Σελίδες απ’ την Εθνική Αντίσταση και τον ΔΣΕ: Για τον Λόχο Δημοκρατικής Νεολαίας Γυναικών

Τον Οκτώβρη του 1947 ιδρύθηκε η Δημοκρατική Νεολαία Ελλάδας (ΔΝΕ), η Νεολαία του Δημοκρατικού Στρατού. «Με την ίδρυση της Δ.Ν. γίνεται μια ολοκληρωτική στροφή και προσαρμογή του δημοκρατικού κινήματος της Νέας Γενιάς στον ένοπλο αγώνα, στο πλευρό του Δ.Σ. Τρεις μήνες ζωής της Δ.Ν. έφεραν σοβαρά αποτελέσματα. Οργανώνονται οι νέοι του Δημ. Στρατού στις οργανώσεις της νεολαίας, οι νεολαιίστικες οργανώσεις της υπαίθρου αρχίζουν μια δραστήρια προσπάθεια για την ενίσχυση του Δ.Σ. σε τρόφιμα και σε ρουχισμό. Ιδρύονται οι πρώτοι σχηματισμοί της Δ.Ν. Οι πρώτοι λόχοι που ιδρύθηκαν σ’ όλα τα αρχηγεία δίνουν σοβαρές μάχες που δείχνουν ότι ο ενθουσιασμός, η μαχητικότητα και η πολεμική άμιλλα είναι πολύτιμα στοιχεία στην πολεμική επίδοση του στρατού μας», σημειώνεται ανάμεσα σε άλλα σε άρθρο της εφημερίδας «Εξόρμηση», οργάνου του Γενικού Αρχηγείου του ΔΣΕ, τον Γενάρη του 1948.

Σε έναν από τους προαναφερόμενους λόχους της ΔΝΕ η σημερινή αναφορά της στήλης. Ακολουθεί απόσπασμα από το πολύτομο έργο του μαχητή του ΔΣΕ Μήτσου (Δημήτρη) Κατσή «Το ημερολόγιο ενός αντάρτη του ΔΣΕ» (τόμος 6^ος):

“Θεωρούμε χρήσιμο να πούμε λίγα λόγια γι’ αυτόν. Ο γυναικείος αυτός αντάρτικος σχηματισμός συγκροτήθηκε τον Οκτώβριο του 1947 στο χωριό Ρεντίνα Αγράφων. Η δύναμή του, στο σύνολό του, αποτελούνταν από νεαρές κοπέλες ηλικίας 17 μέχρι 22 χρονών και προέρχονταν από τα χωριά των Νομών Καρδίτσας και Φθιώτιδας. Αποφασίστηκε να ονομάζεται Λόχος Δημοκρατικής Νεολαίας Γυναικών. Η πρώτη του Διοίκηση ήταν: Μενέλαος Μούστος («Δάφνης», από το Τιτάι Καρδίτσας). Πολιτικός Επίτροπος η Βάσω Κουτσίνα, απ’ το Παλιούρι Καρδίτσας. Και οι δυο ήταν απόφοιτοι Ανθυπολοχαγοί της Σχολής Εφέδρων Αξιωματικών του ΕΛΑΣ. Όταν εντάχθηκαν στο Λόχο Δημοκρατικής Νεολαίας Γυναικών όλες ήταν παντελώς ανεκπαίδευτες για πόλεμο. Απλές χωριατοπούλες, ήξεραν μόνον τα έργα της ειρηνικής ζωής. Δουλειές στο σπίτι, δουλειά στο χωράφι μέρα και νύχτα.

Ήταν Νοέμβρης του 1947. Το χιόνι έπεφτε πυκνό και πολύ γρήγορα σκέπασε για τα καλά τις πλαγιές των Αγράφων. Ο Λόχος Δημοκρατικής Νεολαίας Γυναικών πήρε εντολή να ακολουθήσει το Τάγμα του Κώστα Παλαιολόγου με προορισμό τη Βόρεια Πίνδο – Γράμμο.

Το δρομολόγιο, που ακολούθησε η φάλαγγα περνούσε στη γραμμή Φουρνά – Κεράσοβο – Αυλάκι – Γέφυρα Κουράκου -Τετράκωμα – Τζούρτσια – Περιστέρι – Κατάρα – Βοβούσα -Σαμαρίνα – Πευκόφυτο – Λειβαδοτόπι – Πολυάνεμος – Βίτσι. Χρειάστηκε να διασχίσουν μεγάλα κατεβασμένα ποτάμια και μικρότερους παραπόταμους με παγωμένο το νερό, όπως ο Μέγδοβας, ο Αγραφιώτης, ο Αχελώος, ο Μπαλτούμας, Βοβούσας, Αώος, Σαραντάπορος, Αλιάκμονας.

Σοφού Βάγια – Χασιώτη, από τον Αγιο Βησσάριο Καρδίτσας. Μέλος της ΕΠΟΝ. Στο ΔΣΕ από τον Οκτώβρη 1947. Μαχήτρια του Λόχου Δημοκρατικής Νεολαίας Γυναικών. Μετά την απαιτούμενη στρατιωτική εκπαίδευση στα έμπεδα του Βίτσι, πέρασε απ’ τη Σχολή ασυρματιστών του ΔΣΕ και στη συνέχεια στάλθηκε στα τμήματα της 105 Ταξιαρχίας. Πήρε μέρος στις μεγάλες μάχες του Γράμμου και του Βίτσι. Λοχίας του ΔΣΕ. Πρόσφυγας στην Τασκένδη. Κατά την παραμονή της στην προσφυγιά παντρεύτηκε με τον Χασιώτη Δημήτρη, δημιούργησαν οικογένεια και με τα παιδιά τους αργότερα επαναπατρίστηκαν.

Χειμώνας, κρύο δυνατό. Οι νεαρές μαχήτριες αυτού του Λόχου ξεκίνησαν τελείως απροετοίμαστες για μια τόσο μακρινή, βασανιστική πορεία. Πήραν ωστόσο το δρόμο του Γράμμου φορώντας τα συνηθισμένα ελαφρά παπούτσια και από ενδυμασία ό,τι είχαν πάρει βιαστικά και πρόχειρα από τα χωριά τους. Σκαρπίνια, παντόφλες, κουτσόφτερνα, ζακέτες, ρόμπες, κάλτσες, έναν τρουβά με λίγα εσώρουχα και πολύ σπάνια μια μαντήλα για το κεφάλι τους. Άλλη στοιχειώδη προστασία δεν είχαν (άρβυλα, μπότες, παλτό, χλαίνη, μια κουβέρτα). Έτσι εκτεθειμένες στα ακραία καιρικά φαινόμενα, που το χιόνι έφτανε μέχρι το γόνατο, χρειάστηκε να περνούν από δύσβατα μονοπάτια και βαθιές κάθετες χαράδρες των κακοτράχαλων βουνών των Αγράφων, Τζουμέρκων, Σμόλικα, του Γράμμου. Πολλές φορές αναγκάζονταν να παρακάμπτουν εχθρικές φρουρές και χωριά, για να μην πέσουν στα χέρια του αντιπάλου. Περπατούν, περπατούν… Η πορεία είναι συνεχής, αδιάκοπη, κουραστική. Και όσο προχωρούσε η φάλαγγα τα πράγματα να γίνονται πιο δύσκολα, οδυνηρά, ανυπόφορα. Και το χειρότερο: Η μόνιμη έλλειψη τροφίμων. Η πείνα, που παραλύει κάθε κίνηση προς τα εμπρός και τις έκανε ανίκανες για κάθε ζωντανή δραστηριότητα. Πείνα. Πείνα πολυήμερη. Μετά από εξαντλητική πορεία δύο μηνών, τον Φλεβάρη του 1948 η φάλαγγα έφτασε στον προορισμό της, στο ελεύθερο Βατοχώρι της Καστοριάς. Εδώ τα πράγματα άλλαξαν ριζικά. Εφοδιάστηκαν με καινούργιες στρατιωτικές στολές, φόρεσαν άρβυλα, τους δόθηκαν όλα τα απαραίτητα εσώρουχα. Η κάθε μια πήρε τον οπλισμό της. Σε καθημερινή βάση είχαν τρεις φορές την ημέρα πλούσιο συσσίτιο και μπόλικο ψωμί.

Στο Βατοχώρι παρακολούθησαν μαθήματα θεωρητικής, τεχνικής και πρακτικής στρατιωτικής εκπαίδευσης. Από την πρώτη στιγμή διαπιστώθηκε το ζωηρό ενδιαφέρον των νεαρών μαχητριών και η μεγάλη τους θέληση να μάθουν και να αφομοιώσουν, όσο μπορούσαν περισσότερα, από τα μυστικά της πολεμικής τέχνης. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να συγκροτηθεί και να οργανωθεί ένας άριστα εκπαιδευμένος υποδειγματικός στρατιωτικός σχηματισμός. Οι τόσο καλές επιδόσεις των νεαρών μαχητριών αυτού του Λόχου έφτασαν στη Διοίκηση της 670 Μονάδας, η οποία έστειλε στο Βατοχώρι ειδικό συνεργείο φωτορεπόρτερ, τους πήρε συνέντευξη και έβγαλε αυτή την ομαδική φωτογραφία. Μια φωτογραφία, που μέχρι και τελευταία ακόμα ερευνούσαμε, και τελικά πετύχαμε να αποκωδικοποιήσουμε την ταυτότητά της.

“Οι προσπάθειές μου ήταν μακρόχρονες, επίμονες και συνεχείς, για να μπορέσω, κάποια στιγμή, να αναγνώσω αυτή τη φωτογραφία. Οι κόποι μου ανταμείφθηκαν. Οι πληροφορίες μου είναι εξακριβωμένες και διασταυρωμένες. 1) Το εικονιζόμενο τμήμα του ΔΣΕ ανήκε στο Λόχο Δημοκρατικής Νεολαίας Γυναικών της 670 Μονάδας. 2) Η πλειοψηφία των νεαρών μαχητριών αυτού του Λόχου προερχόταν από τα χωριά των περιφερειών Σοφάδων και Δομοκού. 3) Η φωτογραφία βγήκε τον Μάρτιο του 1948 στο ελεύθερο Βατοχώρι του Νομού Καστοριάς. 4) Οι τέσσερις αντάρτισσες, που είναι στην κεφαλή της παρέλασης, είναι συμπατριώτισσές μας- οι δύο ανήκουν στον Δήμο Ταμασίων Καρδίτσας και οι άλλες δύο στον Δήμο Ξυνιάδας του Νομού Φθιώτιδας. Τα ονόματά τους: (από δεξιά) 1) Αγλαΐα Παντίδου – Κωστούδη, από την Ομβριακή Δομοκού. 2) Βάγια Σοφού -Χασιώτη, από τον Άγιο Βησσάριο Σοφάδων. 3) Ρήνα Χαλβατζή – Γκόγκου, από το Λεοντάρι Σοφάδων. 4) Αθανασία Αλέξανδρή, από την Ομβριακή Δομοκού.”

Μετά το πέρας της εκπαίδευσης η Διοίκηση της 670 Μονάδας αποφάσισε τη διάλυση του ξεχωριστού αυτού Λόχου Γυναικών και το μεγαλύτερο μέρος των μαχητριών να ενταχθούν απευθείας στα μάχιμα τμήματα, ενώ ένας αριθμός των μαχητριών στάλθηκε σε ειδικές σχολές – νοσοκόμων, ασυρματιστών, κρυπτογράφων, τηλεφωνητριών – και οπλισμένες με τις απαραίτητες γνώσεις μετατέθηκαν αργότερα σε διάφορες μονάδες.

Από τις τέσσερις μαχήτριες, οι τρεις, που είχαν διακριθεί στην εκπαίδευσή τους, στάλθηκαν απευθείας σε Σχολή Υπαξιωματικών και μετά την αποφοίτησή τους τούς απονεμήθηκε ο βαθμός του Λοχία αναλαμβάνοντας ομαδάρχες στα μάχιμα τμήματα.

Παντίδου Aγλαΐα – Κωστούδη, απ’ την Ομβριακή Δομοκού. Δραστήρια ΕΠΟΝίτισσα. Μέλος του ΚΚΕ. Στο ΔΣΕ απ’ τον Οκτώβρη 1947. Μαχήτρια του Λόχου Δημοκρατικής Νεολαίας Γυναικών του ΔΣΕ. Αποφοίτησε απ’ τη Σχολή Υπαξιωματικών, λοχίας του ΔΣΕ. Με την αποφοίτησή της απ’ την Σχολή στάλθηκε στα μάχιμα τμήμα στην πρώτη γραμμή του πολέμου και ανέλαβε ομαδάρχης. Πήρε μέρος στις μεγάλες μάχες του Γράμμου και του Βίτσι. Το Γενάρη του 1949 τραυματίστηκε σοβαρά και νοσηλεύτηκε σε νοσοκομείο της Ρουμανίας. Νατά την παραμονή της σ’ αυτή τη χώρα παντρεύτηκε με τον Κωστούδη Νώντα. Δημιούργησε οικογένεια και μαζί αργότερα επαναπατρίστηκε.

Αυτές ήταν η Αγλαΐα Παντίδου, η Ρήνα Χαλβαντζή και η Αθανασία Αλεξανδρή. Σε προηγούμενο κεφάλαιο αναφερθήκαμε στην τεράστια συμβολή της γυναίκας στον ένοπλο αγώνα του ΔΣΕ. Εκείνο, που πρέπει να προστεθεί εδώ συμπληρωματικά, είναι ότι η λαμπρή ιστορία και ο ηρωισμός των μαχητριών του ΔΣΕ συνεχίστηκε στη ζωή τους μετά τη λήξη του εμφυλίου πολέμου. Το παράδειγμα των τεσσάρων προαναφερομένων μαχητριών επιβεβαιώνει αυτή την εκτίμηση.

Στα τέλη του 1949 όλες βρέθηκαν στην αναγκαστική προσφυγιά. Η Αγλαΐα Παντίδου στη ΛΔ Ρουμανίας, η Ρήνα Χαλβαντζή, η Βάγια Σοφού, η Σοφία Πρεμετή και η Αθανασία Αλεξανδρή στη μακρινή Τασκένδη. Εκεί πήραν ενεργό μέρος στη σοσιαλιστική παραγωγή. Απέκτησαν υψηλή επαγγελματική ειδίκευση. Παντρεύτηκαν με Έλληνες αντάρτες, δημιούργησαν οικογένειες, που ήταν ένα γνήσιο παράδειγμα σοσιαλιστικής οικογένειας, στηριγμένης στη βάση της ισοτιμίας άνδρα και γυναίκας.

Πρεμέτη Σοφία – Παππά απ’ την Ομβριακή Δομοκού. Μέλος της ΕΠΟΝ. Μέλος του ΚΚΕ. Στο ΔΣΕ από τον Οκτώβρη 1947. Μαχήτρια του Λόχου Δημοκρατικής Νεολαίας Γυναικών. Μετά την απαιτούμενη στρατιωτική εκπαίδευση στα έμπεδα στο Βίτσι, πέρασε απ’ τη Σχολή Διαβιβάσεων και στη συνέχεια υπηρέτησε στην 103 Ταξιαρχία σαν τηλεφωνήτρια. Πήρε μέρος στις μεγάλες μάχες του Γράμμου και του Βίτσι. Λοχίας του ΔΣΕ. Πρόσφυγας στην Τασκένδη του Ουζμπεκιστάν. Κατά την παραμονή της στην προσφυγιά παντρεύτηκε με τον Παππά Νίκο. Δημιούργησαν οικογένεια και μαζί με τα παιδιά τους επαναπατρίστηκαν.

Η μάνα και ο πατέρας από κοινού ενδιαφέρθηκαν να διαπαιδαγωγήσουν τα παιδιά τους με τα σοσιαλιστικά οράματα στη βάση των γνωστών ρήσεων του Ι.Β. Στάλιν «Η δουλειά είναι τιμή και δόξα».

Φρόντισαν τα παιδιά τους να μάθουν γράμματα, να σπουδάσουν, να μορφωθούν, να αποκτήσουν ειδική επαγγελματική και επιστημονική κατάρτιση.

Όλα τα παραπάνω περίτρανα επιβεβαιώνουν ότι η ιστορία των μαχητριών του ΔΣΕ αποτελείται από ένα μόνιμο ηρωισμό στην ζωή τους. Αλλά και μια λαμπρή ιστορία, μάνας ηρωίδας.

Απ’ τα στοιχεία που έχουν συγκεντρωθεί γνωρίζουμε και την διεύθυνση των παρακάτω μαχητριών: Αγλαΐα Παντίδου – Κωστούδη, στην Αθήνα. Ρήνα Χαλβαντζή – Γκόγκου, στην Λαμία. Αθανασία Αλεξανδρή, στην Αθήνα. Σοφία Πρεμετή, στην Αθήνα.”

«Σελίδες απ’ την Εθνική Αντίσταση και τον ΔΣΕ». Κάθε δεύτερη Τρίτη (εναλλάξ με τη μουσική στήλη «Τα χρόνια περνούν, τα τραγούδια όχι»), η στήλη θα παρουσιάζει πτυχές από γνωστά και λιγότερο γνωστά γεγονότα, θα φιλοξενεί αναμνήσεις αγωνιστών και θα καταγράφει μικρές και μεγάλες στιγμές, που χαράχτηκαν με αίμα στις χρυσές σελίδες της Εθνικής μας Αντίστασης και του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας.

Σελίδες απ’ την Εθνική Αντίσταση και τον ΔΣΕ: Δείτε τις όλες εδώ.