Μανουέλ Μαρουλάντα – Ο πιο καταζητούμενος άνθρωπος στην Κολομβία και ψυχή των FARC-EP

Σε μια από τις τελευταίες συνεντεύξεις του πριν φύγει από τη ζωή, ο Μανουέλ Μαρουλάντα, όπως ήταν το επαναστατικό ψευδώνυμο που τον καθιέρωσε σημείωνε σαρκαστικά πως: ‘Έχει αναφερθεί πως έχω τραυματιστεί πολλές φορές, αλλά ακόμα κι αυτό είναι ψέματα”. Η αλήθεια είναι πως η άρχουσα τάξη της Κολομβίας, με την αμέριστη συμπαράσταση του βόρειου συμμάχου της, είχε προσπαθήσει πολλές φορές να παρουσιάσει ανεπιτυχώς ως νεκρό το Μαρουλάντα, το σημαντικότερο ηγέτη των FARC – EP, στα πλαίσια ενός ψυχολογικού πολέμου πλάι σε εκείνον που εκτυλισσόταν με πραγματικά πυρά. Εκείνος ωστόσο, μολονότι κινδύνευσε πολλές φορές, πάντα κατόρθωνε να ξεγλιστράει από το θάνατο και να ζήσει μια αρκετά μακρά ζωή γεμάτη με αγώνες για το λαό του.

Ο Πέδρο Αντόνιο Μαρίν Μαρίν γεννήθηκε στις 13 Μάη 1930, αν και η ημερομηνία αυτή αμφισβητείται, στην επαρχία Κιντίο της κεντρικής Κολομβίας, μια περιοχή γνωστή για τις φυτείες καφέ. Προερχόταν από οικογένεια χωρικών στενά συνδεδεμένη με το σοσιαλδημοκρατικό Φιλελεύθερο Κόμμα. Τη δεκαετία του ’40, υπό την ηγεσία του Χόρχε Ελιέσερ Γκαϊτάν, το κόμμα πήρε πιο ριζοσπαστικές θέσεις, προκαλώντας την έντονη αντίδραση του Συντηρητικού Κόμματος που εξέφραζε την ντόπια ολιχαρχία. Το διάστημα 1945-1948 περίπου 15.000 μέλη του Φιλελεύθερου Κόμματος δολοφονήθηκαν από εκτελεστικά αποσπάσματα των συντηρητικών, ενώ θύμα δολοφονίας έπεσε το 1948 ο ίδιος ο Γκαϊτάν, που αναμενόταν να εκλεγεί πρόεδρος της χώρας στις επόμενες εκλογές. Σε αυτό το κλίμα, αλλά και την εποχή της “βίας” (“La violencia”) που ακολούθησε τη δολοφονία και σήμανε έναν δεκαετή αιματηρό εμφύλιο στη χώρα, διαμορφώθηκε πολιτικά ο Μαρίν, προσεγγίζοντας τις ιδέες του Κομμουνιστικού Κόμματος Κολομβίας.

Τη δεκαετία του ’50 έγινε μέλος σε μια από τις πολλές ένοπλες πολιτοφυλακές που δρούσαν στη χώρα και είχαν κυρίως χαρακτήρα αυτοάμυνας απέναντι σε στρατό και ακροδεξιές ομάδες. Οι πολιτοφυλακές αυτές ήταν αρχικά περιορισμένης, τοπικής εμβέλειας, δρούσαν ωστόσο και πιο εκτεταμένα κατά περίπτωση, αποκτώντας κατά περίπτωση σημαντική αναγνώριση από τους χωρικούς ορισμένων περιοχών.

Μετά τη συμφωνία συντηρητικών και φιλελευθέρων το 1968, γνωστής ως “Εθνικό Μέτωπο”, για τον τερματισμό των συγκρούσεων, επήλθε μια εύθραυστη ειρήνη, με τις ομάδες αυτοάμυνας να σταματούν προσωρινά την ένοπλη δράση τους, αρνούμενες ωστόσο να παραδοθούν καθώς δυσπιστούσαν έναντι της συμφωνίας. Το 1960 δολοφονήθηκε με την εμπλοκή του κολομβιανού στρατού ο “Τσάρο Νέγρο”, μέλος του ΚΚ Κολομβίας, οδηγώντας στην απόφαση για επανέναρξη της αντάρτικης δράσης. Ανάμεσα στις ομάδες που ξαναπήραν τα όπλα ήταν και εκείνη του Μανουέλ Μαρουλάντα, ψευδώνυμο που εμπνεύστηκε από δολοφονημένο κομμουνιστή ηγέτη της περιόδου του πρόσφατου εμφυλίου. Οι σύντροφοί του τον ονόμαζαν και “Tirofijo”, κάτι σαν “άσος στο σημάδι”, για ευνόητους λόγους.  Ο Μαρουλάντα κατέφυγε στην περιοχή που έμεινε γνωστή ως “Δημοκρατία της Μarquetalia”, ένας από τους αυτόνομους θύλακες που είχαν σχηματιστεί στην κολομβιανή επικράτεια.

Η πίεση του Συντηρητικού Κόμματος και των ΗΠΑ, οδήγησε σε μια εκτεταμένη επίθεση του κολομβιανού στρατού στη λεγόμενη “Επιχείρηση Marquetalia” το Μάη του 1964. Το πλήγμα αυτό, στη διάρκεια του οποίου χρησιμοποιήθηκαν και βόμβες ναπάλμ, διασκόρπισε τους αντάρτες, ωστόσο οι περισσότεροι ενώθηκαν και πάλι σχηματίζοντας την αντάρτικη ομάδα “Bloque Sur” (Μπλόκο του νότου), που θεωρείται άμεσος πρόδρομος των FARC – EP. Ο Μαρουλάντα, μαζί με τον Γιάκομπο Αρένας υπήρξε εξαρχής από τις ηγετικές φυσιογνωμίες της οργάνωσης.

Το 1965 δυο Γάλλοι δημιουργοί ντοκιμαντέρ κατόρθωσαν να συναντήσουν το Μαρουλάντα στο βουνό, την περίοδο που ήταν ήδη ο πιο καταζητούμενος άνθρωπος στην Κολομβία. Ο ίδιος εξηγούσε στο ντοκιμαντέρ ότι οι αναφορές που τους παρουσίαζαν ως κοινούς εγκληματίες ήταν αποτέλεσμα προπαγάνδας κι ότι ο πραγματικός τους στόχος ήταν να προστατευτούν από τη βία που ασκούσε στις κοινότητες των χωρικών ο στρατός.

Αυτό φυσικά δεν απέτρεψε τα κρατικά, αλλά και πολλά διεθνή κυρίαρχα ΜΜΕ, από το να παρουσιάζουν τις δυνάμεις των ανταρτών ως τρομοκράτες και ναρκέμπορους, ακόμα κι όταν το 2014, δυο χρόνια πριν την – μη εφαρμοσμένη ως σήμερα στην πράξη με αποκλειστική ευθύνη της κολομβιανής κυβέρνησης – ειρηνευτική συμφωνία του 2016, η επιτροπή έρευνας του εισαγγελικού γραφείου της Κολομβίας συμπέρανε ότι δεν υπάρχουν ενδείξεις για τρομοκρατική δράση ή εμπορία ναρκωτικών από πλευράς της οργάνωσης.

Στις τέσσερις και πλέον δεκαετίες που ο Μαρουλάντα ηγήθηκε των FARC, προσπάθησε επανειλημμένα να διαπραγματευτεί μια ειρηνική και αξιοπρεπή διέξοδο από τη σύγκρουση που συντάρασσε τη χώρα. Τα πράγματα αρχικά έδειχναν να οδεύουν σε αυτό το σημείο στις αρχές της δεκαετίας του ’80, όταν ξεκίνησαν διαπραγματεύσεις με τον πρόεδρο Μπελισάριο Μπετανκούρ. Η συμφωνία που υπογράφηκε το 1984 εγγυόταν την πολιτική δράση της αριστερής αντιπολίτευσης και τότε δημιουργήθηκε η Πατριωτική Ένωση, με πρωτοβουλία των FARC και του ΚΚ Κολομβίας. Ακολούθησε ωστόσο η στυγερή σφαγή 5000 μελών και ηγετικών στελεχών αυτού του πολιτικού σχηματισμού, οδηγώντας φυσικά σε ένταση της δυσπιστίας έναντι των προθέσεων του κολομβιανού αστικού κράτους.

Ο θάνατος τον βρήκε στις 26 Μάρτη 2008, με την κυβέρνηση της Κολομβίας να ισχυρίζεται πως σκοτώθηκε στη διάρκεια στοχευμένων βομβιστικών επιθέσεων, ωστόσο αμέσως μετά ο Τιμολέον Χιμένες, ηγετικό επίσης στέλεχος των FARC ανακοίνωση πως ο θάνατος είχε επέλθει από καρδιακή ανεπάρκεια.

Ακόμα και σήμερα το όνομα του Μαρουλάντα εξακολουθεί να εμπνέει εκατομμύρια ανθρώπων στην Κολομβία και σε ολόκληρη τη Λατινική Αμερική, ενώ η κατάσταση στην πατρίδα του, όπου παρακρατικές ομάδες υπό την πλήρη ανοχή ή και ευλογία των αρχών καταπατούν βάναυσα τις ειρηνευτικές συμφωνίες, εξακολουθεί σε σοβαρές πτυχές της να μη διαφέρει δραματικά από εκείνη που ώθησε τον ίδιο και τους συντρόφους του στο βουνό πριν από μισό και πλέον αιώνα.