην Ιταλία, στις 29 Ιούνη 1967, με πλαστό διαβατήριο.

Μετά από μήνες περιπλάνησης σε Ιταλία και Γαλλία και με πολλές στερήσεις, κατέληξε, αυτοεξόριστος πια στην Αγγλία, όπου έναν χρόνο μετά, τον ακολούθησε η οικογένειά του, μετά από πολλές δυσκολίες και πιέσεις. Τα χρόνια της χούντας είχε την ευθύνη για την εκτύπωση και διακίνηση της αντιδικτατορικής εφημερίδας «Ελεύθερη Πατρίδα», την δημοσιογραφική ευθύνη της οποίας είχε ο σύντροφος και συνεργάτης του δημοσιογράφος Τάκης Αδάμος, που έγινε στενός φίλος του κι’ αργότερα, ο αγαπημένος του συμπέθερος.

Με την μεταπολίτευση, γύρισε αμέσως στην Ελλάδα. Συνδέθηκε με τον Ριζοσπάστη, από το πρώτο του φύλλο, στις 25 Σεπτέμβρη 1974, και επί σειρά ετών.

Τα στιχουργήματα του Παλιού σχολίαζαν, καυτηρίαζαν και ενίοτε σατίριζαν την επικαιρότητα της εποχής: 

Κυριακή πρωί μ’ ένα ποίημα: «Να τα πούμε;» του Παλιού

Πάντα έγραφε όμορφα και είχε ταλέντο να εκφράζεται έμμετρα και ποιητικά, είτε επρόκειτο για τα συναισθήματα και τις πνευματικές του αναζητήσεις και ανησυχίες, είτε για καθαρές τοποθετήσεις και αναλύσεις σοβαρών πολιτικών και κοινωνικών θεμάτων της καθημερινής ζωής. Και μπορούσε να συνδυάσει την σοβαρότητα με την σάτιρα, τον λυρισμό με το χιούμορ. Μπορούσε να πει για σημαντικά πράγματα με απλά και κατανοητά λόγια.

Μια επιλογή από τους στίχους του, μελοποιήθηκαν από τον συνθέτη Χρύσανθο Μουζακίτη και με τη φωνή του Γιώργου Ζωγράφου, της Στ. Ανεζάκη και του ίδιου του συνθέτη, κυκλοφόρησαν το 1978 σε δίσκο LP, με τον τίτλο «Έμμετρος Ρίζος», αφιερωμένο στο 10ο Συνέδριο του ΚΚΕ. Νωρίτερα, το 1976, από τον συνθέτη Γιώργο Γεωργιάδη, μελοποιήθηκαν για πρώτη φορά αντιιμπεριαλιστικοί-αντιφασιστικοί στίχοι του Παλιού από την στήλη του, με βασικό μήνυμα την εθνική και κοινωνική απελευθέρωση. Ο τίτλος του LP δίσκου «Κοντά στο τέλος».

Το 2001 βγήκε η ποιητική συλλογή του «Απ’ το σκοτάδι στο φώς». Στιχουργήματα και ποιήματα. Είναι στοχασμοί και μαρτυρίες… είναι η ζωή του… είναι η γενιά του… είναι το ήθος τους. Μερικά χρόνια πριν το τέλος, με τα ακόλουθα λίγα λόγια συμπύκνωνε την φιλοσοφία του και την στάση που είχε στη ζωή του.

Μπορεί γεμάτη βάσανα να’ταν η ζήση μου όλη, μα εγώ
τη νοιώθω ανθόκηπο, τη βλέπω περιβόλι!… Τώρα που
είμαι στα στερνά κι’ ο νους στα πρωτινά γυρνά,
τα βάσανά μου τα θωρώ καθένα κι’ένα ανθό και μα το ναι !…
Αν γινότανε να ξαναγεννηθώ κι’ ακόμα αν τούτη τη φορά
διπλά βασανιζόμουνα, από το ίδιο το στρατί θα ξαναπορευόμουνα!

Οι παλαιότεροι γνώριζαν και εκτιμούσαν την προσωπική του στάση, συμβολή και προσφορά στους ηρωικούς, προοδευτικούς, μαζικούς και δυναμικούς αγώνες του Λαού μας. Είτε μαχητής στα βουνά, είτε ΕΛΑΣίτης στις ανατολικές συνοικίες της Αθήνας, ως περήφανος πολιτικός κρατούμενος ή ως έντιμος μαχητής της μετεμφυλιακής καθημερινότητας και της αναγκαστικής εξορίας στην ξενιτιά… Ποτέ δεν παραδέχθηκε την ήττα.

Νίκος Οικονομίδης: «…από το ίδιο το στρατί θα ξαναπορευόμουνα!» – 100 χρόνια από τη γέννηση του «Παλιού» του Ριζοσπάστη

Έφυγε από τη ζωή στις 26 του Δεκέμβρη 2006 και κηδεύτηκε στην Καισαριανή, στην πόλη όπου ο λαός τον εξέλεξε δημοτικό σύμβουλο, πριν και μετά την χούντα, με Δήμαρχο τον κομμουνιστή Παναγιώτη Μακρή.

Ο Νίκος Οικονομίδης, ο Παλιός, ήταν ένας απ’ αυτούς τους εκλεκτούς ανθρώπους μιας ωραίας και δυνατής γενιάς, που δυστυχώς, η απουσία τους γίνεται όλο και πιο αισθητή στους δύσκολους κι επικίνδυνους καιρούς μας.