Το εντυπωσιακό “Μνημείο στην Επανάσταση” στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη: Τιμώντας τους παρτιζάνους που πολέμησαν το φασισμό

Η εντυπωσιακή φωτογραφία που βλέπουμε απεικονίζει το “Μνημείο στην Επανάσταση” το οποίο σχεδιάστηκε το 1972 από τον κορυφαίο γλύπτη Dušan Džamonja (γεννημένο στην πόλη Στρούμιτσα της σημερινής Βόρειας Μακεδονίας), είναι φτιαγμένο από τσιμέντο και ατσάλι και έχει διαστάσεις 33 μέτρα ύψος και 8 πλάτος.

Το μνημείο φτιάχτηκε για να τιμήσει τους παρτιζάνους που υπερασπίστηκαν την περιοχή της Κοζάρα κατά την φασιστική επιχείριση εκκαθάρισης το 1942. Οι παρτιζάνοι είχαν δημιουργήσει βάσεις στην περιοχή απειλώντας σημαντικά ορυχεία για το γερμανικό κράτος γεγονός που κινητοποίησε 15.000 Γερμανούς στρατιώτες, 22.000 Ουστάσι-Κροάτες, 2.000 Τσέτνικς-Σέρβους και 5 Ουγγρικά πλοία παρακολούθησης. Όλοι αυτοί μαζί επιτέθηκαν στην περιοχή της Κοζάρα από όλες τις μεριές.

Απέναντί τους, 3.000 Παρτιζάνοι με την υποστήριξη 60.000 άοπλων χωρικών της απελευθερωμένης περιοχής.

Οι παρτιζάνοι κατάφεραν να υπερασπιστούν τις θέσεις τους σχεδόν επί ένα μήνα, συγκεκριμένα από τις 10 Ιουνίου ως τις 3 Ιουλίου όταν και υποχώρησαν προς τα βουνά της δυτικής Βοσνίας. Από τους 3.000 υπερασπιστές της Κοζάρα επιβίωσαν μόνο 900 ενώ ο ίδιος ο Τίτο και η ηγεσία του γιουγκοσλάβικου αντάρτικου ξέφυγαν τελευταία στιγμή από τον φασιστικό κλοιό. Μπορεί οι παρτιζάνοι να μην ήταν ακόμα αρκετά δυνατοί το καλοκαίρι του ’42, όμως η γενναία αντίστασή τους και οι 10.000 νεκροί που προκάλεσαν στις φασιστικές δυνάμεις ήταν ένα πρώτο δείγμα της αγωνιστικότητάς τους. Οι κάτοικοι της περιοχής πλήρωσαν βαρύ φόρο αίματος για την υποστήριξη που είχαν δείξει στους παρτιζάνους καθώς πολλές χιλιάδες στάλθηκαν στο διαβόητο στρατόπεδο συγκέντρωσης Γιασένοβατς.

Το εντυπωσιακό “Μνημείο στην Επανάσταση” στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη: Τιμώντας τους παρτιζάνους που πολέμησαν το φασισμό

Χάλκινες πλάκες τοποθετημένες περιμετρικά του μνημείου αναφέρουν τα ονόματα 9.921 παρτιζάνων και κατοίκων της περιοχής της Κοζάρα που σκοτώθηκαν στη διάρκεια της επίθεσης και αργότερα. Το μνημείο αν και απομονωμένο μέσα σε δάσος, υπολογίζεται ότι δέχτηκε την επίσκεψη πάνω από 3 εκατομμυρίων Γιουγκοσλάβων μεταξύ 1970 και 1980. Όπως σχολίασε ο σχεδιαστής του μνημείου: “Πρέπει κανείς να θέλει να επισκεφτεί το μνημείο για να φτάσει εκεί”. Όμως το μνημείο εκτός από τόπος μνήμης υπήξε και χώρος πολιτιστικών εκδηλώσεων. Μια από τις σημαντικότερες στιγμές ήταν όταν το γιουγκοσλάβικο ροκ συγκρότημα Bijelo Dugme έδωσε συναυλία εκεί, με χιλιάδες νέους και νέες να κατακλύζουν τον χώρο του μνημείου.

Διαβάστε και δείτε αναλυτικά στοιχεία και φωτογραφίες εδώ, και για τον σχεδιαστή-γλύπτη, εδώ.

Bonus, ένα από τα διασημότερα παρτιζάνικα τραγούδια της Γιουγκοσλαβίας με τίτλο Oj Kozaro:

Οι στίχοι

širi veće, oj širi veće,
bolje se okreće

(όσο επεκτείνεται γίνεται και καλύτερο)

Koliko je, joj koliko je
na Kozari grana

(όσα κλαδιά εχει στην Κοζάρα)

Još je više, joj još je više
mladih partizana

(ακόμα περισσότερους έχει νέους παρτιζάνους)

Koliko je, oj koliko je
na Kozari lista

(όσα έχει στην Κοζάρα φύλλα)

Još je više, joj još je više
mladih komunista

(ακόμα περισσότερους έχει νέους κομμουνιστές)

Our Balkans