Το ΚΚ Τουρκίας για τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί: Η σύγκρουση δεν είναι μεταξύ χριστιανισμού και ισλάμ, αλλά μεταξύ καπιταλιστών και εργατών

Πολλά έχουν ειπωθεί αυτές τις μέρες για την απόφαση του Ταγίπ Ερντογάν να προχωρήσει στην μετατροπή της Αγίας Σοφίας από μουσείο σε τζαμί. Η σημασία της κίνησης αυτής σαφώς και δεν μπορεί να υποτιμηθεί, τόσο σε επίπεδο προσπάθειες επίδειξης δύναμης του Τούρκου προέδρου στον τομέα της εσωτερικής πολιτικής, όσο και στην προσπάθεια καθορισμού ατζέντας στο εσωτερικό της χώρας, σε μια περίοδο εντεινόμενης οικονομικής κρίσης. Στη χώρα μας η συζήτηση δυστυχώς κυριαρχείται πλην Λακεδαιμονίων κι ελάχιστων άλλων εξαιρέσεων από εθνικιστικές κραυγές ή και γραφικότητες τύπου “μποϊκοτάζ στο Survivor”. Υπό αυτό το πρίσμα, αποκτά ξεχωριστή σημασία η παρέμβαση του Κομμουνιστικού Κόμματος Τουρκίας, που με τη σημερινή του ανακοίνωση θέτει σφαιρικά το ζήτημα, εξετάζοντας όλα τα κίνητρα της τουρκικής κυβέρνησης, αναδεικνύοντας το πολιτικό και ταξικό πλέγμα που προλείανε το έδαφος για τη συγκεκριμένη απόφαση. Τέλος, οι Τούρκοι κομμουνιστές ξεκαθαρίζουν ότι θα παλέψουν ανυποχώρητα για τη διατήρηση του οικουμενικού χαρακτήρα της Αγίας Σοφίας ως  κορυφαίου ιστορικού και πολιτιστικού μνημείου με πανανθρώπινη εμβέλεια.

1.Η παρούσα συζήτηση για τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί επαναπροτάθηκε από το κόμμα İYİP, το φασιστικό κόμμα της αντιπολίτευσης που είναι σύμμαχος του σοσιαλδημοκρατικού CHP (σ.σ το κεμαλικό κόμμα) στην κοινοβουλευτική αντιπολιτευτική συμμαχία, μέσω μιας πρότασης κοινοβουλευτικής έρευνας. Στην πραγματικότητα ήταν μια μακροχρόνια πρόθεση των αντιδραστικών ρευμάτων της Τουρκίας. Η ενέργεια χαίρει της εκτίμησης πολλών μελών της αντιπολίτευσης, όπως του πρώην προεδρικού υποψηφίου του CHP, Μουχαρέμ Ιντζέ και των τωρινών δημάρχων μεγάλων πόλεων, που συνδέονται με την αντιπολίτευση. Δεν επικρίθηκε καθόλου αρχικά από την αντιπολίτευση. Αντίθετα, κάποιοι εκπρόσωποί της, περιλαμβανομένων των βουλευτών του φιλοκουρδικού HDP, εξέφρασαν τον ενθουσιασμό τους που θα μπορούσαν να προσευχηθούν υπό τη σκέπη της Αγιά-Σοφιάς.

Αυτό που έκανε το ΑΚΡ ήταν αρχικά να αρνηθεί την κοινοβουλευτική συζήτηση για το θέμα και στη συνέχεια να διατάξει απευθείας το Συμβούλιο του Κράτους, που πρακτικά βρίσκεται υπό τον έλεγχο της εκτελεστικής εξουσίας, δηλαδή τον ίδιο τον Ερντογάν, να ακυρώσει την απόφαση επανανοίγματος της Αγίας Σοφίας ως μουσείου το 1934. Αυτό ήταν μια επιβεβαίωση της δύναμης της εκτελεστικής εξουσίας στην Τουρκία.

Τελικά, μπορεί κανείς να συμπεράνει πως η τουρκική αστική τάξη έδρασε ενοποιημένα εκκινώντας αυτή τη συζήτηση και επιδοκιμάζοντας τη μετατροπή.

2.Η ακύρωση της απόφασης του υπουργικού συμβουλίου του 1934 σήμανε επίσης την άρνηση των προοδευτικών αξιών της αστικ΄ςη επανάστασης του 1923, δηλαδή του ρεπουμπλικανισμού, της κοσμικότητας και της νεωτερικότητας.

3.Ο θρησκευτικός φονταμενταλισμός του ΑΚΡ έχει μεταμορφώσει κάθε δημόσιο θεσμό στην Τουρκία, ανάμεσά τους τη νομοθεσία, τα πανεπιστήμια, την εκπαίδευση, τον τύπο και κάθε άλλη πτυχή της δημόσιας ζωής, κάνοντας αυτούς τους τομείς να κυριαρχούνται από τους κανόνες του Ισλάμ. Το ΤΚΡ έχει θίξει πολλές φορές τον αντεργατικό ρόλο της αντίδρασης και του θρησκευτικό φονταμενταλισμού, που καταπιέζει κάε ίχνος αντίστασης στην εργατική τάξη, αντικαθιστώντας την οργανωμένη δύναμη των ενωμένων εργατών με απολίτικες υπάκουες μάζες. Ο κίνδυνος της αντίδρασης είναι μεγαλύτερος από ό,τι φαίνεται επιφανειακά. Μόλις πριν μια εβδομάδα, ένα εργοστάσιο πυροτεχνημάτων εξερράγη στην Τουρκία, προκαλώντας θανάτους και τραυματίζοντας δεκάδες εργάτες. Ο ιδιοκτήτης, τοπικός επικεφαλής της MUSIAD, της φιλοϊσλαμικής ένωσης καπιταλιστών, δεν τιμωρήθηκε στην πραγματικότητα καθόλου, κι αντ’αυτού  υποστηρίχθηκε από άλλους καπιταλιστές στην περιοχή και τη χώρα. Η ίδια οργάνωση έχει προτείνει “στρατόπεδα εργασίας” ως λύση για να ξεπεραστούν οι απώλειες των κερδών της στη διάρκεια της πανδημίας, που έχουν υιοθετηθεί από την κυβέρνηση εδώ και λίγες εβδομάδες. Δεν είναι σύμπωση πως ακριβώς την ίδια εβδομάδα εγκρίθηκε να μετατραπεί σε τζανί η Αγία Σοφία. Η καπιταλιστική τάξη της Τουρκίας συστηματικά εκμεταλλεύεται τη θρησκεία για να κερδίσει εξουσία στις εργασιακές σχέσεις. Τώρα, με δεδομένη τη βαθιά οικονομική κρίση στη χώρα, τη φτώχεια, την ανεργία, την απελπισία και την τεράστια δυσαρέσκεια μεταξύ των εργατών, οι καπιταλιστές προσπαθούν να αποφύγουν την πολιτικοποίηση των εργατών και την ενίσχυση αριστερών ρευμάτων, καταφεύγοντας ξανά στην αντίδραση.

4.Η απόφαση πράγματα εμπεριέχει ένα προκλητικό στοιχείο σε διεθνές επίπεδο. Η πραγματιστική πολιτική του ΑΚΡ, βασισμένη σε ημερήσιους ελιγμούς μέσα στα ρήγματα του ιμπεριαλιστικού συστήματος και η ταλάντευσή του μεταξύ των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων, χάνει έδαφος. Η χώρα είναι σε οικονομική ελεύθερη πτώση, με πρωτόγνωρα υψηλά επίπεδα εσωτερικού και εξωτερικού χρέους. Ο Ερντογάν προσπαθεί να ξαναχτίσει την πολιτική διαπραγματευτική του δύναμη απειλώντας άλλες χώρες, όπως οι κινήσεις κατά της Γαλλίας στη Λιβύη, οι στρατιωτικές ενέργειες στο συριακό έδαφος ή η υποδαύλιση εθνικιστικών συγκρούσεων εναντίον της Ελλάδας, αλλά είναι σαφές πως αυτή η δύναμη είναι υπερβολικά περιορισμένη για να τρομάξει τις βασικές δυνάμεις ή ιμπεριαλιστικές συμμαχίες, όπως οι ΗΠΑ, η ΕΕ, το ΝΑΤΟ και άλλες, από τις οποίες η κυβέρνηση εξαρτάται με κάθε τρόπο.

5.Η καθοδήγηση του προλεταριακού διεθνισμού, όπως καθορίστηκε πριν από 100 και πλέον χρόνια από τους μπολσεβίκους, είναι καθαρή. ΟΙ τριβές μεταξύ των αστικών τάξεων κάθε χώρες, όπως οι εθνικιστικές ή οι θρησκευτικές διαμάχες, ο ανταγωνισμός και οι επίκληση δικαιωμάτων σε πλουτοπαραγωγικές πηγές, δεν μπορούν αν αποτελέσουν έδαφος συζήτησης για κομμουνιστές. Το να ερμηνεύσουμε τέτοιες κινήσεις με την ατζέντα της αστικής τάξης θα ήταν απόλυτα παραπλανητικό. Η σύγκρουση δεν είναι μεταξύ χριστιανισμού και ισλάμ, αλλά μεταξύ αντίδρασης και κοσμικότητας και για την ακρίβεια μεταξύ καπιταλιστών και εργατών.

6.Στον πυρήνα του ζητήματος της Αγιά Σοφιάς είναι η κυριαρχία της δεξιάς πολιτικής στην Τουρκία, τόσο από την κυβερνητική, όσο και τις αντιπολιτευτικές συμμαχίες. Είναι άλλο ένα τμήμα στο μωσαϊκό της εξάλειψης της κοσμικότητας από το πολιτικό κλίμα της Τουρκίας. Υποθάλπει τις αντιλήψεις πίσω από αυτό, συσκοτίζοντας το μέλλον της τουρκικής εργατικής τάξης.

7.Το Κομμουνιστικό κόμμα Τουρκίας υπερασπίζεται και θα υπερασπιστεί το να παραμείνει η Αγία Σοφία μουσείο, ως ένα από καλύτερα διατηρημένα ιστορικά μνημεία και λαμπρό παράδειγμα της πολιτιστικής κληρονομιάς της ανθρωπότητας. Η αντίσταση απέναντι σε κάθε παρέμβαση στη δομή του κτιρίου που θα βλάψει την αυθεντικότητά του είναι γι’αυτό μια οικουμενική ευθύνη.

Η Κεντρική Επιτροπή

11.7.2020