“Η εμπιστοσύνη μου στο κομμουνιστικό ιδεώδες δεν θα πεθάνει ποτέ” – Έφυγε από τη ζωή η Νεζμιγιέ Χότζα

Για τους εχθρούς της ήταν, «η πιο διαβολική από όλους, η πιο διεστραμμένη» από τις συζύγους δικτατόρων, για τους φίλους της, όπως η Βίτο Κάπο, “ήταν μια πολύ ευαίσθητη γυναίκα, μια υποδειγματική μητέρα και σύζυγος, που βρισκόταν πάντα δίπλα στον Ενβέρ Χότζα”. Ο γιος της, ένα από τα τρία παιδιά της, που επιβεβαίωσε το θάνατο της μητέρας του σε ηλικία 99 ετών, πρόσθεσε πως “αφιέρωσε τη ζωή της στην ελευθερία της χώρας και την οικοδόμηση μιας νέας Αλβανίας”.

Βέβαιο είναι πως η Νεζμιγιέ Χότζα συνέδεσε άρρηκτα τις τύχες της με εκείνες της σοσιαλιστικής οικοδόμησης στην Αλβανία, όχι απλά ως σύζυγος του πιο μακροχρόνιου ηγέτη της, αλλά και αναλαμβάνοντας και η ίδια σημαντικές θέσεις στα κέντρα λήψης αποφάσεων. Εξάλλου, από νεαρή ηλικία είχε μπει στο στίβο των αγώνων του αναδυόμενου κομμουνιστικού κινήματος της χώρας της, συμμετέχοντας ενεργά στην αντίσταση κατά της φασιστικής Ιταλίας που είχε καταλάβει την Αλβανία.

Γεννήθηκε στο Μοναστήρι της σημερινής Βόρειας Μακεδονίας στις 8 Φλεβάρη 1921 από γονείς αλβανικής καταγωγής. Σπούδασε στο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο των Τιράνων και μεταπολεμικά συνέχισε τις σπουδές της στο πανεπιστήμιο της πόλης. Έγινε μέλος του νεοσύστατου ΚΚ Αλβανίας (Αργότερα Κόμμα Εργασίας Αλβανίας) το 1941 και το 1942 εξελέγη μέλος του Γενικού Συμβουλία του Αλβανικού Εθνικοαπελευθερωτικού Μετώπου. Ένα χρόνο μετά έγινε μέλος της Γραμματείας της Ένωσης Αλβανίδων Γυναικών, όργανο στο οποίο αναδείχθηκε πρόεδρος από το 1946 ως το 1952. Στη διάρκεια του πολέμου είχε ένοπλη δράση ως μέλος της πρώτης μεραρχίας του Εθνικοαπελευθερωτικού Στρατού.  

Μετά τον πόλεμο, παντρεύτηκε τον ηγέτη της χώρας, Ενβέρ Χότζα και τα επόμενα χρόνια εξελέγη σε μια σειρά θέσεις στο κόμμα και το κράτος. Η πιο προβεβλημένη δράση της αφορούσε εκείνη της διεύθυνσης του Ινστιτούτου Μαρξιστικών – Λενινιστικών Σπουδών, ενώ υπήρξε επίσης διευθύντρια της Ανώτερης Κομματικής Σχολής “Β.Ι. Λένιν”.

Ορισμένοι της αποδίδουν σκιώδη πρωθυπουργική εξουσία στα χρόνια πριν το θάνατο του ήδη άρρωστου Ενβέρ Χότζα το 1985. Μετά από αυτό το γεγονός, εξελέχη επικεφαλής του Δημοκρατικού Μετώπου, θέση από την οποία εξαναγκάστηκε να παραιτηθεί το 1990, καθώς ήταν αντίθετη στη διαδικασία καπιταλιστικής μετάβασης στην Αλβανία. Για τον ίδιο λόγο συνελήφθη και καταδικάστηκε για διαφθορά και υπεξαίρεση, αρχικά σε 9 και μετά σε 11 χρόνια φυλάκισης. Τελικά εξέτισε πέντε και η ίδια αργότερα υποστήριξε πως “Ο στόχος της δίκης μου ήταν πολιτικός, επειδή ήμουν η χήρα του Ενβέρ Χότζα”. Πρόσθεσε πως η κατηγορία αφορούσε ποσό 360 δολαρίων για σερβίτσια που είχαν σπάσει επισκέπτες οι οποίοι είχαν έρθει να τη συλλυπηθούν στο σπίτι της μετά το θάνατο του συζύγου της.

Μετά την απελευθέρωσή της, δήλωσε πως δεν αναγνώριζε ποια τους δρόμους. Παραδέχτηκε ότι κάποια πράγματα είχαν αλλάξει προς το καλύτερο, ωστόσο αρνούνταν να αποκηρύξει την πορεία και τις ιδέες της νιότης της: “Γιατί να ζητήσω συγγνώμη; Δεν λυπάμαι για τίποτα και δεν αισθάνομαι ένοχη για τίποτα. Απλά σεβόμασταν τους νόμους που ίσχυαν εκείνη στην εποχή», υπογραμμίζοντας πως “Η εμπιστοσύνη μου στο κομμουνιστικό ιδεώδες δεν θα πεθάνει ποτέ”. Μιλώντας για τη σοσιαλιστική περίοδο, έλεγε πως: “Αν το επίπεδο διαβίωσης συγκριθεί με τη δύση, μπορεί να θεωρηθεί ταπεινό, αλλά υπήρχε ένα πνεύμα ισότητας”.

Μετά την αποφυλάκισή της, η ίδια ζούσε σε ένα ταπεινό διαμέρισμα στα Τίρανα, σε κτίριο πρώην ορνιθοτροφείο, αφού οι νέες αλβανικές αρχές της είχαν κάνει έξωση από το σπίτι της. Λίγο καιρό πριν το θάνατό της, είχαν κυκλοφορήσει τα απομνημονεύματά της.