Πάνω από 200 εκδόσεις του Κομμουνιστικού Μανιφέστου από όλο τον κόσμο σε βιβλιοθήκη της Βραζιλίας

Λέγεται συχνά ότι το Κομμουνιστικό Μανιφέστο, 172 χρόνια από την πρώτη έκδοση του οποίου συμπληρώθηκαν πριν λίγες μέρες, είναι το δημοφιλέστερο βιβλίο μετά την Αγία Γραφή σε όλο τον κόσμο. Μια κοινωνική βιβλιοθήκη στη Φορταλέζα της Βραζιλίας, η Plebeu Gabinete de Leitura, φαίνεται πως έχει βάλει στόχο να ξεπεράσει η ίδια το ρεκόρ της συλλογής των περισσότερων διαφορετικών εκδόσεων του εμβληματικού κείμενου που εισήγαγε τον επιστημονικό σοσιαλισμό για πρώτη φορά στο προσκήνιο της ιστορίας.

Μέχρι στιγμής, η βιβλιοθήκη έχει κατορθώσει να συλλέξει 201 εκδόσεις του Μανιφέστου, με πολλούς τρόπους βιβλιοδεσίας, σε μορφή κόμικ, με εικονογράφηση ή χωρίς. Ένα μεγάλος μέρος, όπως είναι λογικό προέρχεται από τη Βραζιλία και την Πορτογαλία, με 57 και 19 διαφορετικές εκδόσεις αντίστοιχα, όπως και 58 εκδόσεις από τον ισπανόφωνο κόσμο. Δε λείπουν εκδόσεις στα καταλανικά, όπως και στη γλώσσα των Βάσκων, αλλά και την τεχνητή γλώσσα εσπεράντο. Οι ευρωπαϊκές γλώσσες, ανάμεσά τους και η ελληνική, καταλαμβάνουν τη μερίδα του λέοντος, υπάρχουν ωστόσο και εκδόσεις στα κινέζικα (μανδαρίνικα), τα αραβικά και τα γιαπωνέζικα.  We have 58 editions from the Spanish-speaking world.

Ψυχή της κοινωνικής βιβλιοθήκης είναι η Αδελαΐδα Γκονσάλβες, καθηγήτρια ιστορίας στο Ομοσπονδιακό Πανεπιστήμιο της Σεαρά. Σε συνέντευξή της σε βραζιλιάνικο μέσο, η καθηγήτρια εξηγεί πώς ξεκίνησε η συλλογή εκδόσεων του Μανιφέστου, καθώς μέλη της βιβλιοθήκης άρχισαν να ψάχνουν σε παλαιοβιβλιοπωλεία και βιβλιοπωλεία της Λατινικής Αμερικής και της Ευρώπης, κάποιες φορές θυσιάζοντας ακόμα και τα λεφτά που προβλέπονταν για δείπνο ή μεσημεριανό προκειμένου να αγοράσουν κάποια σπάνια έκδοση, από ακριβό χαρτί ή με ιδιαίτερο εξώφυλλο.  “Είναι σαν να καλούσε το ένα βιβλίο το άλλο”, δηλώνει η Γκονσάλβες, που δήλωσε “απροετοίμαστη” γι’αυτή την αναζήτηση.

Η επιτυχία του πρότζεκτ οδηγεί τους υπεύθυνους της βιβλιοθήκης να θέτουν ακόμα ψηλότερα τον πήχυ, ευελπιστώντας ως του χρόνου να έχουν 300 εκδόσεις του Μανιφέστου. Στόχος είναι, σύμφωνα με την Γκονσάλβες “Να δείξουμε πώς ένα βιβλίο συσσώρευσε επίπεδα νοημάτων στα πάνω από 150 χρόνια από την έκδοσή του. Υπάρχουν για παράδειγμα εκδόσεις από την Πορτογαλία, την περίοδο της μπότας του φασισμού του Σαλαζάρ, ή από την Ισπανία κάτω από τη μπότα του Φράνκο, από τη Χιλή επί Πινοτσέτ. Αυτές οι εκδόσεις δεν έχουν εκδότη. Θέλω να πιστεύω ότι ήταν παράνομες εκδόσεις που τόλμησαν να αψηφήσουν τη δικτατορία και το φασισμό και κυκλοφορούσαν παράνομα. Άλλες εκδόσεις ήταν τόσο ταπεινές στην εκτύπωσή τους που δείχνουν ότι οι ομάδες που τις εξέδωσαν δεν είχαν αρκετούς πόρους, αλλά πλημμύρισαν από την ανάγκη εξάπλωσης και ανάγνωσης του Κομμουνιστικού Μανιφέστου. Κι έχουμε επίσης κάποια “Μανιφέστα” σκληρόδετα, με το καλύτερο χαρτί, με πολύ όμορφα εξώφυλλα”.

Όσο για τη δύναμη του Μανιφέστου, η ίδια δηλώνει πως: “Κάποιες φράσεις από το Μανιφέστο απέκτησαν τη δική τους ζωή, έδωσαν τίτλους σε βιβλία ιστορικών και κάποιες όμορφες συλλογές δοκιμίων μεγάλων διανοούμενων. Σίγουρα, μια ερευνήτρια σαν εμένα μπορεί να επιβεβαιώσει πως οι λέξεις που αναδύθηκαν με μεγάλη δύναμη από το Μανιφέστο είναι “Προλετάριοι όλων των χωρών, ενωθείτε!”. Αυτή η φράση τυπώθηκε σε εργατικές εφημερίδες χιλιάδες φορές.

Η Γκονσάλβες αναφέρθηκε επίσης στην πολιτική κατάσταση που επικρατεί στη χώρα της, μετά την άνοδο του ακροδεξιού Ζαΐρ Μπολσονάρου στην εξουσία. Μίλησε για “μια κατάσταση όπου η σκέψη και τα βιβλία απειλούνται”, προσθέτοντας πως τον περασμένο μήνα το υπουργείο παιδείας ανακοίνωσε την αλλαγή στα σχολικά βιβλία. Χαρακτηρίζοντας “φασίστα” τον Μπολσονάρου, είπε πως ο πρόεδρος παραπονέθηκε ότι υπάρχουν “βιβλία με υπερβολικά πολλές λέξεις”, κάτι που για την ίδια ισοδυναμεί με καταδίκη των βιβλίων και κάλεσμα για απόσυρσή τους από την κυκλοφορία, ιδιαίτερα μεταξύ νέων. “Ξέρουν ότι τα βιβλία μας διδάσκουν να σκεφτόμαστε, μας οδηγούν στην αμφισβήτηση και μας βοηθούν”, υπογραμμίζει η Γκονσάλες.

Με πληροφορίες από People’s Dispatch