Γεώργιος Κονδύλης – Ένας «αγράμματος καραβανάς» που έγινε δικτάτορας

Ο Βασίλης Ραφαηλίδης σκιαγραφεί το πορτρέτο του δικτάτορα Γεωργίου Κονδύλη, στο βιβλίο του “Ιστορία (κωμικοτραγική) του νεοελληνικού κράτους 1830-1974” (εκδ. Εικοστού Πρώτου):

Ο Ευρυτάνας στρατηγός Γεώργιος Κονδύλης (1879-1936) είναι η πιο παράξενη, η πιο αντιφατική και εντέλει η πιο «ελληνική» πολιτική προσωπικότητα σ’ ολόκληρη τη νεότερη ελληνική ιστορία. Επειδή θα παίξει έναν πολύ σημαντικό ρόλο στη συνέχεια, ας τον δούμε σε «γκρο πλαν», ανατρέποντας σε μερικά σημεία τη χρονική αλληλουχία.

Σχεδόν εντελώς αγράμματος, κατατάχτηκε εθελοντής στο στρατό και στη διάρκεια της κρητικής επανάστασης (1896) προήχθη επ’ ανδραγαθία σε δεκανέα. Είναι να μη γίνεις δεκανέας και να μη δηλώσεις μονιμότητα στον ελληνικό στρατό, γιατί αν γίνεις δεκανέας και δηλώσεις μονιμότητα, μπορεί να φτάσεις μέχρι και στρατηγός, μέχρι και κυβερνήτης της Ελλάδας, όπως ο Κονδύλης, ένας τυπικός καραβανάς που περνάει όλη τη ζωή του στη στρατώνα.

Ήταν ήδη στρατηγός όταν κατέστειλε, με μια αστραπιαία κίνηση, το φιλοβασιλικό κίνημα των Λεοναρδόπουλου – Γαργαλίδη το 1923. Και τότε είναι που παίρνει το παρατσούκλι «κεραυνός». Φανατικά βενιζελικός, υποστηρίζει με πείσμα τον Βενιζέλο και τους βενιζελογενείς. Μετέχει στο βενιζελικό κίνημα της Θεσσαλονίκης το 1916. Και το 1920, ευρισκόμενος στην Κωνσταντινούπολη μαζί με τα συμμαχικά στρατεύματα κατοχής, ιδρύει την Εθνική Άμυνα, επιχειρώντας να το παίξει Κεμάλ Ατατούρκ.

Το 1923 εκλέγεται βουλευτής Ροδόπης. Στην κυβέρνηση Παπαναστασίου το 1924 γίνεται υπουργός στρατιωτικών και στην διάδοχο κυβέρνηση Μιχαλακόπουλου, την ίδια χρονιά, υπουργός εσωτερικών. Το 1926 ανατρέπει την δικτατορία του Πάγκαλου αλλά στις εκλογές που γίνονται στη συνέχεια δεν παίρνει μέρος, για να μη θεωρηθεί πως ανέτρεψε τον δικτάτορα προς ίδιον δικτατορικόν όφελος. Φκιάχνει όμως δικό του κόμμα, που το ονομάζει Εθνικό Ριζοσπαστικό, και το 1928 εκλέγεται βουλευτής Καβάλας, ενώ το 1932 θεωρεί σκόπιμο να εκλεγεί βουλευτής Τρικάλων. Εκλέγεται βουλευτής σ’ όποια γωνιά της επικράτειας θέλει, με απόλυτη άνεση.

Το 1932 μετατοπίζεται απότομα προς τα δεξιά και γίνεται υπουργός των στρατιωτικών στην κυβέρνηση Τσαλδάρη και το 1935 αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, πάλι σε κυβέρνηση Τσαλδάρη.

Τη χρονιά αυτή (1935), αφού καταστείλει ένα απ’ τα συνηθισμένα πλέον στρατιωτικά κινήματα, που έχουν γίνει υπόθεση ρουτίνας, σχηματίζει την 1η Μαρτίου κυβέρνηση και το ίδιο κιόλας βράδυ καταργεί στη Βουλή το πολίτευμα της δημοκρατίας, αυτός ο πρώην φανατικός δημοκράτης. Και επαναφέρει τη βασιλεία, αναθέτοντας στον εαυτό του το αξίωμα του αντιβασιλέως μέχρι να ’ρθει ο βασιλιάς, που τρίβει τα μάτια του με την ταχύτητα δράσης του «κεραυνού».

Την 25η Νοεμβρίου 1935 διενεργεί δημοψήφισμα (τρόπος του λέγειν) για να επικυρώσει την απόφασή του, και ο βασιλιάς Γεώργιος Β’ επανέρχεται διότι τον θέλει ο λαός. Δηλαδή ο δικτάτορας Κονδύλης. Κατά την προεκλογική εκστρατεία για τις εκλογές (τρόπος του λέγειν) που θα γίνουν την 26η Ιανουάριου 1936, σχίζεται στην κυριολεξία υπέρ της Δεξιάς και πεθαίνει αιφνιδίως την 1η Φεβρουάριου 1936 από υπερκόπωση.

Κατά την άποψή μου, ο Κονδύλης είναι το τέλειο σύμβολο της περίφημης «ελληνικής λεβεντιάς» και της εξίσου περίφημης ελληνικής τσαπατσουλιάς και ιδεολογικής αταξίας. Άνθρωπος καλοπροαίρετος ο Κονδύλης και με αναμφισβήτητα οργανωτικά προσόντα, πιστεύει πως και η δημοκρατική και η μη δημοκρατική Ελλάδα του ανήκει. Και πως δεν υπάρχει περίπτωση να μην είναι καλό για τη χώρα αυτό που εκείνος νομίζει καλό. Είναι ίδιον των αγραμμάτων αλλά φυσικά προικισμένων ανθρώπων, να καβαλούν το καλάμι και να καταστρέφουν τα πάντα εκεί που νομίζουν πως ανορθώνουν τα πάντα.