Γιάννης Σπάθας: «Ροκ στάση ζωής έχουν όλοι, όταν παλεύουν για να επιβιώσουν»

Ο Γιάννης Σπάθας υπήρξε ένας από τους καλύτερους κιθαρίστες στην Ελλάδα και ως – ιδρυτικό – μέλος του συγκροτήματος Socrates Drank the Conium, περισσότερο γνωστού ως Socrates, έγραψε χρυσές σελίδες στην ιστορία της ροκ μουσικής.

Γεννήθηκε στις 30 του Νοέμβρη 1950 και έφυγε πρόωρα από τη ζωή, στις 6 του Ιούλη 2019.

Στον Πειραιά, όπου μεγάλωσε, μαζί με τους Αντώνη Τουρκογιώργη και Ηλία Ασβεστόπουλο σχημάτισε το ροκ συγκρότημα Persons (1966 – 1969) και στη συνέχεια τους Socrates, πάλι με τον Τουρκογιώργη (μπάσο, τραγούδι), τον Γιώργο Τρανταλίδη (ντραμς, κρουστά) και τον Βαγγέλη Παπαθανασίου (πλήκτρα).

Socrates

Μετά τη διάλυση των Socrates, ο Γιάννης Σπάθας συνεργάστηκε ως ενορχηστρωτής και κιθαρίστας με σπουδαίους καλλιτέχνες όπως οι Θεοδωράκης, Χατζηδάκις, Φαραντούρη, Μαρκόπουλος, Νταλάρας, Αλεξίου, Λοΐζος, Καραΐνδρου κ.ά. Επίσης, συνέθεσε τη μουσική τριών δίσκων του Βασίλη Λέκκα. Το 1999 κυκλοφόρησε τον πρώτο προσωπικό του δίσκο, στον οποίο είχε συμμετοχή η Χάρις Αλεξίου.

Δεν είναι λίγες οι φορές που οι επισκέπτες του Φεστιβάλ ΚΝΕ – Οδηγητή απόλαυσαν τις μουσικές εμφανίσεις του Γιάννη Σπάθα στις μουσικές σκηνές της μεγαλύτερης πολιτικής – πολιτιστικής γιορτής της νεολαίας, ενώ εμφανίστηκε και σε εκδηλώσεις στο Πολιτιστικό Στέκι της ΚΝΕ.

Εκτός από εξαίρετος μουσικός και δημιουργός, ο Γιάννης Σπάθας είχε συγκροτημένη άποψη για τα μουσικά πράγματα. Μεταφέρουμε μερικά μόνο αποσπάσματα από την πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξή του στη Ρουμπίνη Σούλη για το Ριζοσπάστη, που δόθηκε με αφορμή την επανασύνδεση των Socrates, 30 χρόνια μετά τη διάλυσή τους.

Γιάννης Σπάθας

Για το συναίσθημα να ξαναπαίζουν μετά από τόσα χρόνια μπροστά σε ένα εντελώς διαφορετικό κοινό, o Γιάννης Σπάθας λέει:

«(…)μας πιάνει μια γλύκα, όταν διαπιστώνουμε ότι τα τραγούδια των “Socrates” δεν τα εισπράττουν σαν κάτι ρετρό, αλλά σαν κάτι που έχει λόγο ύπαρξης. Ίσως αυτό να πηγάζει από το ότι προσπαθήσαμε στα τραγούδια μας να υπάρχει και η τεχνική. Πώς παίζανε παλιά οι ρεμπέτες τα ταξίμια; Τώρα, έχεις ακούσει στα τραγούδια να παίζουν ταξίμια; Το θεωρούν χάσιμο χρόνου. Όμως, αυτό είναι αγαλλίαση να το νιώθεις. Όταν παίζεις και αισθάνεσαι ότι ένας εικοσάρης εισπράττει αυτά, που ίσως και πριν τριάντα χρόνια μπορεί να εισέπραττε ο πατέρας του. Ένας πατέρας ήρθε με το γιο του στο μαγαζί και μας είπε “σας ευχαριστώ που με δικαιώσατε στο γιο μου”. Είμαστε και σήμερα ένα συγκρότημα που παίζει ροκ. Στη δεκαετία του ’70 οι μουσικοί εκφράζονταν τελείως ελεύθερα πάνω στις φόρμες του ροκ. Ηταν χρόνια που μπορούσες να παίξεις και σόλο, το κομμάτι να γίνει και ένα λεπτό, που μπορούσες ν’ αλλάξεις τους ρυθμούς ανάμεσα. Αυτά πλέον έχουν κατά κάποιο τρόπο καταργηθεί, καθώς θεωρούν ότι βγάζουν τον ακροατή από την παρακολούθηση του τραγουδιού».

Για την επιστροφή των Socrates, το 2003, ο Γιάννης Σπάθας λέει:

«Μας αρέσει να παίζουμε τα τραγούδια του συγκροτήματος, κάτι που δεν μπορούμε να το κάνουμε με άλλο σχήμα. Δε φιλοδοξούμε, βέβαια, να κάνουμε τώρα καριέρα σαν “Socrates”. Εξάλλου, υπάρχει κόσμος που θέλει να μας ακούει και αυτό μας αρέσει. Νιώθεις να δικαιώνεσαι γι’ αυτό που έκανες πριν τόσα χρόνια και το οποίο εκείνο τον καιρό αντιμετώπισε μια δυσκολία επικοινωνίας με τα ΜΜΕ, καθότι υπήρχε και ο αγγλικός στίχος. Τότε όλη η νεολαία άκουγε ροκ. Και ήταν μια ελεύθερη έκφραση. Στο σημερινό πρόγραμμά μας εντάσσουμε και κάποια κομμάτια, που γράφτηκαν πριν σταματήσουμε, το ’81, κι έμειναν ανέκδοτα. Τώρα θα βγει ένα σινγκλ με τρία από αυτά. Εξάλλου, είμαστε εν ενεργεία μουσικοί, δεν είχαμε σταματήσει και κάποια στιγμή βγήκαμε να παίξουμε. Αλλά και έτσι να μην ήταν, γιατί να μην παίξουμε ξανά; Ο Τσιτσάνης, ο Βαμβακάρης και όλοι οι παλιοί έπαιζαν μέχρι τα βαθιά τους γηρατειά. Εμείς, όσο αντέξουμε».

Socrates Drank the Conium, live 1973:

Για το τι αντιπροσωπεύει για τον ίδιο και αν η ροκ μουσική συγκρούστηκε με το κατεστημένο ο Γιάννης Σπάθας με τα λόγια του προσγειώνει όσους… πατάνε στα σύννεφα:

«Καταρχήν είναι μουσική, με συγκεκριμένα στοιχεία, η οποία όμως έχει μια ελευθερία έκφρασης, καθώς μπορείς να αντλήσεις μουσικές φράσεις από όλα τα είδη μουσικής. Υπάρχει ελευθερία των ήχων. Μπορείς να βάλεις βιολί με ηλεκτρική κιθάρα με φοβερά τέμπα. Υπάρχει τεράστια μουσική ελευθερία, ενώ και ο λόγος πρέπει να λέει κάτι. Η ροκ μουσική έχει τη δύναμη να πει κάποια πράγματα, που ίσως να μην μπορεί να τα πει ένα άλλο είδος.

Σαν έννοια η ροκ μάλλον είναι ένας μύθος. Και τη ροκ μουσική την πήρανε οι εταιρίες και την έκαναν κι αυτήν εμπορικό είδος. Αν θεωρήσουμε ότι είχε ένα λόγο ύπαρξης πιο επαναστατικό, δυστυχώς και αυτή υπέκυψε. Κάποιοι μιλούν για ροκ στάση ζωής. Μα ροκ στάση ζωής έχουν όλοι, όταν παλεύουν για να επιβιώσουν. Μήπως ο κόσμος περνάει καλά; Έχει λυμένα τα προβλήματά του; Δεν παλεύει; Και γιατί να βάλεις ετικέτες»;

Ο Γιάννης Σπάθας σε μεγάλη φόρμα με τους Socrates, το 1999: