«Luventa» – Το αποκαλυπτικό ντοκιμαντέρ της Michele Cinque, σε πρώτη προβολή

Η νεολαία σώζει

Η ελευθερία α δεν πρέπει να πεθαίνει στη θάλασσα

Είδος: Ντοκιμαντέρ

Σκηνοθεσία: Michele Cinque

Σενάριο: Michele Cinque, Marco Saura,

Φωτογραφία: Michele Cinque, Martina Cocco

Μοντάζ: Piero Lassandro

Μουσική: Hackedepicciotto

Παραγωγή: Thomas Jeschner for Sunday Film, Volker Zobelt for Sunday Film, Luca Pancaldi for Lazy Film, Γερμανία, Ιταλία, 2018,

Γλώσσα: Αγγλικά/Γερμανικά

Υπότιτλοί: Ελληνικοι

Διάρκεια: 86΄

Στους κινηματογράφους σε πρώτη προβολή, διανομή New Star.

Υπόθεση

Μέσα από μια εκστρατεία crowdfunding μια ομάδα νέων αγοράζει ένα σκάφος, το luventa, και τον Ιούλιο του 2016 ξεκινά το πρόγραμμα έρευνας και διάσωσης στη Μεσόγειο.  Μετά από ένα χρόνο λειτουργίας (στην οποία περισσότεροι από 14.000 άνθρωποι έχουν διασωθεί), το πλοίο έχει κατασχεθεί από τις ιταλικές αρχές στην Lampedusa και η ΜΚΟ βρίσκεται υπό διερεύνηση. Το ντοκιμαντέρ luventa ακολουθεί τη ζωή των πρωταγωνιστών από την πρώτη αποστολή του σκάφους για περισσότερο από ένα χρόνο, μέχρι το ουτοπικό και ανθρωπιστικό τους όνειρο να συγκρουστεί με την πραγματικότητα.

To  luventa αφηγείται τα γεγονότα ενός κρίσιμου έτους στη ζωή μιας ομάδας νέων Ευρωπαίων, με διαφορετικούς ρόλους που συμμετέχουν στο ανθρωπιστικό έργο της ΜΚΟ Jugend Rettet: από το πρώτο ταξίδι του πλοίου luventa στη Μεσόγειο μέχρι τις βαριές κατηγορίες που οδήγησαν ένα χρόνο μετά την προληπτική κατάσχεση του πλοίου στο πλαίσιο έρευνας σχετικά με την παράνομη μετανάστευση. Ο στόχος της ΜΚΟ από τη σύστασή της ήταν πάντα να αποδείξει ότι ένα πρόγραμμα διάσωσης στη Μεσόγειο δεν είναι μόνο απαραίτητο, αλλά και ηθικό καθήκον της Ευρώπης: οι νέοι του Jugend Rettet  δεν σκέφτηκαν ποτέ να αντιπροσωπεύουν  τίποτα περισσότερο από μια προσωρινή λύση στο κενό που άφησε η Ευρώπη μετά το κλείσιμο του Mare Nostrum. Η αφήγηση της ταινίας ξεκινά  από την πρώτη αποστολή του luventa: από την αναχώρηση από το λιμάνι της Μάλτας, μέχρι την επιστροφή του πλοίου στο λιμάνι της Βαλέτας μετά από 15 ημέρες στη θάλασσα, στην οποία σώθηκαν πάνω από 2000 άνθρωποι. Μετά την πρώτη αποστολή η ταινία μας οδηγεί στο Βερολίνο και την Ιταλία, όπου αμφισβητείται το μέλλον του Jugend Rettet.

Λόγω της νεαρής ηλικίας των πρωταγωνιστών, η ταινία είναι ένα είδος εκπαιδευτικής ιστορίας: είναι μπροστά στη φρίκη της τραγωδίας που συμβαίνει καθημερινά στη Μεσόγειο και η σταδιακή συνειδητοποίηση της πολυπλοκότητας των κοινωνικοπολιτικών προβλημάτων που συνδέονται με το μεγάλο θέμα της μετανάστευσης. Κάτι  που οδηγεί  τους νέους πρωταγωνιστές ν’ αναθεωρήσουν πολλά από όσα αρχικά πίστευαν , σε μία πορεία απώλειας της αθωότητας.

Την 1η Αυγούστου 2016, 118 άνθρωποι διασώθηκαν από μια σχεδία στη Μεσόγειο, 40 χιλιόμετρα από τις ακτές της Λιβύης. Άλλη μία από τις εκατοντάδες των πλοιαρίων που έχουν διασωθεί σε αυτή τη μεταναστευτική διαδρομή τα τελευταία χρόνια. Μόνο το 2016, υπερβαίνοντας τα ιστορικά αρχεία, διασώθηκαν 181.436 μετανάστες, ενώ 4.576 έχασαν τη ζωή τους στη θάλασσα. Ποιος κρύβεται πίσω από αυτούς τους αριθμούς; Ποια είναι η ταυτότητα των θυμάτων και των επιζώντων αυτών των ταξιδιών ελπίδας; Σε μια προσπάθεια να δοθεί ένα πρόσωπο και ένα όνομα σε αυτήν την πραγματικότητα, να εξανθρωπιστεί αυτή η τραγωδία, δημιουργήθηκε ένα έργο τεκμηρίωσης αποτελούμενο από 118 πορτρέτα όλων των ανθρώπων που ταξίδευαν με την ίδια σχεδία. Οι φωτογραφίες τραβήχτηκαν λίγα λεπτά μετά τη διάσωση, μόλις επιβιβάστηκαν στο σκάφος διάσωσης του luventa της ομάδας ONG Jugend Rettet.

Τα πρόσωπά τους, τα βλέμματά τους, τα σημάδια στο δέρμα τους, τα κουρελιασμένα  ρούχα τους, δείχνουν την ψυχολογική και φυσική τους κατάσταση και τις στιγμές  που έχουν στιγματίσει και θα σηματοδοτήσουν για πάντα τη ζωή τους.

Αυτή η τεκμηρίωση μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την κατανόηση της μεταναστευτικής πραγματικότητας για όσους παρατηρούν αυτό το φαινόμενο μόνο από μακριά. Αυτά είναι μερικά από τα πρόσωπα των επιβατών της διάσωσης που πραγματοποιήθηκε την 1η Αυγούστου 2016 στη Μεσόγειο Θάλασσα.

ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΗΣ  ΣΚΗΝΟΘΕΤΗ

Την πρώτη φορά που άκουσα για το LUVENTA ήταν την  άνοιξη του 2016, όταν το Jugend Rettet,  που ιδρύθηκε το 2015 από τον Jakob Schoen και κάποια άλλα εικοσάχρονα παιδιά από το Βερολίνο, ξεκίνησε το πρόγραμμα δράσης του. Το  Iuventa είχε αγοραστεί από τη ΜΚΟ για τη διάσωση εκείνων που διέφυγαν από πολέμους, λιμούς και δικτατορίες διασχίζοντας τη  Μεσόγειο, καθώς και  για  να δείξουν στα Ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα ότι ένα σοβαρό θαλάσσιο πρόγραμμα διάσωσης  δεν είναι μόνο ζήτημα ηθικού καθήκοντος για μια χώρα που διακηρύσσει ότι είναι πολιτισμένη, αλλά και ότι είναι και  οικονομικά βιώσιμο. Στα τέλη της άνοιξης του 2016, το Iuventa (αρχικά ένα αλιευτικό σκάφος λίγο πάνω από 30 μέτρα,  που μετατράπηκε σ’ ένα σκάφος που χρησιμοποιήθηκε για επιχειρήσεις διάσωσης) ξεκίνησε από το λιμάνι του Emden της Γερμανίας για τη Μάλτα απ’ όπου θα ξεκινούσε  την  αναζήτηση και διάσωση. Αμέσως δέθηκα με αυτήν την  ιστορία αντιλαμβανόμενη τη σημασία της, τόσο από πραγματικής  όσο και από συμβολικής άποψης.  Τα στοιχεία που με έκαναν να πιστέψω τόσο σε αυτή,  ήταν το νεαρό της ηλικίας των πρωταγωνιστών, η ουτοπική έκρηξη του πάθους, η επιθυμία να αλλάξει ο κόσμος, η μεγάλη δύναμη αποφασιστικότητας, η οποία, αναμενόμενα, έπρεπε να συγκρουστεί σε κάποιο σημείο με σκληρή πραγματικότητα. Και έτσι κάλεσα την ομάδα νέων παιδιών του Jugend Rettet.  Δέκα ημέρες αργότερα βρισκόμουν στη Μάλτα και δύο ημέρες μετά,  το Iuventa ξεκίνησε για την πρώτη του αποστολή.  Πίστευα ότι μόνο αν ήμουν κι εγώ πάνω στο σκάφος θα  μπορούσα να κινηματογραφήσω και να αφηγηθώ τα συναισθήματα αυτών των νέων, που προετοίμαζαν αυτή την αποστολή για ένα χρόνο.

Μετά την πρώτη αποστολή στη θάλασσα, επέστρεψα στη Γερμανία με τον Jakob Schoen  για να γυρίσουμε το ταξίδι  της επιστροφής. Παρά τις  πολλές ώρες κινηματογράφησης τόσο εν πλω όσο και στην επιστροφή  στο Βερολίνο, ένιωσα την ανάγκη να μπω πιο βαθιά μέσα στην ιστορία.  Δεν με ενδιέφερε η αισθητική  πλευρά των επιχειρήσεων διάσωσης, αλλά η προσπάθεια να κατανοήσω καλύτερα  τους πρωταγωνιστές  αυτής της ανθρωπιστικής επιχείρησης.  Τα όνειρά τους, τις ελπίδες τους, αλλά και την απογοήτευσή τους. Αυτό το ταξίδι με πήγε στη Σικελία, όπου τρεις από τους πρωταγωνιστές πήγαν να συναντήσουν τους ανθρώπους που διέσωσαν 6 μήνες πριν στην αποστολή.  Αυτό το ταξίδι ήταν πολύ σημαντικό, έντονο και συναισθηματικό που έγινε μεγάλο κομμάτι της αφήγησης. Έτσι, έκανα αυτή την αφήγηση, ακολουθώντας την ιστορία για ενάμισι χρόνο μέχρι την κατάσχεση του σκάφους στη Λαμπεντούζα τον Αύγουστο του 2017.