Takva: «Είτε θα καταφέρουμε να δώσουμε ψυχή στα άψυχα άστρα, είτε ο θάνατος θα ενσκήψει στον κόσμο μας»

Μία εβδομάδα πριν την Εβδομάδα των Παθών και ο κινηματογράφος που στέκεται πάνω από θεοκρατικές αντιλήψεις – από οποιαδήποτε θρησκεία και αν προέρχονται -, πάνω από προκαταλήψεις και δεισιδαιμονίες, ο κινηματογράφος που προτάσσει την ανάγκη του ανθρώπου να ζήσει ισορροπημένα με τον εαυτό του και τον περίγυρό του πράττοντας απλά το καλό, έρχεται μέσω του Τούρκου σκηνοθέτη, Όζερ Κιζιλτάν, να μας υπενθυμίσει, να μας προβληματίσει, να μας κάνει να αναρωτηθούμε: Τα Πάθη του απλού, του αφανούς, του απαρατήρητου ανθρώπου που ανακαλύπτει ότι το καλό που φέρει μέσα του κανένα αντίκρισμα δεν έχει στην κοινωνία που ζει, τα Πάθη αυτού του ανθρώπου, ποιος θα τα κατανοήσει; Ποιος θα τον βοηθήσει να απαλλαγεί από αυτά; Ποιος;

Ο ήρωας της τούρκικης ταινίας «Takva», ο Μουχάρεν, τίποτα δεν διεκδικεί για τον εαυτό του, απλώς εκτελεί τα θρησκευτικά του καθήκοντα ως ένας πιστός μουσουλμάνος. Η θρησκευτική πίστη βρίσκεται στο επίκεντρο της πολυβραβευμένης τούρκικης ταινίας του Όζερ Κιζιλτάν του 2006, που δεν έχει να κάνει με το τι πιστεύεις αλλά κυρίως με την σύγκρουση με τον εαυτό σου όταν ανακαλύπτεις ότι η βαθιά σου πίστη δεν είναι αρκετή για να σου δώσει τις λύσεις σε ερωτήματα με τα οποία κάποια στιγμή της ζωής σου έρχεσαι αντιμέτωπος, όχι επειδή το θέλησες αλλά επειδή κάποιες δυνάμεις, είτε εσωτερικές είτε ανώτερες από εσένα, σε έφεραν αντιμέτωπο με αυτά.

Ο Μουχάρεν, λοιπόν, ευσεβής, ταπεινός και υπόδειγμα πιστού ανθρώπου, ήρωας της ταινίας «Takva» (ο ισλαμικός αυτός όρος αναφέρεται στον φόβο του ανθρώπου απέναντι στον Θεό) ζει στην Κωνσταντινούπολη μια ήσυχη και θρησκευόμενη ζωή. Υπάκουος στον Αλλάχ, εκτελεί μέχρι τελευταίας ρανίδας τα θρησκευτικά του καθήκοντα, απέχοντας από τους εγκόσμιους πειρασμούς και προσπαθώντας να είναι καλός άνθρωπος. Υπηρετεί πιστά τους αφέντες του. Τον Αλλάχ, τους θρησκευτικούς του άρχοντες, τον αφέντη – εργοδότη του, όλο το θρησκευτικό πολιτικό οικονομικό σύστημα της κοινωνίας μέσα στην οποία ζει. Ένα σύστημα που όλες οι συνιστώσες του – θρησκεία ,οικονομία, πολιτική – είναι άμεσα συνυφασμένες και αλληλοεξαρτώμενες η μία από την από το άλλη. Ένα σύστημα που ο Μουχάρεν δεν τολμά να αμφισβητήσει και έτσι η ζωή του κυλά ήρεμα. Όμως, από τον κλειστό και μοναχικό του κόσμο έρχεται να τον βγάλει ο θρησκευτικός Άρχοντας της περιοχής που ηγείται της τοπικής Μονής και που εκτιμώντας την αφοσίωση του ταπεινού Μουχάρεν τού αναθέτει την είσπραξη των ενοικίων των κτιρίων που ανήκουν στην ιδιοκτησία της Μονής. Και εκεί αρχίζουν τα δύσκολα για τον ήρωά μας.

Δυσκολεύεται πολύ να διαχειριστεί την εξουσία που του παρέχεται. Μέχρι τώρα είχε βολευτεί στη θέση του εξουσιαζόμενου. Και τα πήγαινε καλά εκεί. Ένιωθε ασφαλής και με τους άλλους και με τον εαυτό του. Αυτό που τον δυσκολεύει όμως ακόμα πιο πολύ είναι ότι η βαθιά θρησκευτική του πίστη τίθεται υπό αμφισβήτηση από αυτόν τον ίδιο. Γιατί βγαίνοντας από τον ασφαλή μικρόκοσμό του, έρχεται σε επαφή με ένα σωρό αναπάντητα ερωτήματα, σχετικά με τις κοινωνικοοικονομικές ανισότητες, τους πολέμους και τα αθώα θύματα αυτών, την απιστία των ανθρώπων και την συγκατάβαση των θρησκευτικών αρχόντων ως προς αυτή από τη στιγμή που ανταποκρίνονται στις οικονομικές τους υποχρεώσεις απέναντι στη Μονή, αλλά και σχετικά με τον ίδιο του τον εαυτό που οι πειρασμοί ενσαρκωμένοι στο πρόσωπο μιας πολύ γοητευτικής γυναίκας τον επισκέπτονται πολύ συχνά στον ύπνο του.

Οι ενοχές και το βάρος της ατομικής ευθύνης που δεν παραλείπει η θρησκευτική ηγεσία να ρίχνει διαρκώς πάνω του, όταν ο Μουχάρεν καταφεύγει σε αυτή για να ζητήσει βοήθεια, τον οδηγούν σε αδιέξοδο. Σε διαρκή σύγκρουση λοιπόν ο ήρωάς μας, μια σύγκρουση στην οποία όπως αναφέρει και ο Ναζίμ Χικμέτ, οι στίχοι του οποίου παρατίθενται στο τέλος της ταινίας, «είτε θα καταφέρουμε να δώσουμε ψυχή στα άψυχα άστρα, είτε ο θάνατος θα ενσκήψει στον κόσμο μας…»

Στον παρακάτω σύνδεσμο μπορείτε να παρακολουθήσετε ολόκληρη την ταινία, με ελληνικούς υπότιτλους, ενεργοποιώντας απλά το τετραγωνάκι c (κάτω δεξιά) των υποτίτλων.