Με αφορμή την στάση ζωής και το εξαιρετικό έργο του Γιάννη Μακριδάκη

Διάβασα για τον Γιάννη Μακριδάκη πριν μερικά χρόνια, και άρχισα να διαβάζω Γιάννη Μακριδάκη τα τελευταία τρία.

Ομολογώ έναν εντυπωσιασμό στην αρχή για την από μέρους του «εγκατάλειψη» του κλασικού αθηναϊκού και γενικότερα αστικού τοπίου και την απόφασή του να ζήσει στην ιδιαίτερη πατρίδα του, την Βολισσό της Χίου.

Ζει εκεί από επιλογή και δηλώνει «Καλλιεργητής γης που χρησιμοποιεί αρχέγονους φυσικούς σπόρους για την παραγωγή αγαθών».

Δηλώνει ταυτόχρονα «ασκούμενος συγγραφέας» και πιστεύει στην «κοινοκτημοσύνη όλων των πλασμάτων».

Το πρώτο μυθιστόρημά του με τον τίτλο «Ανάμισης Ντενεκές», η ιστορία του Γιώργη Πέτικα, ενός Θρύλου της Χίου, με συνεπήρε και με έκανε να αναζητήσω το σύνολο του έργου του.

Με ξάφνιασε ο τρόπος με τον οποίο «σέβεται» παρακολουθεί και καταπιάνεται με τα πάθη, τα παθήματα και την μοίρα των ανθρώπων! Ο Γιάννης Μακριδάκης, καλλιεργητής ή συγγραφέας, όπως και να τον αποκαλέσει κανείς, είναι μοναδικά ταλαντούχος. Συνηθίσαμε να αποδίδουμε την λέξη ταλέντο σε ανθρώπους της τέχνης και του πολιτισμού.

Θα ήθελα να το διατυπώσω απερίφραστα: Η στάση ζωής και η λογοτεχνία του Μακριδάκη συμβάλλουν στη δημιουργία μιας πρωτότυπα ξεχωριστής μορφής κοινωνικής συνείδησης. Στο λογοτεχνικό του έργο είναι απόλυτα ευδιάκριτη η φυσική αναγωγή από το ειδικό – τοπικό, στο γενικό –παγκόσμιο. Ο «τόπος» του, η Χίος εν προκειμένω, κινητοποιεί – ενεργοποιεί την αδιαμφισβήτητη έμπνευσή του με έναν τρόπο μοναδικά συγκλονιστικό.

Στις «Βάρδιες των πουλιών» το τελευταίο του έργο, τα περιστέρια γυρίζουν πάντα εκεί που γεννήθηκαν, σε μια «στάση ζωής» παρόμοια με την δική του. Ταυτόχρονα όμως διασχίζουν τα σύνορα χωρίς ελέγχους, αφού στο δικό τους κόσμο «αγνοούν» της ύπαρξή τους!

Αυτή είναι η αδιάρρηκτη σχέση ανάμεσα στην επιστροφή στο παρελθόν και στην προσδοκία για ένα ελεύθερο – από επιλογή- μέλλον!

Στο έργο του «μπερδεύονται» το κατά κανόνα ασταθές κοινωνικό πλαίσιο με την μοίρα των ανθρώπων σε μια συγγραφικά αριστοτεχνική πλοκή!

Η γραφή του είναι αβίαστη, απλή, μα καθόλου απλουστευτική!

Αξιοποιεί την ιδιαίτερη γλώσσα και τα ιδιώματα του τόπου καταγωγής του, με τρόπο εμφατικό και απέριττο. Οι ήρωές του περιδιαβαίνουν στο χρόνο σε συγκεκριμένες κάθε φορά συνθήκες, αλλά προσβλέπουν στο σήμερα. Γίνονται ήρωες δίχως πράξεις «ηρωικές», βιώνουν τα πάθη τους απαλλαγμένοι από την ολιγάρκεια, την πιο πονηρή ίσως «χριστιανική αρετή», γι’ αυτό και δεν βολεύονται στα παθήματα τους.

Όπως και για τον ίδιο έτσι και για τους ήρωες του η ανάγκη να «οριστούν» μετατρέπεται σε πηγή δράσης και έμπνευσης.

Από τον Γιώργη Πέτικα έως τον Ανέστη Δεληγιώργη-τους ήρωες του πρώτου και του τελευταίου του βιβλίου- η ανθρώπινη αγωνία να μπει το παρελθόν και το παρόν «σε τάξη» είναι εμφανής αλλά έχει έναν ακριβή και δυσεύρετο στόχο: Να μας προτρέψει να δράσουμε προκειμένου να βιώσουμε κοινωνικά τη μοναδικότητά μας!

Ζούμε στην εποχή που όποιος αμφισβητεί την «Ανάπτυξη» είναι οπισθοδρομικός και παρωχημένος. Είναι κάτι σαν αρνητής της σύγχρονης ζωής, του αξίζει η κοινωνική απομόνωση και εν πάση περιπτώσει δεν θεωρείται κανονικός άνθρωπος. «Αν είσαι αριστερός, δεν μπορείς να σκεφτείς κανονικά» δήλωσε πρόσφατα ο Μ. Βορίδης…

Βιώνουμε, όσοι επιβιώνουμε, μια «κανονικότητα» όπου η ζωή, φυσικοί πόροι, η ανθρώπινη προσπάθεια και ολόκληρο το οικοσύστημα έχουν μετατραπεί σε υπηρέτες μιας δίχως όρους και όρια κερδοφορίας για μια απάνθρωπη μειοψηφία!

Τα τελευταία 50 χρόνια Ανάπτυξη και Γιγαντισμός έχουν γίνει όροι ταυτόσημοι!

Φυσικοί πόροι, φυτικά και ζωικά είδη, πολιτισμοί, και τόποι ολόκληροι αφανίζονται. Η κατάσταση είναι ανεξέλεγκτη και πολύ πιθανόν μη ανατρέψιμη. Χρειάζεται ξεκάθαρη ματιά και αρκετή ευθύτητα για να διατυπώσει κάποιος αυτό που λέει ο Γιάννης Μακριδάκης:

«Πιστεύω στην μη ανάπτυξη αφού κατανοώ ως λάθος τον τρόπο που ορίζει την έννοια της ανάπτυξης ο καπιταλισμός. Η κανονικότητα ήταν πάντα ιδιοτελής και αδίστακτη, φοβική στο διαφορετικό και άνευ συνειδητότητας σε ό,τι αφορά τη ζωή και τους φυσικούς πόρους. Με πρόσχημα την επιχειρηματικότητα και τις επενδύσεις για εργασία, ακόμη και για δήθεν πράσινη ενέργεια, ισοπεδώνει τα πάντα. Πρεσβεύω την μη μεγέθυνση και τον μη γιγαντισμό. Επιθυμώ την σμίκρυνση, το φρένο της ανθρωπότητας όσον αφορά την εκμετάλλευση των φυσικών πόρων. Δεν ζω σαν αρνητής, αντίθετα πιστεύω στην εξισορρόπηση της σύγχρονης ζωής με φυσικό τρόπο και επιδιώκω την εναρμόνιση της με το υπόλοιπο οικοσύστημα».

Η Χίος είναι ο «διπλά μεταναστευτικός» τόπος του Γιάννη Μακριδάκη. Είναι τόπος επιστροφής, καλλιέργειας με την στενή και την ευρεία έννοια του όρου, τόπος ιστορικής μελέτης, συγγραφής και έμπνευσης για εκείνον. Είναι ταυτόχρονα ένα καταφύγιο προσφύγων και μεταναστών στη σύγχρονη-σημερινή ιστορία του νησιού.

Θα δανειστώ ξανά τον ευθύ του λόγο:

«Βιώνουμε την μετατροπή των μεταναστών σε οργανικό λίπασμα γύρω από την Δυτική ευημερία. Πρόκειται για την κομποστοποίηση των ανθρώπων»!

Τελειώνω με μια πρόσφατη απάντησή του στον Μ. Βορίδη: «Αν η ανθρωπότητα κύριε Βορίδη προχωράει κάποια βήματα μπροστά σε όλη την ιστορική της πορεία, το οφείλει στους μη κανονικούς, στους λοξούς της».

Ο Γιάννης Μακριδάκης είναι, πριν και πάνω απ’ όλα εκείνο που ορίζει ο ίδιος για τον εαυτό του.

Για πολλούς από εμάς, εκτός από καλλιεργητής γης με «αρχέγονα υλικά κοινοκτημοσύνης όλων των πλασμάτων» , είναι ήδη ένας εξαιρετικός συγγραφέας αλλά και ένας εξαίρετος «ασκούμενος» άνθρωπος!

Ο συγγραφέας Γιάννης Μακριδάκης αξίζει να «διαβάζεται» με τον ολιστικό τρόπο του συνόλου των επιλογών και του συγγραφικού του έργου.

Αυτή είναι άλλωστε και η μοναδικότητα του.

Παναγιώτης Λαζαρίδης