Νόλαν: Ο άλλος Χριστόφορος

Τον λένε Παπακαλιάτη, και είναι ο διασημότερος Χριστόφορος στον Ελλαδικό χώρο, κυρίως για τις περιπέτειες με τις τηλεοπτικές μητέρες των συμπρωταγωνιστριών του. Αλλά δε θα μιλήσουμε γι’ αυτόν.

Αυτός που θα μας απασχολήσει είναι ο σκηνοθέτης της ταινίας «Δουνκέρκη» που προβάλλεται αυτή την εποχή στους κινηματογράφους. Είναι ο Κρίστοφερ Νόλαν, ίσως ο εμπορικότερος μη ρηχός (που ξεπερνάει σε εισπράξεις και τους ρηχούς) σκηνοθέτης των δεκαετιών ’00 &’10. Είναι ο σκηνοθέτης που περισσότερο από κάθε άλλον έχει καταφέρει να κάνει κατ’ επανάληψη ταινίες της προκοπής, χωρίς αυτό να επηρεάσει αρνητικά τον τραπεζικό του λογαριασμό, κάθε άλλο μάλιστα. Στο τεχνικό κομμάτι είναι πάντα άψογος, είτε αυτό αφορά τη φυτογραφία (με τα καταπληκτικά μπλεδίζοντα ή καφεδίζοντα φίλτρα του), τη μουσική (του «Γκάλη» των soundtrack, Hans Zimmer) ή το σενάριο, πολλές φορές με τη συνεργασία του μικρότερου αδελφού του Τζόναθαν. Στις ταινίες του πραγματεύεται τις έννοιες του χρόνου, της αγάπης, της ηθικής, του καλού ενάντια στο κακό κλπ. με τρόπο αρκετά σοβαρό. Βεβαίως ο Νόλαν με τις ταινίες του δεν ανακαλύπτει την Αμερική. Χόλυγουντ κάνει, και μάλιστα «βαθύ», δηλαδή εντυπωσιακό, διασκεδαστικό και εξόχως εισπρακτικό. Αλλά ταυτόχρονα «βαρύ» για τα δεδομένα της καλιφορνέζικης βιομηχανίας, δηλαδή «challenging» (έτσι, το λένε εκεί πέρα) για το θεατή, επιτρέποντας μεν τη βρώση ενός τορβά ποπ-κορν αλλά ενθαρρύνοντας ένα κάπως ηπιότερο κρατσάνισμα των νιφάδων.

Ας δούμε εξαιρετικά συνοπτικά το σκηνοθετικό του έργο με χρονολογική σειρά, με προσπάθεια αποφυγής των spoilers και ενδεικτική προσωπική (και απολύτως μπακαλίστικη) βαθμολογία:

Following (1998) 6/10

Η παρθενική προσπάθεια του Νόλαν σε ένα λιλιπούτειο σε διάρκεια και μπάτζετ φιλμ που κάνει τη δουλειά του ακολουθώντας τα χνάρια ενός απάλευτου άνεργου ημι-συγγραφέα που πάει «να πιάσει την καλή».

Memento (2000) 8/10

Εδώ θα χρειαζόταν όχι ξεχωριστό αφιέρωμα, αλλά σειρά αφιερωμάτων για την ταινία που έκανε κλικ σε όλους εμάς τους ντεμέκ «εναλλακτικούς» ή εναλλακτικίζοντες έφηβους ή μετέφηβους. Η απαιτητική, μη γραμμική, αφήγηση, για άλλους απλό εύρημα, για άλλους οργανικό στοιχείο της ταινίας, ακολουθεί τις προσπάθειες ενός άντρα με προβλήματα μνήμης να βρει και τηγανίσει τον δολοφόνο της γυναίκας του. Ο μη ακριβώς σταρ Γκάι Πηρς στα καλύτερά του. Bonus, το …υποδόριο (κυριολεκτικά) κράξιμο των εταιρειών ιδιωτικής ασφάλισης στις ΗΠΑ.

Insomnia (2002) 7/10

Η θεωρητικά πιο αδύναμη ταινία του Νόλαν, αδύναμη λέγοντας, καλύτερη μακράν από των μέσο όρο των ταινιών που κυκλοφορούν εκεί έξω. Η ιστορία αφορά αστυνομικούς που καλούνται να ερευνήσουν τη δολοφονία ενός παιδιού. Και ο Ρόμπιν Γουίλιαμς αποδεικνύει (ξανά) ότι μπορεί να παίξει δραματικό ρόλο με τα τσαρούχια.

Batman Begins (2005) 7/10

Η ταινία που επανεκκίνησε το Μπάτμαν franchise μετά από το φιάσκο με τα δύο Tσίρκα Μεντράνα «Batman Forever» και «Batman & Robin» και απ’ τις προσωπικές μου αγαπημένες της λίστας. Ένας Μπάτμαν, περισσότερο Μπρους Γουέην από ποτέ, σε μια ταινία που εξανθρωπίζει και γειώνει τον χαρακτήρα με καταπληκτικά αποτελέσματα. Μη με παρεξηγήσετε, οι πρώτες δύο ταινίες με το γνωστό καρτουνίστικο γοτθικό στυλ του Τιμ Μπάρτον και τον πολύ καλό Μ. Κήτον στον βασικό ρόλο είναι θαυμάσιες και απόλυτα συμβατές με το πρωτογενές υλικό του Μπάτμαν, αλλά το «Begins» επανέφερε στη ζωή έναν κινηματογραφικά νεκρό υπερήρωα.

The Prestige (2006) 7/10

Τι είναι η ταχυδακτυλουργία, απλή εξαπάτηση μέσω τρυκ ή αληθινή μαγεία; Αυτό πραγματεύεται ο σκηνοθέτης σε μια ταινία για τον ανηλεή ανταγωνισμό μεταξύ του Ούρι Γκέλερ και του Ντέηβιντ Κόπερφηλντ του 19ου αιώνα. Ωραιότατη ταινία.

The Dark Knight (2008) 7/10

Ευρύτατα θεωρούμενη ως η καλύτερη (και όντως πολύ καλή) ταινία του Νόλαν με έναν σκασμό από ηθικά διλήμματα και ανατροπές και τον Χηθ Λέτζερ/Τζόκερ να πουλάει (επιτυχημένα) την μεγαλύτερη τρέλα που πουλήθηκε ποτέ από οποιονδήποτε «κακό» σε ταινία υπερηρώων. Το ότι επισκιάζει τον πρωταγωνιστή υπό άλλες συνθήκες θα μας χαλούσε, όμως τώρα δένει αριστοτεχνικά.

Inception (2010) 8/10

Όνειρα μέσα σε όνειρα και εφιάλτες μέσα σε εφιάλτες. Η ταινία που θέλει 7,5 ώρες ανάλυση με σημειώσεις, διαγράμματα και powerpoint για να γίνει «τάλαρα» και πάλι θα μας αφήνει να αναρωτιόμαστε τι είναι αλήθεια και τι όχι, όπως άλλωστε και οι πρωταγωνιστές. Must see για κάθε κινηματογραφόφιλο.

The Dark Night Rises (2012) 7/10

Η ελαφρώς «χειρότερη» στιγμή της νεομπατμανικής τριλογίας καθώς ο σκηνοθέτης αποπειράται να κορυφώσει την ιστορία που έστησε στις δύο προηγούμενες ταινίες μπλέκοντας (συν ότι κάποια στιγμή διαδηλωτές τύπου «Occupy Wall street» εμφανίζονται ως τρομοκράτες)

Interstellar (2014) 7/10

Στο όχι πολύ μακρινό μέλλον μάλλον έχουμε όλοι ζάχαρο, καθώς τρώμε μόνο καλαμπόκι με την οκά αλλά κι αυτό ακόμα αναμένεται να εκλείψει. Οπότε ξεκινάει ένα ταξίδι για να βρεθεί πλανήτης της προκοπής μπας και το ανθρώπινο είδος δει χαΐρι. Θαυμάσια ταινία με μεγάλη (τηρουμένων των αναλογιών) επιστημονική εγκυρότητα. Στα συν η καταπληκτική μουσική του Χανς Ζίμερ. Η εμπλοκή της αγάπης ως υλικού παράγοντα στη… διαστρική πάλη θα μπορούσε να λείπει αλλά δε μειώνει τη συνολικά θετική εικόνα.

Dunkirk (2017) 7/10

Η τελευταία ταινία του Νόλαν αποφεύγει και τα βαριά ονόματα στο καστ αλλά και τους πολλούς διαλόγους. Έξοχη κινηματογράφηση για μια απ’ τις πιο δύσκολες στιγμές του Β’ ΠΠ. Στα μείον της ταινίας ότι ενώ ξεκινάει με βασικό άξονα τη φρίκη του πολέμου και την απαλεψιά των στρατιωτών στην πορεία αυξάνεται ο πατριωτικός (βρετανικός) τόνος, νερώνοντας λίγο το τελικό αποτέλεσμα.

Όπως διαπιστώνετε λοιπόν, οι ταινίες του Νόλαν αποτελούν μια σίγουρη επιλογή για τον δοκιμασμένο σινεφίλ χωρίς να αποξενώνουν και τον ποπκορνοφάγο του Σαββατοκύριακου. Είναι η επιτομή θα λέγαμε του «value for money». Αυτό δε σημαίνει ότι ο Κρίστοφερ Νόλαν έχει συμβόλαιο με την τελειότητα. Παρά την καθολική αποδοχή κοινού και κριτικών, έχει «κατηγορηθεί» ότι πολλές ταινίες του στηρίζονται περισσότερο στα εφέ και κυρίως στα «σκηνοθετικά ευρήματα» («gimmicks» τα λένε) όπως πχ. η μη γραμμική αφήγηση στο Memento, παρά στο σενάριο. Ακόμη, έχουν ειπωθεί πολλά για το ότι πολλές φορές δεν δίνει οριστική απάντηση στα ηθικά ή άλλα διλήμματα που βάζει στους θεατές. Κάποιοι αντίθετα του πιστώνουν ως θετική αυτή την ηθελημένη ασάφεια. Άλλωστε αυτό το τελευταίο αποτελεί αιώνιο σημείο αντιπαράθεσης για τους κινηματογραφόφιλους. Πρέπει ο σκηνοθέτης να παίρνει θέση; Να μας δίνει τις απαντήσεις στο πιάτο; Ή εναπόκειται στο θεατή να βγάλει το φίδι απ’ την τρύπα; Πρέπει η έξοδος απ’ την αίθουσα μας δίνει μια αίσθηση «πλήρωσης» ή πρέπει να τρώμε τα σ(υ)κώτια μας επί 5ωρο μετά το τέλος της ταινίας ανταλλάσσοντας λεκτικά «μπουκέτα» με τους συν-θεατές μας, σχετικά με το τι ήθελε να πει ο ποιητής;

Πρέπει να δώσω απάντηση στο προηγούμενο ερώτημα ή να κλείσω εδώ το κείμενο;