Life of Brian – Μια ταινία, μα τι ταινία…

Αν ζούσαμε σε έναν δίκαιο κόσμο, το Life of Bryan θα ήταν καρφιτσωμένο στο “η Κατιούσα προτείνει” και σε όλες τις λίστες με τις κλασικές ταινίες του Πάσχα, δίπλα στο -όχι άλλο…- “αριστούργημα του Τζεφιρέλι- τον Χιτώνα και το Quo Vadis. Παρόλα αυτά, ζούμε σε έναν άδικο κόσμο, όπου ο Τζορτζ Χάρισον των Beatles έπρεπε να βάλει υποθήκη το σπίτι του για να χρηματοδοτήσει μια από τις σπουδαιότερες ταινίες όλων των εποχών, που θεωρήθηκε πολύ βλάσφημη για να βρει χορηγούς. Και δεν υπάρχει ρεαλιστική ελπίδα να την δούμε στην τηλεόραση, προτού γίνει διαχωρισμός εκκλησίας-κράτους, για να πάψει η εκκλησία να είναι κράτος, και να βγαίνουν τα πλήθη των μουτζαχεντίν έτοιμα να λιθοβολήσουν τους βλάσφημους, όπως τότε…

Τι μας γοητεύει όμως τόσο πολύ σε αυτήν την ταινία και νιώθουμε την ανάγκη να επιστρέφουμε ξανά και ξανά σε αυτήν, όπως οι πιστοί στις γραφές τους, για να αντλούμε δύναμη και διδάγματα;

Μην είναι η καλτ μετάφρασή της στα ελληνικά: Ένας προφήτης μα τις προφήτης -που έδωσε την ιδέα και για τον τίτλο της ανάρτησης; Ναι, αλλά οι αντίστοιχες μεταφραστικές “καλτιές” είναι δεκάδες, συνεπώς χρειαζόμαστε κι άλλα κριτήρια για να ξεχωρίσουμε μια συγκεκριμένη.

Μην είναι η επανάληψη των ίδιων προσώπων σε άλλους ρόλους -όπως στην παλιά μεταγλώττιση του Αστερίξ, όπου η Διαβάτη έκανε όλα τα γυναικεία πρόσωπα; Εντάξει, μπορεί να μην τους περίσσευαν λεφτά για κομπάρσους, τους άφηναν όμως ελεύθερους να αυτοσχεδιάζουν και αν έλεγαν κάτι πετυχημένο, αμείβονταν σαν κανονικοί ηθοποιοί. Όπως στη σκηνή, όπου το κοπάδι (ποίμνιο) των πιστών φωνάζει ρυθμικά – μαζικά “είμαστε όλοι διαφορετικοί” και απαντά δειλά ένας: “εγώ δεν είμαι…”

Τότε θα είναι το ιδιαίτερο χιούμορ των Monty Python, που δε σου αφήνει τρίτο δρόμο: ή θα το λατρέψεις ή θα το μισήσεις. Εκεί που εσύ ξεκαρδίζεσαι με το “ROMANES EUNT DOMUS” και την τιμωρία του Μπράιαν να γράψει σωστά το σύνθημα εκατό φορές σε όλη την πόλη, ο διπλανός σου μπορεί να κοιτάει ασυγκίνητος, με άδειο και παγερό βλέμμα. Κι όταν εσύ πέφτεις κάτω με τον Bigus Dicus και τον… Γότζεγ, ο άλλος να θεωρεί ότι βλέπει τον Σεφερλή να μιλάει αγγλικά -να μια βλασφημία που θα μπορούσε να τιμωρείται με λιθοβολισμό.

Στην πράξη βέβαια, για να δεις τι ρεφορμιστές είμαστε, οι περισσότεροι ανακαλύπτουν εμπειρικά τον τρίτο δρόμο. Ούτε κρύο – ούτε ζέστη, δεν τρελαίνονται με τους Πύθωνες, αλλά δεν τους προσβάλλουν κιόλας -όπως ο Σεφερλής. Έχουν δει μόνο τη Ζωή του Μπράιν -τους αρέσει- άντε και τη σκηνή με τον Ιππότη που μένει χωρίς άκρα. Άντε και το Silly Walk, που έγινε μόδα πέρσι. Και το ποδοσφαιρικό ντέρμπι Αρχαίας Ελλάδας-Γερμανίας με τους φιλοσόφους. Εντάξει, δεν έχουν δει λίγα τελικά…

Μην είναι τελικά η γλυκιά γεύση της ασέβειας απέναντι στο Πάσχα, την καταθλιπτική του κατάνυξη και το θείο δράμα, που το βιώνεις και εσύ επώδυνα, όταν κλείνουν τα γυράδικα και οι ραδιοφωνικοί σταθμοί βαράνε πένθιμα καμπάνες -και όχι δεν είναι από το High Hopes των Pink Floyd; Παράγουμε περισσότερη μαγειρίτσα, αμνοερίφια, πυροτεχνήματα, “χριστός ανέστη” και Πέτρο Γαϊτάνο, από όσο μπορούμε να αντέξουμε. Και νιώθεις κάπου σαν βαρελότο, έτοιμο να εκραγεί και να σκορπίσει παντού βλάσφημες χριστοπαναγίες, σα βαζάκι μαρμελάδας που σπάει σε πάλλευκο τοίχο και δε βγαίνει ούτε με χίλια “Δεύρο έξω”. Η ανάγκη να απαντήσεις με κάτι πνευματώδες και με έξυπνες ατάκες στο παραμύθι που νανουρίζει γενιές πιστών, φτάνοντας να γίνει σχολικό μάθημα! Κι ύστερα λέμε το Life of Brian παρωδία…

Όχι, δεν είναι μόνο αυτό. Κι αν είχαμε κι εμείς τις ίδιες ευαισθησίες, θα βράζαμε ενάντια στους Πύθωνες που προσβάλλουν τα δικά μας ιερά και όσια. Πχ στην σκηνή με το Λαϊκό Μέτωπο Ιουδαίας και το Μέτωπο Λαού της Ιουδαίας, που είναι με διαφορά η καλύτερη περιγραφή της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς, λες και γράφτηκε για το δικό μας μ-λ χώρο -που τότε, εν έτει 1979, ήταν φρέσκια η διάσπασή του. Δεν ξέρω όμως κανέναν μουλά που να μην αγαπά την ταινία.

Και μόνο για αυτή τη σκηνή, οι Monty Python αξίζουν μια θέση στο Πάνθεον της πολιτικής σάτιρας. Αλλά αν εξαιρέσεις αυτήν, υπάρχουν κι άλλες αιρετικές σκηνές. Κι αν εξαιρέσεις υδραγωγεία, δρόμους, αποχέτευση, άρδευση, περίθαλψη, εκπαίδευση, λουτρά, δημόσια ασφάλεια, κρασί, τι έχουν κάνει για εμάς οι Ρωμαίοι και οι ιμπεριαλιστές της εποχής μας;

Χώρια η σκηνή στο τέλος, με την συγκινητική επαναστατική απραξία των συντρόφων του Μπράιαν που αρνούνται να τον σώσουν από τον Σταυρό και να λερώσουν τα χέρια τους στην πράξη με μια πράξη, για να μη χάσουν έναν ήρωα που θα τονώσει το κύρος τους.

Η ασέβεια γράφει υπέροχα στον φακό, όπως και το βιτριολικό χιούμορ των MP. Το σκετς με το λιθοβολισμό θυμίζει το σύγχρονο ανέκδοτο με τον Ιησού. Το εθιμικό δίκαιο του παζαριού ότι η διαδικασία έχει μεγαλύτερη αξία απ’ τον τελικό σκοπό. Η χιλιοτραγουδισμένη Παναγία εμφανίζεται ως καρικατούρα και έναν κόντρα-ρόλο που την κάνει πολύ πιο συμπαθή από το παρθένο κι ατσαλάκωτο θρησκευτικό είδωλο. Και το λυπημένο τέλος είναι ένας θρίαμβος πάνω στις θρησκευτικές κοινοτοπίες για τον αναστάσιμο θρίαμβο της ζωής πάνω στον θάνατο, μιλώντας μας με θάρρος για την καλή πλευρά του θανάτου. Μέχρι να μεταφερθεί στα ελληνικά, να του αλλάξουν τα φώτα, αφαιρώντας του κάθε νεύρο και νόημα από την αρχική έμπνευση.

Σφύριξε χαρούμενα, μπορείς…

Πιο νερόβραστο πεθαίνεις. Και δε θα έχεις μάθει καν τη θετική πλευρά του θανάτου…

Εντάξει, ας μην κοροϊδευόμαστε μεταξύ μας. Προφανώς το αγαπάμε γιατί είναι βλάσφημο και φρικάρει το χριστεπώνυμο πλήθος, αλλά είναι πολύ περισσότερα απ’ αυτό. Και δε θα άξιζε τίποτα, αν δε συνδύαζε διαλεκτικά μορφή και περιεχόμενο, την ειρωνεία με την έμπνευση και με τα σωστά μηνύματα, κι ας μοιάζουν λίγο επιθετικά ή αριστερίστικα -σαν το Λαϊκό Μέτωπο Ιουδαίας. Κι αν πρέπει να ξεχωρίσουμε ένα μόνο, θα ήταν η ευκολία με την οποία πείθεται ο λαός να ακολουθήσει επίγειους σωτήρες και τον Μεσσία της διπλανής φάτνης, γιατί έχει ανάγκη να πιστέψει σε κάτι -και ας είναι αυταπάτη.

Άραγε στην κοινωνία του μέλλοντος θα προβάλλουν τα κανάλια το Life of Brian; Θα υπάρχει Πάσχα στον σοσιαλισμό; Πιθανότατα ναι, μόνο που αντί για το πέρασμα (Πεσάχ) του περιούσιο λαού θα τιμάμε το επαναστατικό πέρασμα στο σοσιαλισμό. Και ίσως να μην έχουμε ανάγκη πια να βλέπουμε τόσο συχνά έναν “προφήτη, μα τι προφήτη”, γιατί η θρησκεία θα είναι μάλλον δευτερεύον κοινωνικό φαινόμενο και δε θα μας απασχολεί ιδιαίτερα.

Αλλά αυτά κάποιοι λένε πως θα γίνουν στη δευτέρα παρουσία. Κι ως τότε είναι νομοτέλεια του μη επαναστατικού προτσές να βλέπουμε το χρονολόγιό μας στα ΜΚΔ να γεμίζει με αναφορές σε μια ταινία -μα τι ταινία- που δεν έχει όμοιά της. Μπορεί να είναι λίγο βλάσφημο, αλλά προσωπικά το προτιμώ από τις εμπνευσμένες ευχές -σατανικές θα έλεγε κανείς- για καλή επ-ανάσταση, τα κόκκινα αυγά με σφυροδρέπανο, τα αυγά με το σφυροδρέπανο που σπάνε αυτά με τη σβάστικα και άλλα τέτοια -η φαντασία στην εξουσία κι εμείς θα την γκρεμίσουμε.

Καλό Πάσχα και του χρόνου με Life of Brian…