Η τρύπα στη χαρά

Ανεξαρτήτως – επιμένω, ανεξαρτήτως – προέλευσης και εμφάνισης του κορονοϊού, πρέπει να δούμε με όσο γίνεται πιο καθαρό μάτι τις τρύπες που διανοίγονται στην ατομική και κοινωνική ζωή των πληθυσμών, από τις οποίες εισχωρούν -μα βίαια, μα κι ανεπαίσθητα- και αξιοποιούνται εργαλεία χειραγώγησης των μαζών. Αυτή η διείσδυση είναι πρωτοφανώς οριζόντια, τόσο σε βιοτικό όσο και σε πολιτισμικό επίπεδο. Είναι δε ύπουλη, γιατί κατακερματίζει την έννοια της πολιτικής και ιδεολογικής θεωρίας και δράσης σε επιμέρους, ενίοτε και αντιφατικές, πάντα διατυπωμένες σε πληθυντικό, «πολιτικές αποφάσεις, εκτιμήσεις και εν τέλει μέτρα».

Μέχρι τώρα, λόγου χάρη, ήταν πρόοδος και θετική κοινωνική και επιστημονική εξέλιξη η παγίωση της αντίληψης, στον σύγχρονο κόσμο, το παιδί μετά τα δύο του, τρία του χρόνια να κοινωνικοποιείται. Να πηγαίνει νωρίς σε παιδικό σταθμό. Να μην κλείνεται από τις πρώτες τάξεις του Δημοτικού στο σπίτι και στον εαυτό του, μπροστά από οθόνες με ηλεκτρονικά παιχνίδια και απομονωτική ενασχόληση της οθόνης. Να αποζητά παρέες και φίλους. Να εκτονώνεται και να συνθέτει προσωπικότητα με ομαδικά αθλήματα, παρέες, φίλους. Στα μεγάλα νοσοκομεία είχαν ήδη ιδρυθεί υπηρεσίες αντιμετώπισης της εξάρτησης από τους υπολογιστές διαταραγμένων παιδιών, που έπασχαν από διαταραχές προσωπικότητας, νεανική κατάθλιψη κ.λπ. κ.λπ.

Φευ τούμπα και τόμπολα όλα. Προτεραιότητα η απόσταση ασφαλείας. Πρώτα από τους ανθρώπους , οπότε κι από την ομάδα, και ύστερα από τα αντικείμενα κοινής χρήσης κι άλλα τέτοια αναγκαία κακά. Θυμάμαι γονείς και γονείς να συνοδεύουν νήπια σε παιδικούς σταθμούς και νηπιαγωγεία για «προσαρμογή» των παιδιών τους, καθώς έβγαιναν για πρώτη φορά στον λεγόμενο έξω κόσμο. Τώρα η οργάνωση σε συνθήκες είτε ενεργού είτε επικείμενης πανδημίας απαιτεί μια εκπαίδευση που βασίζεται στον πιθανολογούμενο κίνδυνο συνάντησης του ενός παιδιού με το άλλο, με διδαχές απλούστευσης του άγνωστου ασυμπτωματικού κινδύνου.

Είναι τα ίδια παιδιά που από τις φαβέλες έως τα πολυτελή διαμερίσματα χάζευαν τα αστέρια του μπάσκετ που έβρεχαν με τον ιδρώτα τους το παρκέ, ή να φτύνουν και να φυσάνε τη μύτη τους στο χορτάρι του ποδοσφαιρικού γηπέδου, σχηματίζοντας βουναλάκια ανθρώπινων σωμάτων, παιδιά μαντράχαλοι, την ώρα των πανηγυρισμών του γκολ…

Μεταξύ απόστασης και μάσκας, και ώσπου να βρεθεί ένα πειστικό και αποτελεσματικό εμβόλιο, αυτή η πανδημία ήρθε να χτυπήσει στα ίσα την αρχέγονη ανάγκη του ανθρώπου να απελευθερώνει και να καταργεί το εγώ του σε συνθήκες όχι αγώνα ή ανάγκης μόνο, αλλά και ευδαιμονίας και χαράς και ταύτισης με τον άλλον σε στιγμές ευφορίας. Για να το κάνω πιο αισθητό αυτό το ύπουλα ανεπαίσθητο, φανταστείτε, σύντροφοι, μια μεγάλη συμφωνική ορχήστρα από ογδόντα – ενενήντα μουσικούς, που τη χαζεύεις με όλες σου τις αισθήσεις, να βγάζει έναν ήχο με τα δοξάρια των βιολιών και των τσέλων να ανεβοκατεβαίνουν μια τρίχα από το κεφάλι του διπλανού μουσικού. Κι ύστερα απλώστε τους, τους μουσικούς στη σκηνή, σε ένα διπλάσιο ημικύκλιο αποστάσεων μουσικής υγιεινής ασφαλείας… Άσε που η αντίστοιχη χορωδία, για να μην άδει με μάσκες, θα ‘πρεπε να απλώνεται μπροστά από μικρόφωνα σε γήπεδο για να ακουστεί.

Το τραβάω. Εν γνώσει μου. Αλλά για να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε πώς, με ποιον τρόπο και ποιες απαιτήσεις θα αναβαθμιστεί, μέσα αλλά και μετά την πανδημία, η αντίσταση σ’ αυτή την κλοπή, βαθιά πολιτισμική, σχεδόν υπαρξιακή, που διαπράττεται αξιοποιώντας την πανδημία, στο όνομα της ασφάλειας εναντίον της συλλογικής χαράς και ευδαίμονης συμμετοχής στο ωραίο και συνάμα λαϊκό.

Κάπως πρέπει να γεφυρωθεί το χάσμα που τώρα χτίζεται για να μας μετατρέψει σε εξ αποστάσεως πελάτες αντί πολίτες, αφήνοντας μονίμως πεινασμένο το δέρμα των ανθρώπων, υποτιμημένη από όλες τις αισθήσεις, την αφή, καταργημένο τον ψίθυρο στο αυτί του άλλου και δοσομετρημένη την κραυγή, ώστε να μη γίνει ποτέ ιαχή και τραγούδι.

Σημείωση: Το άρθρο της Λιάνας Κανέλλη αναδημοσιεύεται από τον Ριζοσπάστη του Σαββατοκύριακου 20-21/6/2020