Μπίλι Χόλιντεϊ – Η μεγάλη κυρία της τζαζ

Η θρυλική μορφή της τζαζ γεννήθηκε ως Ελεωνόρα Φάγκαν στις 7 Απριλίου 1915 στη Φιλαδέλφεια, από έφηβους γονείς. Ο πατέρας της Κλάρενς Χόλιντεϊ, αργότερα επιτυχημένος μουσικός της τζαζ, ήταν ο μεγάλος απών από τη ζωή της. Πέρασε μεγάλο μέρος της παιδικής της ηλικίας στη Βαλτιμόρη. Η μητέρα της παντρεύτηκε το 1920 τον Philip Gough και για τα επόμενα τρία χρόνια η Χόλιντεϊ έζησε μια κάπως σταθερή ζωή. Μεγαλώνει μες στη φτώχεια, σε γκέτο και βιώνει την εγκατάλειψη και από τη μητέρα της και ακολουθούν η κακομεταχείριση, ο βιασμός και τα αναμορφωτήρια.

Στα δύσκολα εκείνα χρόνια, βρίσκει παρηγοριά στη μουσική, τραγουδώντας σε δίσκους με τη Μπέσι Σμιθ και τον Λούις Άρμστρονγκ. Στα τέλη της δεκαετίας του ’20 μετακομίζει με τη μητέρα της στη Νέα Υόρκη και εργάζεται αρχικά σε οίκο ανοχής στο Χάρλεμ.

Το 1930, αλλάζει το όνομά της σε “Billie” από την ηθοποιό Μπίλι Νταβ και με το επίθετο του πατέρα της, αρχίζει να τραγουδάει σε τοπικά κλαμπ, ως Μπίλι Χόλιντεϊ.

Στην ηλικία των 18 ετών, την ανακαλύπτει ο μουσικός παραγωγός Τζον Χαμμόντ σε ένα κλαμπ τζαζ στο Χάρλεμ και ξεκινάει η συνεργασία της με τον ανερχόμενο κλαρινετίστα και συγκάτοικό του, Μπένι Γκούντμαν. Με την εκφραστική και μελαγχολική φωνή της ηχογραφεί κομμάτια με τον Γκούντμαν, με τον πιανίστα Τέντι Ουίλσον και κυκλοφορεί η πρώτη της εμπορική επιτυχία “Your Mother’s Son-In-Law”. Ακολουθούν πολλά singles, μεταξύ αυτών τα “What a Little Moonlight Can Do” και “Miss Brown to You” και η εμφάνισή της με τον Ντιουκ Έλινγκτον στη μικρού μήκους ταινία Symphony In Black.

Εκείνη την περίοδο της ζωής της, συναντά τον σαξοφωνίστα Λέστερ Γιανγκ, μέλος της ορχήστρας του Κάουντ Μπέιζι. Ο Γιανγκ το 1937 της δίνει το ψευδώνυμο “Lady Day” και  την ίδια χρονιά η Χόλιντεϊ γίνεται μέλος της ορχήστρας και ξεκινούν περιοδεία.

Την επόμενη χρονιά, συνεργάζεται με τον κλαρινετίστα  Άρτι Σω και την ορχήστρα του. Γίνεται έτσι μια από τις πρώτες αφροαμερικάνες που συνεργάζονται με μια λευκή ορχήστρα.

Στη συνέχεια εμφανίζεται μόνη της στο Café Society της Νέας Υόρκης. Δημιουργεί μια  σκηνική παρουσία, σήμα κατατεθέν της -φορώντας γαρδένιες στα μαλλιά της και τραγουδώντας με το κεφάλι της γερμένο προς τα πίσω και ηχογραφεί δύο από τα πιο διάσημα τραγούδια της, “God Bless the Child” και “Strange Fruit”.

“Strange Fruit”

Το τραγούδι βασίστηκε στο ποίημα Bitter Fruit του Άμπελ Μέροπολ, καθηγητή γυμνασίου του Μπρονξ και μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος των ΗΠΑ. Υπό το φόβο αντιποίνων, τους στίχους υπογράφει με το ψευδώνυμο Λιούις Άλλαν.

«Τα δέντρα του νότου έχουν έναν παράξενο καρπό
με αίμα στα φύλλα και στις ρίζες
Ένα μαύρο κορμί ταλαντεύεται από την αύρα του Νότου
περίεργος καρπός κρεμασμένος στις λεύκες…».

Το ποίημα περιγράφει την φρίκη του Μέροπολ στη θέα της φωτογραφίας του Λώρενς Μπέιτλερ με τον Τόμας Σιπ και τον Άμπραμ Σμιθ, δυο μαύρων που είχαν λιντσαριστεί και κατόπιν κρεμαστεί σε δέντρο στο Μάριον της Ιντιάνα.

Η Χόλιντεϊ, τραγουδούσε το κομμάτι στο τέλος κάθε της παράστασής της με τα φώτα σβηστά και μόνο έναν προβολέα να τη φωτίζει στη σκηνή. Πρότεινε στην Κολούμπια να το ηχογραφήσει, εισπράττοντας αρνητική απάντηση, της χορηγήθηκε ωστόσο γραπτή άδεια μιας ημέρας για την ηχογράφηση σε άλλο στούντιο. Έτσι στη δεύτερη πλευρά ενός δίσκου της εταιρείας Commodore Records, ηχογραφήθηκε το 1939 η μεγαλύτερη εμπορική επιτυχία της. Το τραγούδι έγινε στη συνέχεια, σύμβολο των μαύρων στον πόλεμο κατά του λιντσαρίσματος.

Η ανοδική καλλιτεχνική πορεία της κάμπτεται από τις συνήθειες που αποκτά στη διάρκεια των αποτυχημένων γάμων της, το ποτό και τα ναρκωτικά. Οι καταχρήσεις εντάθηκαν με το θάνατο της μητέρας της τον Οκτώβριο του 1945.

Παρόλα τα προβλήματά της, η Χόλιντεϊ εξακολουθούσε να έχει σημαντική θέση στον χώρο της μουσικής. Οι συλλήψεις και οι καταδίκες που ακολούθησαν, έφεραν πλήγματα στα επαγγελματικά της. Παρόλες τις επιπτώσεις και στη φωνή της, συνέχισε να περιοδεύει και να ηχογραφεί τη δεκαετία του 1950. Δίνει μια εντυπωσιακή παράσταση στην τηλεοπτική εκπομπή The Sound of Jazz με τους Μπεν Ουέμπστερ, Λέστερ Γιανγκ και Κόλμαν Χόκινς και το 1958 ηχογραφεί το “Lady in Satin” με την ορχήστρα του Ρέι Έλλις για την Κολούμπια.

Έδωσε την τελευταία της παράσταση στη Νέα Υόρκη στις 25 Μαΐου 1959. Λίγο καιρό μετά εισήχθη στο νοσοκομείο με καρδιακά προβλήματα και κίρρωση ήπατος, πέθανε στις 17 Ιουλίου 1959.