«Αρχιμηνιά κι αρχιχρονιά…και ο φασισμός θα σβήσει…» – Να τα πούμε, να τα πούμε;

Η μαχήτρια του ΔΣΕ Ελένη Μακρυνιώτη – Τραγγανίδα και ο ΕΠΟΝίτης Κώστας Ξένος θυμούνται τα αγωνιστικά κάλαντα της ΕΠΟΝ, που με κάποιες παραλλαγές έψαλλαν οι ανταρτοεπονίτες την παραμονή της Πρωτοχρονιάς του 1945.

Τη μαρτυρία της Ελένης Μακρυνιώτη – Τραγγανίδα μάς μεταφέρει η συνεργάτης του περιοδικού μας Άννα Κεφαλέλη, σημειώνοντας μεταξύ άλλων: «Έχουν την δύναμη και την όρεξη αυτοί οι Άνθρωποι που τα είδαν όλα και τα έζησαν όλα… μες στον αγώνα και στη θύελλα του πολέμου που βρέθηκαν. Ακούραστη και ανεξάντλητη όπως πάντα. Αν και έχουμε πει πολλά και έγραψε και βιβλία πολύ ωραία, οι αναμνήσεις της είναι πολλές. Όλο και κάτι παραπάνω ακούω. Όλο και συμπληρώνω μικρές ιστορίες… Αυτό συνέβη  και προχτές το βράδυ. Για Χρόνια Πολλά την πήρα στο τηλέφωνο και άκουσα μικρή ωραιότατη ιστορία για κείνα τα δύσκολα χρόνια και είπαμε και τα κάλαντα. Τι να πω; Γεροί να είναι λίγο ακόμα γιατί πιάσανε τα 90…».

Τα κάλαντα της ΕΠΟΝ όπως διατηρήθηκαν στη μνήμη της αγωνίστριας Ελένης για σχεδόν 75 χρόνια:

Αρχιμηνιά και Αρχιχρονιά
Για σε ΕΠΟΝίτικη γενιά
Κι αρχή, κι αρχή καλός μας χρόνος
Μένει, μένει ο Παπανδρέου μόνος.

Άγιος Βασίλης έρχεται
Λαός τον υποδέχεται
Γέλια, γέλια και φασαρία
Δώρα του, δώρα του Λαοκρατία.

Βαστάει στο χέρι ένα χαρτί
Με του λαού την υπογραφή.
Χαρτί, χαρτί και καλαμάρι
Για σου Σκόμπι παλικάρι.

Το καλαμάρι έγραφε
Το λόγο σου διέγραφε
Δέντρο, δέντρο με πρασινάδα
Κατοχή δε θα φέρει στην Ελλάδα.

Στο τέλος μαζί με τις ευχές οι ΕΠΟΝίτες καλούσαν το νοικοκύρη του σπιτιού να ενισχύσει υλικά τον αγώνα:

«Και του χρόνου κυρά… Παίρνουμε ότι έχετε… και τσουράπια, για τους αγωνιστές που πολεμάνε στα βουνά μας… και αλάτι παίρνουμε (ήταν ελεγχόμενο για να μην φτάνει στους αντάρτες)… και μαλλί παίρνουμε και βαμβάκι παίρνουμε… για να πλέξουμε τις κάλτσες στους άντρες μας που πολεμάνε στα βουνά…»

«Πλησίασαν Χριστούγεννα και Πρωτοχρονιά του 1945, ένας έριξε την ιδέα να βγούμε να πούμε τα κάλαντα, να μαζέψουμε μόνο γλυκά και βιβλία, να τα πάμε στο νοσοκομείο Δαφνιού και Ελευσίνας που νοσηλεύονταν τραυματίες του ΕΛΑΣ και άμαχοι από τους καθημερινούς αεροπορικούς βομβαρδισμούς», θυμάται ο ΕΠΟΝίτης Κώστας Ξένος, η μαρτυρία του οποίου καταγράφηκε στο περιοδικό «Εθνική Αντίσταση» της ΠΕΑΕΑ-ΔΣΕ (168/2015).

Ο αγωνιστής Κώστας Ξένος δεν θυμάται ποιος σκάρωσε τους στίχους και τους προσάρμοσε στη γνωστή μελωδία των καλάντων, αλλά όπως σημειώνει «είχαν όμως επίκαιρο πνεύμα, ταιριαστό στην κατάσταση των ημερών και άρεσαν πολύ».

Ο ίδιος παραθέτει τους στίχους που συγκράτησε στο μυαλό του 63 χρόνια, τονίζοντας ότι «πρέπει να τους μάθουν οι ΚΝίτες μας, είναι ένα κομμάτι της ΕΠΟΝίτικης δράσης στην πορεία του αγώνα»:

Αρχιμηνιά κι αρχιχρονιά
Λαοκρατία Λευτεριά
Στη χώρα μας θ’ ανθίσει
Και ο φασισμός θα σβήσει.

Άγιος Βασίλης έρχεται
Κι ο βασιλιάς δεν έρχεται
Να μείνει στην Αγγλία
Κι ας φτιάξει εκεί δικτατορία.

Ο Παπανδρέου ο χαλβάς
Λένε πως ντύθηκε τσολιάς
Και ζήτησε απ’ τον Ράλλη
Τα τσαρούχια του να βάλει.

Έρχεται ο Σκόμπι ο τρυφερός
Του Ντούτσε διάδοχος σωστός.
Απ’ τη μεγάλη Βρετανία
Μα κωλώνει στα Χαυτεία.

Και πέρα βρίσκει τον ΕΛΑΣ
Του λέει «Σκόμπι δεν περνάς».
Κι αυτός μαζεύει την ουρά του
όπως μάζευε ο Ντούτσε τα φτερά του.

Δείτε ακόμα:

Χριστούγεννα του 1944 – Κάλαντα του Δεκέμβρη