“Ποτέ δεν δείλιασαν…” – Οι ηρωικές μαχήτριες της Ι Μεραρχίας του ΔΣΕ

Το τριήμερο 1-3 του Μάρτη 1949 πραγματοποιήθηκε στον Γράμμο, η 1η Συνδιάσκεψη της Πανελλαδικής Δημοκρατικής Ένωσης Γυναικών (ΠΔΕΓ), με τη συμμετοχή εκατοντάδων γυναικών αντιπροσώπων, καθώς και εκπροσώπων γυναικείων οργανώσεων από Πολωνία, Γαλλία, Ρουμανία, Τσεχοσλοβακία, Ουγγαρία, Βουλγαρία και Αλβανία. Η ΠΔΕΓ είχε ιδρυθεί τον Οκτώβρη του 1948, μετά τη διάλυση της Πανελλαδικής Ομοσπονδίας Γυναικών (ΠΟΓ), το 1947, με σκοπό την οργάνωση και συνένωση του αγώνα των γυναικών σε ολόκληρη την Ελλάδα για λευτεριά, ανεξαρτησία, ειρήνη, δημοκρατία.

Η Μαρία Μπέικου (1925-2011) υπήρξε μαχήτρια του ΕΛΑΣ και του ΔΣΕ. Μετά τον εμφύλιο, βρέθηκε στην ΕΣΣΔ , όπου σπούδασε και έζησε επί 27 χρόνια. Φοιτήτρια στο Ινστιτούτο Κινηματογραφίας Μόσχας στην τάξη του Σοβιετικού σκηνοθέτη Μιχαήλ Ρομ, είχε συμφοιτητή της τον Αντρέι Ταρκόφσκι, με τον οποίο ήταν φίλοι και συν-σκηνοθέτες της σπουδαστικής ταινίας «Φονιάδες», που βασιζόταν στο έργο του Χεμινγουέι. Ήταν εκφωνήτρια του ελληνόφωνου σταθμού της Μόσχας «Εδώ Μόσχα» και εμφανίστηκε μαζί με άλλες αγωνίστριες στο ντοκιμαντέρ της Αλίντας Δημητρίου «Η ζωή στους βράχους».

Η Μαρία Μπέικου πήρε μέρος στις εργασίες και μίλησε στην 1^η Συνδιάσκεψη της ΠΔΕΓ, εκπροσωπώντας τις γυναίκες της Ι Μεραρχίας του ΔΣΕ, ως υπολοχαγός Πολιτικός Επίτροπος. Στην ομιλία της, που αντιγράψαμε από το βιβλίο της «Αφού με ρωτάτε, να θυμηθώ…» (εκδ. Καστανιώτη) σκιαγραφείται η ζωή και η δράση των μαχητριών της Ι Μεραρχίας, ο ηρωισμός στη μάχη και η ευθύνη στην αντιμετώπιση των προβλημάτων, αναδεικνύεται η σημασία που δινόταν στην ιδεολογικοπολιτική δουλειά και το ιδιαίτερα ανεπτυγμένο επαναστατικό καθήκον που διέθεταν οι γυναίκες μαχήτριες του ΔΣΕ.

Ομιλία στη Συνδιάσκεψη, 3.3.1949

Με φλογερούς επαναστατικούς χαιρετισμούς, οι μαχήτριες της I Θεσσαλικής Μεραρχίας και οι γυναίκες της Λεύτερης Θεσσαλίας χαιρετούν την Πρώτη Πανελλαδική Συνδιάσκεψη.

Χαιρετούν επίσης και ευχαριστούν τις φίλες ξένες που ήλθαν, αψηφώντας τις δύσκολες συνθήκες του χειμώνα, για να παρακολουθήσουν και να βοηθήσουν τον δύσκολο αγώνα μας.

Οι μαζικοί αγώνες του θεσσαλικού λαού, με την παράδοση της ιστορικής εξέγερσης του Κιλελέρ, είχαν απήχηση και στη γυναίκα, που άρχισε να παίρνει μέρος από τα παλλαϊκά εργατικά συλλαλητήρια του 1925 και δώθε. Δεμένη έτσι ιστορικά με το λαϊκό κίνημα, η Θεσσαλιώτισσα στάθηκε πάντα ένας αποφασιστικός παράγοντας για τους αγώνες του θεσσαλικού λαού.

Ο αγώνας της Θεσσαλιώτισσας στο κίνημα πέρασε από πολλές φάσεις και εκδηλώνεται απ’ την ιταλική κατάρρευση, όταν οι Θεσσαλιώτισσες, νιώθοντας ότι τα τιμημένα όπλα του Αλβανικού Έπους πολύ σύντομα θα χρειαστούν, με κίνδυνο της ζωής τους τα έκρυβαν, σκάβοντας πολλές φορές με τα νύχια τους.

Και πριν ακόμα φουντώσει το απελευθερωτικό κίνημα ξεσηκώνονται ενάντια στους Ιταλούς κατακτητές, για την περιφρούρηση της περιουσίας τους στα χωριά και την περιφρούρηση των κρατουμένων της πόλης.

Με το φούντωμα του απελευθερωτικού αγώνα, αγωνίζονταν πολύπλευρα, [σε] όλα τα χωριά και στις πόλεις.

Το 1943, 150 καραγκούνες Παραληθεώτισσες κατέβηκαν στα Τρίκαλα και, με τη διαμαρτυρία τους, ακύρωσαν τη διαταγή των Γερμανών για επιστράτευση.

Το 1944, το Μάρτη, 700 γυναίκες κάνουν διαμαρτυρία στα Τρίκαλα για να μην κατέβουν οι Βούλγαροι στην Ελλάδα.

Με την απελευθέρωση, σ’ όλους τους τομείς της δουλειάς [παίρνει μέρος] και αποδίδει παντού αποτελεσματικά, για να συνεχίσει κατόπιν τον δύσκολο αγώνα στη μεταβαρκιζιανή περίοδο, δίνοντας στο βωμό της λευτεριάς μια Βαγγελίτσα Κουσιάτζα, που στέκει φωτεινό αστέρι στην όλη δράση της Θεσσαλιώτισσας, και τόσες άλλες ηρωίδες, [που] έπεσαν ή απ’ το εκτελεστικό απόσπασμα ή απ’ το μαχαίρι του Σούρλα και του Καλαμπαλίκη.

Την ιστορική αυτή παράδοση και τον υπέροχο αγώνα, που χαρακτηρίζουν τη Θεσσαλιώτισσα, συνεχίζει και ολοκληρώνει ένοπλα μέσα στον ΔΣ. Η αμέριστη συμμετοχή της Θεσσαλιώτισσας στον ΔΣ είναι το αποκορύφωμα των αγώνων της.

Μαχήτριες του ΔΣΕ στην 1η Συνδιάσκεψη της Πανελλαδικής Δημοκρατικής Ένωσης Γυναικών (ΠΔΕΓ)

Το ποσοστό των μαχητριών της I Θεσσαλικής Μεραρ[χίας] ανέβαινε μέχρι τον Ιούλη του 1948 στα 9%. Απ’ τον Ιούλη αρχίζει η μαζική στρατολογία, που χαρακτηρίζεται ουσιαστικά εθελοντική, γιατί, εκτός απ’ τον λίγο κόσμο που είχε επηρεάσει η φασιστική προπαγάνδα, ο άλλος κόσμος έμεινε δικός μας, και ιδιαίτερα οι γυναίκες.

Αυτό φαίνεται απ’ τη γρήγορη προσαρμογή της στον πόλεμο και το πολιτικό κριτήριο που τη διακρίνει. Οι Καρδιτσιώτισσες, με 25 μέρες μόνο εκπαίδευση, πολεμάνε στη Καρπενήσι και διακρίνονται.

Χαρακτηριστικό είναι ακόμα ότι απ’ τις 800 γυναίκες που η ανατολική Θεσσαλία έδωσε στον ΔΣ, δεν λιποτάχτησε καμία απολύτως. Και στ’ άλλα τμήματα, το ποσοστό των γυναικών λιποτακτών είναι πολύ μικρότερο απ’ ό,τι είναι των αντρών.

Το χαρακτηριστικό που διακρίνει τη μεραρχία μας, το στοιχείο της κίνησης, και στον πόλεμο, έξω απ’ το χώρο, η προσαρμογή των μαχητριών, είναι κάτι το ανώτερο και το θετικό φυσικά.

Τα θεσσαλικά τμήματα, [το] 1948 και, προηγούμενα απ’ τον Οκτώβρη του 1947, πήραν τις πιο απομακρυσμένες αποστολές στην Ήπειρο, ως τη μάχη της Κόνιτσας, στη δυτική Μακεδονία, στη νότια Ήπειρο, στο Σμόλικα και στο Γράμμο. Σ’ όλες αυτές τις δύσκολες και επικίνδυνες αποστολές, οι μαχήτριες ανταποκρίθηκαν απόλυτα.

Το τοπικιστικό πνεύμα δεν υπάρχει στις μαχήτριές μας και το ίδιο πολεμάνε και στο χώρο τους και έξω απ’ αυτόν. Αυτό φαίνεται ακόμα κι απ’ το φαινόμενο ότι πολλές Θεσσαλές ανέβηκαν στη βόρεια Ελλάδα, πολέμησαν στο Γράμμο, στο Βίτσι, όπου αλλού χρειάστηκε, και στις μάχες αυτές διακρίθηκαν και πολλές εξελίχθηκαν σε στελέχη.

Από τότε που το ποσοστό των μαχητριών ανέβαινε, και έφτασε να είναι σήμερα 27%-30%, μπήκε το πρόβλημα της γυναικείας δουλειάς, η οποία και άρχισε. Τα στελέχη είχαν αναγνωρίσει τη δράση της γυναίκας, με την πολιτική ωριμότητα που τα διακρίνει, και δεν υπήρχε ούτε επιφύλαξη ούτε καμιά αντίρρηση για τη δουλειά στις γυναίκες. Όμως δεν είχε συστηματοποιηθεί, και η αξιοποίηση των μαχητριών δεν ανέβηκε πολύ. Αυτό γιατί δεν υπήρχε βοηθός ΠΕ (σ.σ. Πολιτικός Επίτροπος) ούτε στη μεραρχία ούτε στις ταξιαρχίες και η δουλειά γινόταν απ’ τους ΠΕ.

Φυσικά, είχε γίνει αρκετή δουλειά και το γεγονός ότι απ’ τη σχολή ΠΕ βγήκαν 33 μαχήτριες, για να βοηθήσουν στη γυναικεία δουλειά αργότερα, το δείχνει καθαρά αυτό. Η δουλειά άρχισε να συστηματοποιείται απ’ το ακτίφ των δύο μεραρχιών της ΝΕ [νότιας Ελλάδας], που βοήθησε πάρα πολύ στην εξέλιξη της δουλειάς μας.

Μετά το ακτίφ παρατηρήθηκε ένας οργασμός δουλειάς πραγματικά σ’ όλα τα τμήματα. Αφού έγινε η στελέχωση παντού, με τα ακτίφ και τις συγκεντρώσεις, στις ταξιαρχίες, στα τμήματα και στους λόχους, και μπήκαν σ’ εφαρμογή οι αποφάσεις του ακτίφ και η άμιλλα, οι μαχήτριες της μεραρχίας μας κάλεσαν τις μαχήτριες της II Μεραρχίας.

Η άμιλλα αυτή, που μπήκε πάνω σε συγκεκριμένα ζητήματα και σε χρονικό όριο δύο μηνών (Γενάρης-Φλεβάρης), στάθηκε ένας σοβαρός συντελεστής στην αξιοποίηση των μαχητριών στην ανάπτυξη της μαχητικότητας και γενικά της εξέλιξής τους.

Η άμιλλα χρησιμοποιείται σ’ όλες τις εκδηλώσεις της ζωής. Με την άμιλλα πολεμάνε, με την άμιλλα οργανώνουν τη ζωή τους, με την άμιλλα τραγουδάνε, με την άμιλλα στην πορεία, με την άμιλλα παντού. Με το σύνθημα «Ποια θα πολεμήσει καλλίτερα απόψε στο Καρπενήσι;» κατεβαίνουν οι μαχήτριες της 192 Ταξιαρχίας στη μάχη και κατορθώνουν να έρθει η ταξιαρχία τους πρώτη. Δυστυχώς, στοιχεία από την άμιλλα δεν έχω, γιατί δεν είχε τελειώσει μέχρι τότε που φύγαμε.

Η μαχητικότητα των μαχητριών της μεραρχίας μας και ο άφταστος ηρωισμός, ομαδικός και ατομικός, είναι κάτι το συνηθισμένο πια, και ώρες πολλές θα ’θελε κανένας για να [τα] απαριθμήσει. Θα πω μόνο για τη Βασίλω Μπακόλα, ανθυπολοχαγό ΠΕ της διμοιρίας, που βρίσκεται εδώ και θα σας μιλήσει. Η Βασίλω, με την παλικαριά και την τόλμη της, έχει γίνει [το παράδειγμα] για όλες τις μαχήτριες της ταξιαρχίας της και το να πιάνει αιχμαλώτους κατάντησε γι’ αυτήν παιγνίδι. Δεν υπάρχει μάχη όπου η Βασίλω να μην πιάσει αιχμάλωτο. Μετά τη μάχη του Καρπενησιού προτάθηκε για υπολοχαγός ΠΕ.

Η Μαρία Μπέικου με μαυροσκούφη του Άρη, στη Λαμία, αμέσως μετά την απελευθέρωση

Στη στρατικοποίηση οι μαχήτριες είναι υποδείγματα. Πρωτοστατούν και καταφέρνουν όλο το τμήμα τους να είναι στρατιωτικοποιημένο. Το ίδιο και στα μέτρα ασφαλείας, όπου είναι πολύ σχολαστικές, όπως επίσης και γενικά στην επαγρύπνηση. Η Νίκη Κέρμα της 77 Μονάδας, 16 χρονών, με την εξυπνάδα της βοήθησε να πιαστεί ένας πράκτορας σ’ ένα χωριό της Καρδίτσας, που είχε δίκτυο και παρέσερνε τους μαχητές να λιποτακτήσουν.

Εκείνο που διακρίνει ακόμα τη Θεσσαλιώτισσα μαχήτρια είναι το ρωμαλέο επιθετικό πνεύμα, η πεποίθηση για τη Νίκη και η μεγάλη εμπιστοσύνη στην ηγεσία μας και στις διοικήσεις, παρότι εμείς είμαστε κάπως ξεκομμένοι και η διαφώτισή μας σε έντυπο υλικό είναι πολύ φτωχή σε σχέση με τις μαχήτριες της βόρειας Ελλάδας, όμως ποτέ δεν παρατηρήθηκε ούτε μία περίπτωση, όσο δύσκολες συνθήκες κι αν πέρασαν, όσο σκληρές μάχες κι αν δώσαμε, που να λέει το αντίθετο απ’ αυτό.

Να τι απάντησε η μικρούλα Χρυσούλα Βλαχοκώστα στο λοχαγό της μέσα στο Καρπενήσι όταν είχαν αποκοπεί απ’ όλα τα τμήματα, πολεμούσαν μ’ όλες τις δυνάμεις του εχθρού και η μάχη βρισκόταν στο πιο κρίσιμο σημείο: «Τι λες, Χρυσούλα, θα κρατήσουμε τις θέσεις μας;» «Το Καρπενήσι θα το πάρουμε κι ας πεθάνουμε όλοι. Έχουμε εμπιστοσύνη στο λοχαγό μας. Θα το βαστάξουμε».

Άλλο χαρακτηριστικό επίσης της Θεσσαλιώτισας είναι η ευχέρεια που απόκτησε στις μάχες σε κατοικημένο τόπο. Η εφευρετικότατα, η εξυπνάδα, καθώς και η πείρα που έχει πάρει είναι πολύ μεγάλη και πλούσια. Σαν σύνδεσμοι στην πόλη, ανταποκρίθηκαν καλλίτερα απ’ τους άνδρες και προσαρμόστηκαν, ώστε με τέχνη έφερναν σε τέλος τις δύσκολες αποστολές που έπαιρναν.

Στο Καρπενήσι χαρακτηριστικό είναι ότι σε ένα δύσκολο πέρασμα, που καιγόταν το Διοι/ριο και χρειαζόταν να πάνε σε άλλο οχυρωμένο σπίτι, οι μαχήτριες, με εξυπνάδα και γρηγοράδα, έκαναν τα ίδια τα σώματά τους σκάλα για να πηδήσουν απ’ το ψηλό παράθυρο στο οχυρωμένο σπίτι. Κι άλλα τέτοια πολλά δείχνουν τη μαστοριά με την οποία πολεμάνε οι μαχήτριες στην πόλη.

Τόσο συνήθισαν να πολεμάνε στην πόλη, ώστε, όταν χρειάστηκε να χρησιμοποιήσουμε στον αγώνα την ενεργητική άμυνα, πολύ δύσκολα προσαρμόστηκαν και προτιμούσαν χιλιάδες φορές την επίθεση στην πόλη παρά την άμυνα στο χαράκωμα. Φυσικά, οι συνθήκες που αντιμετώπισαν οι μαχήτριές μας στο χαράκωμα ήταν οι δυσκολότερες απ’ ό,τι μπορεί να φανταστεί κανένας, 2 μέτρα χιόνι και παγωνιά μεγάλη. Εδώ όμως γίνεται η εξής διαπίστωση. Αυτό που λέμε «μελέτη προβλημάτων και ανάλογη προσαρμογή στη δουλειά μας» εδώ έχουν τη θέση τους. Η βοηθός πρέπει κάθε φορά να μελετάει, να σκέπτεται και ανάλογα να προσαρμόζει τη δουλειά της. Εκεί όπου δούλεψε προσαρμοσμένα στο χαράκωμα, είχαμε και τη γρήγορη προσαρμογή των μαχητριών, που έγιναν παράδειγμα και για το μαχητή.

Το ίδιο έγινε και σε άλλη περίπτωση, της 138 Ταξιαρχίας, όταν δεν μπορούσαν να μεταφέρουν τρόφιμα με τα ζώα γιατί είχε χιόνι. Η υπεύθυνη προσάρμοσε τη δουλειά της και η μεταφορά απ’ τους ίδιους μαχητές και μαχήτριες έγινε πανηγύρι, παρότι το χιόνι ήταν πολύ.

Ένας άλλος τομέας της δουλειάς μας είναι η διαφώτιση. Δεν θα σταθώ στη σημασία της, γιατί όλοι την ξέρουμε. Βοηθάει πολύ η ξεχωριστή ανάλυση του δελτίου, το ξεχωριστό διάβασμα και οι συζητήσεις, που συντελούν στο λύσιμο του γλωσσοδέτη, που λέμε. Ακόμα οι σχολές αγραμμάτων. Εμείς αρχίσαμε αυτή τη δουλειά, αλλά πρόσφατα και δεν έχουμε ακόμα πολλά αποτελέσματα.

Οι μαχήτριες είναι υπερήφανες όταν στέλνουν γράμματα στους γονείς τους, και οι γονείς τους το ίδιο. Η Δάφνη Μπαλογιάννη απ’ τη Σπηλιά Κισσάβου έμαθε τόσο καλά γράμματα, που ήρθε πρώτη στην άμιλλα και έγραψε στον πατέρα της με καλή σύνταξη. Ο πατέρας της Στέλλας απ’ την Κρανιά ήταν υπερήφανος που έλαβε γράμμα απ’ τη θυγατέρα του και το δείχνει παντού.

Τα σχολειά αγραμμάτων για τις μαχήτριες, που το ποσοστό τους είναι αρκετά μεγάλο, είναι όχι μόνο ηθική υποχρέωση για μας, αλλά έχει και άμεση πρακτική σημασία, γιατί συνδέεται η μαχήτρια με το στρατό μας, με τη λαϊκή δημοκρατία. Επίσης, η εφημερίδα, και η Μαχήτρια και η Αγωνίστρια, που έγιναν υπόθεση όλων των μαχητριών, βοήθησε πολύ το ιδεολογικό ανέβασμα.

Πολύ βοηθάνε οι ανταποκρίσεις και ξεσηκώνουν τον ενθουσιασμό, που εμείς τις παίρνουμε με την αφήγηση των μαχητριών, γιατί το γράψιμο πολύ τις δυσκολεύει. Αυτό φαίνεται απ’ την πληθώρα της ύλης που είχαμε στο πρώτο φύλλο της εφημερίδας μας και απ’ το γεγονός ότι πολλές μαχήτριες και στελέχη στεναχωρέθηκαν όταν είδαν ότι στην εφημερίδα δεν υπήρχε το τμήμα τους ενώ είχε δράση, γιατί δεν έστειλαν ανταποκρίσεις.

Η δουλειά στο Μονα/κο στρατό πιάστηκε εντατικά τελευταία με τηλεβόες, με τρικ και ομιλίες. Τα τελευταία αποτελέσματα του Καρπενησιού [έδειξαν] πόσο θετικά αποτελέσματα έχει αυτή η δουλειά. Ένας φαντάρος αιχμάλωτος, ο Ξενάκης, μας έλεγε: «Άκουσα που μιλούσε συναγωνίστρια και γι’ αυτό αποφάσισα να παραδοθώ». Άλλος μας έλεγε: «Όταν άκουσα να μου μιλάει γυναίκα, νόμισα πως μου μιλούσε η αδελφή μου από την εξορία». Η Κατίνα Καρέτσου, της 192 Ταξιαρχίας, χρησιμοποίησε τόσο καλά τον τηλεβόα, ώστε παραδόθηκαν 8 φαντάροι. Οι μαχήτριες της 33 Μονάδας μίλησαν με τον τηλεβόα στο Τσότι και στα Τρίκαλα. Η Φώτω Αποστόλου, της 77 Μονάδας, μίλησε στους φαντάρους, ώστε τους έπεισε και άνοιξε κουβέντα μαζί τους, και αυτοί τη ρώτησαν αν εγγυάται για τη ζωή τους.

Αυτά δείχνουν πως η καλή συστηματοποίηση σ’ αυτή τη δουλειά έχει πολύ καλά αποτελέσματα.

Περνάω στις ειδικότητες. Εκεί όπου έχουμε περισσότερες μαχήτριες και παρουσιάζουμε και ιδιομορφία είναι οι αμαζόνες μας. Δυστυχώς, αντικειμενικές συνθήκες δεν επέτρεψαν να βρίσκονται σήμερα και αυτές εδώ μέσα, να σας πουν μόνες τους για το πώς τα καταφέρνουν στο δύσκολο αυτό όπλο και πώς ξεπερνάνε ακόμα και τους άντρες στη γρήγορη προσαρμογή τους. Στην Ταξ[ιαρχία] Ιππικού [το ποσοστό είναι] 15%, με προοπτική να μεγαλώσει όσο και στις άλλες ταξιαρχίες. Στην αρχή στο ιππικό χρησιμοποιούσαν τις μαχήτριες σαν ιπποφύλακες. Όμως μόνες τους αναδείχτηκαν σε ομαδάρχισσες και καλές αμαζόνες, ώστε τώρα [σε] τίποτα δεν διαφέρουν απ’ τους άνδρες. Χαρακτηριστικό είναι ότι οι άνδρες πέφτουν πολλές φορές απ’ τ’ άλογο, ενώ οι μαχήτριες δεν πέφτουν ποτέ. Με καταπληκτική ταχύτητα προσαρμόστηκαν στο δύσκολο αυτό όπλο, όπου οι φασίστες έκαναν τόση επιλογή και πολύχρονη εξάσκηση. Έμαθαν να πολεμάνε καβάλα, να περιποιούνται το άλογό τους επιστημονικά, με την ιπποκομία δηλαδή, και να κάνουν ελιγμούς επικίνδυνους, ν’ ανατρέπουν εχθρικές ενέδρες, να δίνουν συνδυασμένες μάχες με το πεζικό, χωρίς καμιά ιδιαίτερη εξάσκηση.

Κάνουν 30 ώρες πορεία, καβάλα συνέχεια στ άλογά τους, για να προφτάσουν μάχες, όπως τη μάχη της Φαρκαδώνας. Έχουν φτάσει μέχρι το Σινιάτσικο, Χάσια και Αντιχάσια, όπου έδωσαν σκληρές μάχες. Ιππεύουν τόσο καλά, που θα τους ζήλευε ο καλλίτερος ιππέας του φασιστικού στρατού. Έχουν αλωνίσει τον απέραντο θεσσαλικό κάμπο και έχουν γίνει το φόβητρο των φασιστών. Στη μάχη οι καβαλάρισσές μας είναι αξιοθαύμαστες. Ορμητικές, επιθετικές, πεισματάρισσες. Προτρέπουν, φωνάζουν και εμψυχώνουν. Ποτέ δεν δείλιασαν. Μερικές που έτυχε να τραυματιστούν, όπως οι σ. Παγώνα και Γενοβέφα, προτρέπουν τις άλλες στην επίθεση και έμειναν τελευταίες στη σύμπτυξη, χωρίς να φανερώσουν τα τραύματά τους.

Πολλές θα μπορούσαμε ν’ αναφέρουμε, σαν τη Κωνσταντινιά Γαζή, που έγινε ομαδάρχισσα, σαν [την] Κυρασώ Μαλάμα, που φοιτάει στη Σχολή Αξ/κών, τη Δήμητρα Μαμαλούδη, Βασιλική Βάλλα, τη Γιαννούλα Θώδου, μαθήτριες της Σχολής Αξ/κών κι αυτές, και τόσες άλλες.

Στις άλλες ειδικότητες, χώρια απ’ τις νοσοκόμες και τηλεφωνήτριες, υστερούμε, ιδιαίτερα στα βαριά όπλα, αν και τελευταία χρησιμοποιήθηκαν συστηματικά απ’ τη μεραρχία μας. Παρ’ όλα αυτά, η όρεξη και η απόφαση να μάθουν οι μαχήτριές μας όλα τα όπλα και να πάρουν μέρος σ’ όλους τους τομείς του πολέμου είναι κάτι το ξεχωριστό. Περισσότερο δε υστερούμε σε σαμποταρίστριες, παντζερίστριες, ανιχνεύτριες.

Για τις βοηθητικές υπηρεσίες δεν θα πω τίποτα, γιατί θα πιαστεί το θέμα από άλλη συναγωνίστρια. Θέλω να πω μόνο για έναν κίνδυνο που πολλές φορές διατρέχουμε. Είναι η απομάκρυνση των βοηθητικών απ’ τη στρατιωτική ζωή που ρουτινιάζει και χαλάει τη μαχήτρια. Το αντιμετωπίσαμε εμείς στα συνεργεία της 77 Μονάδας και σε λόχους Δ/σης. Επίσης, ένα άλλο που πρέπει να προσέξουμε είναι οι σχέσεις ανάμεσα σε μάχιμες και βοηθητικές. Να μην υπάρχει δηλαδή πνεύμα υποτίμησης, γιατί αυτό έχει άσχημα αποτελέσματα.

Στα χωριά τώρα τελευταία πιάστηκε η δουλειά. Όμως στη Θεσσαλία 167 χωριά με 125 χιλ. πληθυσμό είναι ξεκληρισμένα χωριά, χώρια απ’ τα χωριά που βρίσκονται γύρω απ’ τις πόλεις Τρίκαλα – Λάρισα – Καλαμπάκα, για τα οποία δεν έχουμε στοιχεία. Και σ’ αυτό τον τομέα θα μιλήσει άλλη συναγωνίστρια, που δουλεύει ειδικά στα χωριά.

Η γενικότερη αδυναμία για τα κατεχόμενα και τις πόλεις είναι και δική μας αδυναμία, γι’ αυτό από δω και μπρος, με τη μαζική μορφή της ένωσής μας, βάζοντας [καθήκοντα], θα μπορέσουμε να έχουμε καλά αποτελέσματα. Παρ’ όλα αυτά, οι γυναίκες στην πόλη κρατάνε ψηλά τη σημαία της Δημοκρατίας, και κάθε τόσο τροφοδοτείται το εκτελεστικό απόσπασμα των φασιστών με ηρωίδες σαν την Ελένη Οικονόμου, μάνα παιδιών, την Ανδρονίκη Ελευθερίου, που καθάριζε απαθέστατη μήλο όταν της ανήγγειλαν την καταδίκη της, τη Νασλέμη, τη Μαυρουδή, τη Σούλα Καρανίκα και τόσες άλλες.

Χαρακτηριστικό είναι ότι 5 γυναίκες μέσα σε 11 δεν έκαναν δήλωση, ενώ οι άντρες έκαναν. Η Παπαδιά Δάλα, 75 χρονών, δάρθηκε και βασανίστηκε και θαρραλέα τους αντιμετώπισε. Η Αθηνά Θεοδώρου, γριά και αυτή 75 χρονών, την τραβούσαν απ’ τα μαλλιά κι αυτή τραγουδούσε το «Λευτεριά πανώρια κόρη». Κι άλλες πολλές υπάρχουν τέτοιες ηρωίδες, που δείχνουν ότι υπάρχει πρόσφορο έδαφος για να κάνουμε μια καλή δουλειά.

Προβλήματα. Ένα βασικό πρόβλημα, που μένει ακόμα άλυτο και σ’ εμάς, είναι η ανάδειξη των στελεχών στρατιωτικών και πολιτικών. Έχουμε υπεύθυνες, αλλά δεν έχουμε την πείρα στρατιωτικού στελέχους. Δυνατότητες πολλές υπάρχουν, και από μας θα εξαρτηθεί αν θα αξιοποιηθεί αυτό το υλικό.

Άλλο ένα πρόβλημα είναι η εκπαίδευση. Η εκπαίδευση που γίνεται στα έμπεδα δεν φτάνει και πρέπει να γίνεται και στο τμήμα. Ιδιαίτερα δε πρέπει να γίνεται εκπαίδευση στη σύμπτυξη, γιατί, ενώ στην επίθεση δεν έχουμε τόσα θύματα, στη σύμπτυξη όμως έχουμε περισσότερα, και γιατί δεν είναι εκπαιδευμένες και γιατί δεν δίνουν σημασία για οποιοδήποτε λόγο. Ακόμα και οι τραυματισμοί δείχνουν ότι δεν χρησιμοποιείται καλά το έδαφος. Γι’ αυτό, καλό θα είναι, νομίζουμε, να γίνεται και ξεχωριστή εκπαίδευση, που εμείς το μελετάμε.

Μια βασική μας αδυναμία είναι η εκλαΐκευση των αγώνων μας.

Αγαπητές συναγωνίστριες της βόρειας Ελλάδας, με συγκίνηση μεγάλη βλέπουμε τις μπλε λουρίδες στο στήθος σας με το όνομα «Γράμμος» και νιώθουμε κι εμείς την ίδια περηφάνια μ’ εσάς.

Τότε που σεις, αγ[απητές] συναγωνίστριες, κρατούσατε τον περήφανο Γράμμο και τον κάνατε τάφο του μοναρχοφασισμού, εμείς κρατούσαμε στους μικρούς ώμους μας τις 40 χιλ. του ΜΦΣ και δώσαμε ολοκαύτωμα στο βωμό της λευτεριάς 22 λεβέντισσες από τις 30 της Παρνασσίδας, σαν τη Μονέδα και τις άλλες πολλές στην Γκιώνα και στις αντιπερισπαστικές μάχες του Βάλτου και του Κραβασαρά, για να ματώσουμε και [να] κρατήσουμε όσο μπορούσαμε περισσότερο καιρό τον εχθρό κάτω στην περιοχή μας και να δώσουμε μεγαλύτερη ευκαιρία στους σταυραετούς του Γράμμου.

Όμως αυτός ο αγώνας δεν έχει φανεί πουθενά, δεν έχει εκλαϊκευτεί. Και όπως άκουσα εδώ, εμείς έχουμε μια φοβερή δυσαναλογία ακόμα και στους υπ/κους. Σε μια ταξ[ιαρχία] της βορ. Ελλάδας υπάρχουν 150 υπ/κοι και σ’ εμάς, σε ολόκληρη μεραρχία, με ποσοστό 30% περίπου, υπάρχουν μόνο 60 υπ/κοι. Με μεγάλη τσιγγουνιά δίνονται οι ηθικές αμοιβές στις μαχήτριές μας.

Απ’ τη πείρα της δουλειάς που έχουμε μέχρι τώρα, βγαίνει ότι πρέπει η υπεύθυνη να μπαίνει στα προβλήματα του τμήματος και να προσαρμόζει ανάλογα τη δουλειά της. Και θα πρέπει η υπεύθυνη να διαμορφωθεί έτσι ώστε να γίνεται παραδεκτή και στις πιο κάτω Δ/σεις.

Ακόμα σ’ εμάς επιτακτικά μπαίνει να δουλέψουμε στις πόλεις, ξαπλώνοντας τις ρίζες της ένωσής μας όσο μπορούμε περισσότερο.

Με τη πλούσια πείρα της Πρώτης Πανελλαδικής Συνδιάσκεψης των Γυναικών, που οι Θεσσαλιώτισσες ανυπόμονα την περιμένουν, δίνουμε το λόγο μας ότι θα δυναμώσουμε τα χτυπήματα ενάντια στον εχθρό, μέσα στη φωλιά του, μέσα στις πόλεις, για να κάνουμε το 1949 χρόνο της νίκης.

Εμπρός, με τη σημαία της ΠΔΕΓ, για καινούργιες νίκες.

3.3.1949
Μαρία Μπέικου
υπ/γός Π[ολιτικός] Ε[πίτροπος]