Πώς ντύθηκαν Μαυροσκούφηδες οι αντάρτες του Άρη

Σήμερα το απόγευμα, η Τομεακή Επιτροπή Φθιώτιδας του ΚΚΕ πραγματοποιεί πολιτική εκδήλωση τιμής και μνήμης για τον αγωνιστή της Εθνικής Αντίστασης και του ΔΣΕ, Νάκο Μπελλή, στην πλατεία της Ομβριακής, της γενέτειράς του. Στην εκδήλωση, θα παραβρεθεί ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Δ. Κουτσούμπας, θα γίνουν τα αποκαλυπτήρια μαρμάρινης πλάκας, προς τιμήν του Νάκου Μπελλή, θα υπάρχει έκθεση φωτογραφίας και προσωπικών του αντικειμένων (όπως η θήκη από τα κιάλια του, που είχε χαράξει πάνω της τις λέξεις “ΕΑΜ” και “ΚΚΕ”), ενώ θα διακινείται και το βιβλίο της Σύγχρονης Εποχής “Εγώ είμαι ο Νάκος ο Μπελλής, καμάρι της Ομβριακής”, που επιμελήθηκε η ΤΕ Φθιώτιδας.

Με αυτήν την αφορμή, αντιγράφουμε από το βιβλίο και δημοσιεύουμε μερικά χαρακτηριστικά αποσπάσματα. Σε αυτά, μεταξύ άλλων, εξιστορείται πώς ο Νάκος Μπελλής και το τμήμα του διέλυσε τους Βλαχόφωνους συνεργάτες των Ιταλών κατακτητών και χάρισε στον Άρη τα μαύρα καλπάκια τους, τα οποία μετεξελίχθηκαν στους περίφημους σκούφους που έντυναν τα κεφάλια των Μαυροσκούφηδων, των αντρών που ακολουθούσαν παντού τον Άρη κι ήταν η “προσωπική του φρουρά”.

Το επόμενο διάστημα, μετά από την επιχείρηση στην Καΐτσα, ο Νάκος Μπελλής με τους άντρες του βρέθηκε στη Θεσσαλία, με αποστολή την εκμηδένιση των “Λεγεωνάριων του Πριγκιπάτου”, μιας αυτονομιστικής οργάνωσης, που δρούσε μέσα στο βλαχόφωνο πληθυσμό και συνεργαζόταν με τις ιταλικές κατοχικές δυνάμεις, που τους υπόσχονταν τη δημιουργία αυτόνομου βλάχικου κράτους με πρωτεύουσα τη Σαμαρίνα. Είχαν αρχηγό τον “πρίγκιπα Διαμάντη”, βλαχόφωνο δικηγόρο από τη Θεσσαλία.

Το σώμα αυτών των Λεγεωνάριων επανδρώθηκε με τα καθάρματα των πόλεων και της υπαίθρου, της Θεσσαλίας και της Δυτικής Μακεδονίας. Πάσης φύσεως λωποδύτες, καταδότες της αστυνομίας, κατσικοκλέφτες, ληστοτρόφοι κλπ, δελεάστηκαν από την προοπτική του πλιατσικολογήματος και της ατιμωρησίας και κατατάχθηκαν στα αποσπάσματα, που συγκροτήθηκαν στα Τρίκαλα, την Ελασσόνα, τη Σαμαρίνα, τα Γρεβενά, το Μέτσοβο, την Καλαμπάκα, τη Λάρισα, τα Φάρσαλα, τα οποία πλαισιώθηκαν από Ιταλούς στρατιώτες και καραμπινιέρους.

Πράγματι, ο ΕΛΑΣ, μέσα σε λίγο χρονικό διάστημα, διέλυσε όλες τις αυτονομιστικές ομάδες των Βλάχων. Παρέμειναν μόνο κάποιες στη Λάρισα και στην Ελασσόνα, που κι αυτές τις εξαφάνισε το 1943. Χαρακτηριστικό ήταν ότι, όσες φορές κάποιο τμήμα του ΕΛΑΣ επιχειρούσε εναντίον των Λεγεωνάριων και εκεί κοντά υπήρχε σταθμός χωροφυλακής, οι χωροφύλακες όχι μόνο δεν επεμβαίνανε, αλλά πρόθυμα παρέδιδαν τα όπλα τους στους αντάρτες.

Ο καπεταν-Μπελλής, όταν ολοκλήρωσε με απόλυτη επιτυχία την αποστολή του, φόρεσε ένα μαύρο καλπάκι από Λεγεωνάριο και πήρε ένα μαζί του, για να το κάνει δώρο στον Άρη, όταν θα συναντιούνταν.

(…)

Θριαμβευτικό ήταν το πέρασμα των ανταρτών του ΕΛΑΣ και του Άρη, μετά από την ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοπόταμου. Περνώντας το ένα μετά από το άλλο τα χωριά της Δυτικής Φθιώτιδας τράβηξαν για την παλιά Γιαννιτσού. Ήταν απόγευμα, 7 Δεκέμβρη 1942. Έξω από το χωριό, παρατεταγμένοι σε διπλή σειρά, υποδέχτηκαν τον Άρη και τους νικητές του Γοργοπόταμου οι αντάρτες του αρχηγείου Δομοκού με επικεφαλής το Νάκο Μπελλή. Η συνάντηση ήταν συγκινητική. Οι 130 αντάρτες του Μπελλή χαιρετούσαν με ενθουσιασμό τους συναγωνιστές τους.

Είχε γεμίσει ο αγέρας συγκίνηση, δεν κρατήθηκε ο Μπελλής και δάκρυα αναπήδησαν στο πρόσωπό του όταν αγκαλιάστηκε με τον Άρη. Το τμήμα του Άρη, και ιδιαίτερα οι αντάρτες που βρίσκονταν στην Κολοκυθιά, όταν χώρισαν τα αρχηγεία, εντυπωσιάστηκαν και από τον αριθμό των ανταρτών που είχε τώρα η δύναμη του αρχηγείου του Δομοκού και από την εμφάνισή τους. Ντυμένοι σχεδόν ομοιόμορφα, φορούσαν οι πιο πολλοί, αντί για δίκοχο, γούνινα καλπάκια. Ο Μπελλής κι ο Βάσος Ξυνοτρούλιας, που ήταν ο πολιτικός του αρχηγείου, εξήγησαν την προέλευσή τους. Το τμήμα τους είχε κάνει εξοντωτικό πόλεμο στους Λεγεωνάριους.

-Δεν υπάρχουν κεφάλια Λεγεωνάριων να τα φορέσουν, είπε με περηφάνια ο Μπελλής στον Άρη και του χάρισε ένα σκούφο.

Φτερούγισε ο Άρης από χαρά για τα ανδραγαθήματα του Μπελλή, που αφάνισε τους Λεγεωνάριους κι απάλλαξε τον τόπο απ’ αυτή την κατάρα, και δέχτηκε με μεγάλη χαρά το δώρο. Αργότερα, αυτό το απλό καλπάκι μεταποιήθηκε διαδοχικά, ώσπου έγινε ο μαύρος σκούφος που φορούσε ο Άρης και η ομάδα ασφαλείας που τον ακολουθούσε παντού. Απ’ αυτόν το σκούφο ονομάστηκαν οι αντάρτες αυτής της ομάδας Μαυροσκούφηδες. Ο αγράμματος καπετάνιος πήρε ένα σύμβολο προδοσίας από τους ιταλοκίνητους Λεγεωνάριους και το μετέτρεψε σε σύμβολο αντίστασης.

-.-

Ο Μπελλής με τον Άρη έχουν τρεις μήνες να συναντηθούν και η συγκίνησή τους δεν κρύβεται. Ο Μπελλής έχει αλλάξει πολύ. Δε φοράει πια τους λερούς ντουλαμάδες, αλλά πεντακάθαρα στρατιωτικά ρούχα και, χωρίς να ‘χει εγκαταλείψει διόλου τα καλαμπούρια του, έχει την υπευθυνότητα ηγέτη 130 περίπου ανδρών. Τώρα ο καπετάνιος του αρχηγείου Δομοκού ήταν ξυρισμένος, χωρίς την πλούσια γενειάδα. Το μουστάκι του όμως τσιγκέλι, στριμμένο, το διατηρούσε επιβλητικό. Πολλά στεία έγιναν μ’ αυτή τη μεταμόρφωση του Μπελλή. Ο Νάκος τα ξεπερνούσε όλα με χιούμορ, όπως με χιούμορ ξεπερνούσε και το ότι ήξερε λίγα γράμματα.

-Άμα ήξερα λίγα γραμματάκια ακόμα, έλεγε συχνά, δε θα ‘μουνα καπετάνιος, νεκροθάφτης στον Πειραιά θα ‘μουνα.

Και εξηγούσε πως κάποιος συγχωριανός του δεν κατάφερε να διοριστεί στο νεκροταφείο του Πειραιά, επειδή δεν είχε απολυτήριο του Δημοτικού. Γι’ αυτό αναγκάστηκε να δουλέψει φούρναρης και να πλουτίσει. Έτσι, συμπέρανε πως, αν είχε πάει σχολείο, θα θαβόταν ζωντανός στο νεκροταφείο…

-.-

Στις 5 Γενάρη έφυγαν οι αντάρτες με τον Άρη επικεφαλής για το Λιάσκοβο της Αργιθέας, ακολουθώντας την ποταμιά του Αχελώου. Στη διάρκεια της πορείας, κάποια στιγμή ο Μπελλής έκανε μάθημα σοσιαλισμού σ’ έναν παλιό αντάρτη, το Ρένο, πρώην ενωμοτάρχη της χωροφυλακής. Αρχικά τον είχε περιλάβει ο Θάνος, το πειραχτήρι του αρχηγείου, που περπατούσε πλάι του. Όταν ο Ρένος άναψε καλά υπερασπιζόμενος το αστικό καθεστώς, παρενέβη ο Μπελλής μπαίνοντας μπροστά του:

-Και τι σε νοιάζει εσένα, αν γίνει σοσιαλισμός; τον ρωτάει. Καρφώνει την γκλίτσα τουστη λάσπη και του δείχνει την κορυφή της:
-Εδώ πάνω είναι το μεγάλο κεφάλαιο.
Του δείχνει τη μύτη χωμένη στη λάσπη:
-Εδώ κάτω είναι ο λαός.
Του δείχνει και τη μέση της γκλίτσας:
–Κι εδώ είσαι συ, ο νωματάρχης! Εμείς τι θα κάνουμε; Αυτό!
Γυρίζει την γκλίτσα φέρνοντας το πάνω-κάτω:
–Πάνω ο λαός, κάτω το κεφάλαιο. Εσύ πάλι στη μέση είσαι. Τι φωνάζεις;