Τι κατάφερε η ΕΠΟΝ στην Κατοχή;

Διαβάζοντας κανείς την κεντρική εφημερίδα της Ε.Π.Ο.Ν που ονομάζεται “Νέα Γενιά” διαπιστώνει ότι η νεανική οργάνωση ασχολήθηκε με κάθε ζήτημα που αφορούσε τη ζωή ενός νέου ή μεγαλύτερου ανθρώπου. Γι’ αυτό και ο λαός θεώρησε δική του υπόθεση την πολιτική της, τους αγώνες και τις διεκδικήσεις της. Όταν μια οργάνωση ασχολείται με όλα τα προβλήματα των πολιτών, τότε τα προβλήματα των πολιτών είναι πιθανό να τους οδηγήσουν στην οργάνωση. Θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς ότι οι νέοι κατάφεραν τα μεγαλύτερά τους επιτεύγματα μέσα στην πιο δύσκολη περίοδο για τη χώρα, την κατοχή. Η Ε.Π.Ο.Ν, πέτυχε ό,τι δε θα μπορούσε να πετύχει μια οργάνωση νέων σε ειρηνική περίοδο.

Σε ένα άρθρο της “Νέας Γενιάς” γράφει ότι ΕΠΟΝίτες ανέβασαν θεατρικές παραστάσεις με σπουδαία κλασικά έργα όπως την Αντιγόνη του Σοφοκλή. Σε άλλο άρθρο ενημερωνόμαστε ότι δημιουργήθηκαν 2.000 πολιτιστικές λέσχες με 200.000 άτομα. Αλλού ότι οι φυματικοί μαθητές του σανατορίου Σωτηρία διεκδίκησαν αίθουσα κινηματογράφου και ραδιόφωνο. Αλλού, ότι ξυπόλητα ΕΠΟΝιτάκια διεκδίκησαν με μητέρες που είχαν μωρά στην αγκαλιά συσσίτια έξω από δημαρχείο. Μετά, ότι εργάτριες έμπαιναν σε αποθήκες μαυραγοριτών και ότι μοίραζαν τα τρόφιμα στο λαό. Σε άλλη στήλη αναγράφονται ονόματα νεκρών από τις ηρωικές διαδηλώσεις που πραγματοποιήθηκαν στις 22 Ιουλίόυ ή στις 5 μαρτίου του 1943.

Επιγραμματικά και όπως φαίνεται από την εφημερίδα, η Ε.Π.Ο.Ν ασχολήθηκε: Με τους άρρωστους και τους ανάπηρους του ελληνοϊταλικού πολέμου. Με τους φυματικούς των σανατορίων. Με την προσπάθεια για εξασφάλιση συσσιτίων. Με την προσπάθεια για εξασφάλιση ιατρείων και φαρμάκων καθώς και με τη δημιουργία φαρμακείων, νοσοκομείων και παιδοκωμικών σταθμών στην Ελεύθερη Ελλάδα. Μέσα από κινητοποιήσεις πίεσε τις κατοχικές κυβερνήσεις να λειτουργήσουν τα σχολεία και τα πανεπιστήμια ενώ στην Ελεύθερη Ελλάδα άνοιξε με δική της μέριμνα τα σχολεία. Με τη συνδρομή της ΕΠΟΝ, κάθε χωριό, και το πιο μικρό, απέκτησε τη δική του βιβλιοθήκη. Δημιούργησε πολιτιστικές λέσχες και αθλητικούς ομίλους, οργάνωσε διαλέξεις, χορωδίες, θεατρικές παραστάσεις και ομιλίες. Εξέδωσε εκατοντάδες εφημερίδες. Οργάνωσε διαδηλώσεις που ανάγκασαν τους Γερμανούς να αναιρέσουν πολλές από τις αποφάσεις τους. Δημιούργησε στην Ελεύθερη Ελλάδα επιτροπές και δεκαρχίες για την συντήρηση των δασών, την αποξήρανση των ελών, την καθαριότητα των χωριών, την αποκατάσταση των ζημιών, τη δημιουργία παραγωγικών έργων κ.α.

Και το πιο σημαντικό απ’ όλα ήταν ότι έφερε στο πολιτικό προσκήνιο τη γυναίκα και τους νέους. Η αντίληψη των κομμουνιστών και των ΕΑΜικών οργανώσεων σχετίζεται με την κινητοποίηση των μαζών προκειμένου αυτές να λύσουν τα προβλήματά τους. Οι νέοι κέρδιζαν τα δικαιώματα που τους είχαν στερηθεί μέσα από τους δικούς τους αγώνες, μέσα από το αίμα των ΕΠΟΝιτών που έπεσαν στις διαδηλώσεις ή στο βουνό με το όπλο στο χέρι. Αυτή την αντίληψη καλλιέργησε η ΕΠΟΝ. Η εμπειρία μιας νέας κοπέλες που ασχολήθηκε με τη συγγραφή και τη διακίνηση μιας εφημερίδας, η εμπειρία μιας κοπέλας που κουβαλούσε παράνομες προκηρύξεις στην τσάντα της, ήταν πρωτόγνωρη για τα δεδομένα της εποχής. Η Ε.Π.Ο.Ν έφερε τις γυναίκες και τους νέους σε επαφή με διάφορα πράγματα για πρώτη φορά στη ζωή τους, διαμορφώνοντας τα ιδανικά που αυτοί θα είχαν για τις επόμενες δεκαετίες. Για παράδειγμα πολλοί από τους ΕΠΟΝιτες που ασχολήθηκαν με τις εφημερίδες, αργότερα έγιναν δημοσιογράφοι.

Τι έμαθε η Ε.Π.Ο.Ν στους νέους και τις γυναίκες; Να πιστεύουν στη δύναμή τους.

Και τι μπορούν να κάνουν οι νέοι όταν πιστεύουν στη δική τους δύναμη; Τα πάντα!

F Zinn