Ο πόλεμος των video – Για νεκρό Σύριο από ελληνικό πλήγμα στον Έβρο κάνει λόγο το Forensic Architecture

Λένε πως σε ένα πόλεμο το πρώτο θύμα είναι πάντα η αλήθεια, και, παρότι δεν είναι – παρά τις περί του αντιθέτου κραυγές – ούτε πόλεμος, ούτε εισβολή αυτό που συμβαίνει στον Έβρο αυτές τις μέρες, η προπαγάνδα των εμπλεκόμενων πλευρών δεν έχει τίποτε να ζηλέψει από εκείνη που διεξάγεται σε κανονική πολεμική περίοδο. Βίντεο και μαρτυρίες εκτοξεύονται μεταξύ ελληνικής και τουρκικής πλευράς προκειμένου να στηριχθεί το εκάστοτε αφήγημα των κυβερνήσεων, με τους πρόσφυγες και μετανάστες ως “ντεκόρ” της αντιπαράθεσης. Η παρεμπόδιση μιας εκτεταμένης δημοσιογραφικής κάλυψης εκατέρωθεν των συνόρων καθιστά ακόμα πιο δύσκολο να ξεχωρίσει κανείς τα fake news από την αλήθεια ή την “απλή” παραποίηση.

Από τα βίντεο που συζητήθηκαν περισσότερο αυτές τις μέρες, είναι αναμφίβολα εκείνο που δείχνει ένα Σύριο να πέφτει νεκρός, κοντά στα ελληνικά σύνορα σύμφωνα με τις μαρτυρίες που κυκλοφόρησαν από τις πρώτες ώρες του περιστατικού, το πρωί της Δευτέρας. Η τουρκική πλευρά αμέσως κατηγόρησε τις ελληνικές αρχές ότι ευθύνεται για το θάνατο του πρόσφυγα, ενώ η ελληνική κυβέρνηση δια του εκπροσώπου της Στέλιου Πέτσα διέψευσε δύο φορές το συμβάν, κάνοντας λόγο για “fake news”.

Νέα διάσταση στην υπόθεση έρχεται να δώσει βίντεο της γνωστής ερευνητικής ομάδας Forensic Architecture, που υποστηρίζει ότι πράγματι υπήρξε νεκρός στον Έβρο, τον οποίο αποδίδει στην ελληνική πλευρά. Συγκεκριμένα πρόκειται για τον 22χρονο Μοχάμεντ Αλ Άραμπ από τη Συρία, του οποίου υπάρχει φωτογραφία από το Whatsapp την Κυριακή που έφτασε στα σύνορα. Το Forensic Architecture προβάλλει screenshot που έδωσε ο άνθρωπος που τράβηξε το βίντεο με το θανάσιμο τραυματισμό, το οποίο δείχνει την ώρα και την τοποθεσία του περιστατικού. Την τοποθεσία επιβεβαιώνει με τη χρήση στοιχείων του βίντεο (δέντρα, αντένες, υδάτινοι σχηματισμοί του Έβρου) και δορυφορικών εικόνων η ομάδα του Forensic Architecture. Σε άλλα βίντεο που συγκέντρωσε η ομάδα φαίνεται η μεταφορά του τραυματία Αλ Άραμπ στην ανατολική πλευρά του Έβρου και η μεταφορά του με τουρκικό ασθενοφόρο στα Ύψαλα.

Φαίνεται λοιπόν πως από το βίντεο μπορεί να συναχθεί μάλλον με ασφάλεια ότι το περιστατικό είναι πραγματικό και συνέβη στην αναφερόμενη μέρα και τοποθεσία. Από εκεί και πέρα, εξακολουθεί να παραμένει πολύ δύσκολο να καθοριστεί ποιος έριξε την – πλαστική – κατά τις μαρτυρίες σφαίρα στον άνδρα. Το βίντεο δεν συνεισφέρει κάτι παραπάνω για το ποιος έριξε το μοιραίο πυροβολισμό πέρα από στοιχεία που έχουν ήδη δει το φως της δημοσιότητας, δηλαδή τις μαρτυρίες αυτοπτών ότι ο πυροβολισμός προήλθε από την ελληνική πλευρά των συνόρων, καθώς και το γεγονός πως υπάρχει εντολή να πυροβολεί ο ελληνικός στρατός στον αέρα για εκφοβισμό, αλλά κι ότι υπάρχουν πολυάριθμες ένοπλες πολιτοφυλακές που περιπολούν την περιοχή.

Έχει επίσης τη σημασία του να έχουμε κατά νου ότι μπορεί στη χώρα μας η Forensic Architecture να χαίρει υψηλής εκτίμησης, λόγω της πράγματι αξιόλογης δουλειάς που έχει κάνει στις υποθέσεις του Παύλου Φύσσα και του Ζακ Κωστόπουλου, ωστόσο η δράση της έχει και πιο σκοτεινές πτυχές. Είναι γνωστό για παράδειγμα ότι έχει συμμετάσχει στην εκστρατεία fake news για “επιθέσεις με χημικά από τον Άσαντ στη Συρία”, “φυλακές βασανιστηρίων” στη χώρα κι άλλα παρόμοια, ως εκ τούτου σίγουρα δεν μπορεί να χαρακτηριστεί θεσμός ουδέτερος και μακριά από πολιτικές σκοπιμότητες. Αυτό δε σημαίνει ότι κατασκεύασε βίντεο στον Έβρο, αλλά σίγουρα ότι χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στην ερμηνεία και την υιοθέτησή του, όπως ισχύει εξάλλου γενικά με το οπτικοακουστικό υλικό που διακινείται αυτή την περίοδο.

Σε κάθε περίπτωση, είναι σαφές ότι το δόγμα της πάση θυσία αποτροπής των προσφύγων από την είσοδο των συνόρων, ιδιαίτερα όταν συνδυάζεται με την ανεξέλεγκτη και υπό κρατικές ευλογίες δράση οπλισμένων παραστρατιωτικού τύπου εθελοντικών σωμάτων στα χωριά, ακόμα κι αν δεν έχει αφήσει ήδη θύματα, είναι σχεδόν μαθηματικά βέβαιο πως θα δημιουργήσει στο άμεσο μέλλον.