Κορονοϊός και “Ελληνική Σοβιετία” – Ρέκβιεμ για ένα ιδεολόγημα

“Τίποτε δε θα είναι πια το ίδιο” είναι μια επωδός που ακούμε συνεχώς τις τελευταίες εβδομάδες που η χώρα μας και ο κόσμος βρίσκονται στη δίνη της πανδημίας. Ένα μεγάλο μέρος αυτής της φράσης αφορά το μέλλον της οικονομίας και τον προσανατολισμό της σε μια περίοδο ξεκάθαρης παγκόσμιας ύφεσης, απρόβλεπτης έντασης και διάρκειας. Σε μια εποχή που το αόρατο χέρι της αγοράς νόσησε πρώτο από κορονοϊό, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και παντού, οι διαπρύσιοι κήρυκες του φιλελευθερισμού, πολλοί από τους οποίους διαρρήγνυαν τα ιμάτιά τους για την “τελευταία σοβιετική γωνιά της Ευρώπης”, ανακαλύπτουν τη διακριτική γοητεία του κρατισμού. Ακολουθεί μια ενδεικτική – κι όχι εξαντλητική – σταχυολόγηση άμεσων κι έμμεσων “δηλώσεων μετανοίας” φιλελέδων και λοιπών συγγενών, που ανακάλυψαν ότι όσα πρέσβευαν μια ζωή αποδείχτηκαν ανεπαρκή έως επικίνδυνα σε αυτή τη συγκυρία.

Ένας από τους πρώτους που είδε τις βεβαιότητές του να κλονίζονται ήταν ο Τάσος Τέλλογλου, που έζησε στο πετσί του τις αρπακτικές διαθέσεις ιδιωτικών νοσοκομείων σχετικά με το τεστ διάγνωσης του κορονοϊού, εκφράζοντας τις ελπίδες του ότι στο δημόσια θα ήταν διαφορετικά τα πράγματα. Ακολούθησε ο Αλέξης Παπαχελάς, διευθυντής της ναυαρχίδας του αστικού τύπου Καθημερινής, ο οποίος, έχοντας δώσει και προσωπική πετυχημένη μάχη με τον κορονοϊό, διαπίστωνε πριν κάποιες μέρες πως ήρθε η ώρα για “μια αναγκαστική φάση κρατικού καπιταλισμού”, φέρνοντας το παράδειγμα της Κίνας, ξιφουλκώντας μάλιστα εναντίον της αντίδρασης των ΗΠΑ ως “εγωιστικής υπερδύναμης”, που μοιάζει με “τριτοκοσμική χώρα στο εσωτερικό της”. Ο ίδιος, σε πιο πρόσφατο άρθρο του, ορμώμενος κι από τη δική του περιπέτεια προφανώς, απέδιδε τα εύσημα στους “ήρωες πίσω από τις μάσκες”, διεκτραγωδώντας τους χαμηλούς μισθούς και τις ατέλειωτες ώρες εργασίας. Περιττό να θυμήσουμε ποια ακριβώς ήταν η στάση του συγκροτήματος απέναντι στους λειτουργούς της δημόσιας υγείας όλα αυτά τα χρόνια.

Ένα ακόμα επιφανές και απρόσμενο “θύμα κρατισμού” υπήρξε αυτό το διάστημα και ο Στέφανος Μάνος, που έσπευσε να δώσει τα εύσημα στη δημόσια διοίκηση και να επιπλήξει τον ιδιωτικό τομέα, ειδικότερα τα σούπερ μάρκετ για τα αργά αντανακλαστικά προσαρμογής τους στις νέες ανάγκες της πανδημίας. Ένα βήμα παραπάνω πάει ένας λιγότερο γνωστός, πλην όχι λιγότερο ένθερμος κήρυκας μέχρι χθες του (νεο)φιλελευθερισμού, ο Παύλος Παπαδάτος, που γράφει πως “από την ημέρα που ξέσπασε η πανδημία του κορoνοϊού, άρχισα να πιστεύω ότι ίσως να μην πρέπει να πυροβολούμε τους κρατιστές, γιατί τη σημερινή λαίλαπα αντιμετωπίζουν, κυρίως, τα δημόσια νοσοκομεία, οι δημόσιοι γιατροί και οι δημόσιοι νοσηλευτές. Είναι  αυτοί που δίνουν τον αγώνα σωτηρίας της χώρας, ενώ τα ιδιωτικά νοσοκομεία κρατούν κάποιες αποστάσεις ασφαλείας…”, ξεσπαθώνοντας στη συνέχειες για τους χαμηλούς μισθούς και τις ελλείψεις στη δημόσια υγεία.

Από κοντά κάποιοι φιλελεύθεροι όχι με την τυπική έννοια, αλλά με την ουσιαστική, όπως ο προερχόμενος από το εκσυγχρονιστικό ΠΑΣΟΚ Ηλίας Μόσιαλος, που ζητούσε πριν λίγες μέρες “Να αγοράσουν οι κυβερνήσεις τις πατέντες για όλα αυτά τα τεστ ταχείας διάγνωσης, από όλες τις εταιρείες, και η συνολική επιστημονική έρευνα που έφερε σε τόσο μικρό διάστημα αυτό το αποτέλεσμα, να γίνει Δημόσιο Aγαθό και να μπορούν να παράγουν όλοι αυτά τα τεστ εγχώρια”.

Τι σημαίνουν όλα αυτά; Προσοχή στο κενό μεταξύ κρατισμού και σοσιαλισμού. Είναι προφανές ότι οι όψιμοι λάτρεις της κρατικής παρέμβασης δεν έχουν στο μυαλό τους μια ρηξικέλευθη αλλαγή κοινωνικού συστήματος. Εκείνο που επιδιώκουν είναι η επαναφορά στην καπιταλιστική “κανονικότητα”, με τις λιγότερες δυνατές επιπτώσεις για το κεφάλαιο και τους λιγότερους δυνατούς τριγμούς από πλευράς των στρωμάτων που καλούνται για άλλη μια φορά να πληρώσουν το μάρμαρο. Ομνύουν δηλαδή στη γνωστή ρήση του “Γατόπαρδου”, πως “αν θέλουμε να μην αλλάξει τίποτε, πρέπει να αλλάξουν τα πάντα”. Κι αν κανείς του επισημάνει τις ανακολουθίες , το πιθανότερο είναι πως θα απαντήσουν ότι δεν είναι “δογματικοί”, αλλά “ευέλικτοι” και “ανοιχτόμυαλοι”, όχι σαν μερικούς – μερικούς απολιθωμένους.

Για το λαό το θέμα δεν είναι αν θα δικαιωθούν οι “κρατιστές”, τύπου λαϊκών δεξιών όπως ο Νικήτας Κακλαμάνης, που έβαλε ενάντια στα “νεοφιλελεύθερα παπαγαλάκια που αμφισβητούσαν τη χρησιμότητα του ΕΣΥ”. Αλλά αν η κρίση “θα γίνει ευκαιρία” αυτή τη φορά όχι για τους συνήθεις ωφελημένους, αλλά για τον ίδιο, με την απαλλαγή του από ένα σύστημα που είτε στην “κρατικίστικη” είτε στη “laissez-faire” εκδοχή του τον ρίχνει από το ένα τούνελ στο άλλο.