Νικολάς Γκιγιέν: Mister No!

Κι ο γιος που κληρονόμησε τις αλυσίδες
μέσα στων όπλων του τη λάμψη
τ’ αρχαία εμβατήρια παιανίζει:
στην τάφρο, στις πολεμίστρες και στα τείχη
αφήνει τα σιδερένια του τα ίχνη,
τη φλόγα του μοιράζοντας το βράδυ.
Λάμπει στο μεσουράνημά του ο Μασέο.
Και το γαλάζιο αστέρι του Μαρτί το δρόμο δείχνει.

Νικολάς Γκιγιέν, Κουβανική Ελεγεία, 1952
(Μτφρ.: Μπάμπης Ζαφειράτος)

*

Νικολάς Γκιγιέν

Mister No!

Προλεγόμενα – Μετάφραση – Σημειώσεις – Επίμετρο

Μπάμπης Ζαφειράτος – Μποτίλια Στον Άνεμο

*

Με τους στίχους που προηγήθηκαν ολοκληρώνει τη μία από τις οκτώ Ελεγείες του, ο Νικολάς Γκιγιέν.

Οραματίζεται και προφητεύει με ποιητική ακρίβεια την άφιξη του οπλισμένου Φιντέλ και την κατάληψη των στρατώνων Μονκάδα, στις  26 Ιουλίου 1953, που θα σημάνει την έναρξη του ένοπλου αγώνα στην Κούβα.

Ή μήπως ο Φιντέλ εμπνεύστηκε από τους στίχους του Γκιγιέν;!

Σαντιάγο δε Κούβα. Στρατώνες Μονκάδα. Ένα χρόνο μετά την νικηφόρα Επανάσταση, στις 9 Ιανουαρίου 1960, ο Φιντέλ Κάστρο μαζί με τον Ρενέ Βαγιέχο (19.3.1920 – 13.8.1969) και τον Λούις Κρέσπο (25.8.1923 – 20.8.2002) ανέβηκαν σε ένα τρακτέρ κι άρχισαν να γκρεμίζουν τα τείχη των στρατιωτικών εγκαταστάσεων. Και στις 28 Ιανουαρίου παρέδωσαν το κτήριο στο Υπουργείο Παιδείας, που το μετέτρεψε σε σχολείο χωρητικότητας 2.000 μαθητών. Σε σχολείο (Ciudad Escolar Libertad) μετατράπηκε και το στρατόπεδο Κολούμπια (έργο του Μπατίστα). (Photo by Sven Creutzmann/Mambo Photography/Getty Images)

*

«Όσο για μένα, το ξέρω πως η φυλακή θα ’ναι σκληρή, όπως ποτέ δεν ήταν για κανέναν, πως κρύβει απειλές, φριχτή, κτηνώδη αγριότητα· μα, δεν τη φοβάμαι, όπως δεν φοβάμαι και την οργή του αχρείου τύραννου που πήρε τη ζωή εβδομήντα αδερφών μου. Καταδικάστε με, δεν έχει σημασία, η Ιστορία θα με δικαιώσει».

Με τούτα τα λόγια έκλεισε ο Φιντέλ Κάστρο την ιστορική απολογία του – αγόρευσή του στο δικαστήριο του Σαντιάγο δε Κούβα, στις 16 του Οκτώβρη του 1953, κατηγορούμενος και συνήγορος, για την επίθεση στους στρατώνες Μονκάδα, στις 26 του Ιούλη εκείνου του έτους, με σκοπό να ξεσηκώσει το λαό του νησιού κατά της δικτατορίας του Μπατίστα.

26 Ιουλίου 1953. Η ημερομηνία δεν έχει επιλεγεί τυχαία. Η Γενιά της Εκατονταετηρίδας —100 χρόνια από τη γέννηση του Χοσέ Μαρτί (Αβάνα, 28 Ιανουαρίου 1853 – Ντος Ρίος, 19 Μαΐου 1895)— με επικεφαλής τον Φιντέλ Κάστρο επιτίθεται —όπως το είχε προβλέψει ο ποιητής— στους στρατώνες Μονκάδα.

Και ο Νικολάς Γκιγιέν —μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος Κούβας και ταγμένος με τους επαναστάτες—, που βρίσκεται τότε στο Ρίο ντε Τζανέιρο, διοργανώνει συγκεντρώσεις και συζητήσεις για τα γεγονότα της Κούβας. Το δικτατορικό καθεστώς Μπατίστα τού απαγγέλλει την κατηγορία του κομμουνιστή και του απαγορεύεται η επιστροφή στην πατρίδα…

Τα επόμενα χρόνια εξακολουθεί να διοργανώνει συνέδρια και συναυλίες, σε όλη την Ευρώπη και στις κομμουνιστικές χώρες, μιλώντας και γνωστοποιώντας το Κίνημα της 26 Ιουλίου.

*

Ακολουθούν τέσσερα χαρακτηριστικά ποιήματα και δύο… Ανακοινώσεις του Νικολάς Γκιγιέν, που γράφτηκαν πριν και μετά την επίθεση στο φρούριο Μονκάδα, πριν και μετά τη Μεγάλη Επανάσταση του 1959, με την οποία ολοκληρώθηκε το ηρωικό εγχείρημα του 1953, και καταδεικνύουν τις αξίες με τις οποίες οπλίστηκε ο λαός της Κούβας, για να αντέχει και να αντιστέκεται μέχρι σήμερα στο ιμπεριαλιστικό κτήνος των ΗΠΑ.

Αξίες εμπνευσμένες από τον Μαρτί και υλοποιημένες από τον Φιντέλ.

Mister No!

Νικολάς Γκιγιέν

ΟΤΑΝ του Μαρτί ο λαός,
στάθηκε στους γκρίνγκος μπρος,
είπε αγέρωχο ένα: —No,
όπου εκείνοι έλεγαν: —Yes.
Οι γιάνκηδες έξω φρενώ^(ν)
τα ’σπασαν με το λαό
μα τους ξαναλέει: —No,
αντί να ψελλίσει: —Yes.
                          —Mister, no.

Μ’ ΕΝΑ τους αερόπλανο
λέρωσαν τον μπλε ουρανό
μα ο αγέρας είπε: —No,
κόντρα στο αερόπλανο
Λέει ο γκρίνγκο πως μ’ αυτό,
δεν μπορεί, θα πούμε yes.
Μα ο αγέρας τού είπε: —No,
αντί να ψελλίσει: —Yes.
                          —Mister, no.

ΣΤΑ καλάμια μας φωτιά·
καίει ο γκρίνγο τη σοδειά.
Τα καλάμια ουρλιάζουν: —No
(μες στις φλόγες) κι όχι yes
Δεν περνάνε αυτά εδώ,
ο λαός σπάει το ζυγό,
στα δεσμά του λέει: —No,
’κει που οι άλλοι είπαν: —Yes.
                          —Mister, no.

ΑΧ, πατρίδα!
Στο μυαλό μου ο Μαρτί
που σε λάτρεψε· κι Εσύ!
Κι απαντάω στον Γιάνκη: —No,
όταν μου τσιρίζει: —Yes.
Του σπηκάρω: Cuba is free
(μη και δε με αντιληφτεί).
Λεύτερη είναι, λέει: —Νο!
’κει που οι άλλοι είπαν: —Yes.
                          —Mister, no.

Tengo (1964) —Από την ενότητα Sátira
Μετάφραση: Μπάμπης Ζαφειράτος, Σεπ. 2015

Γλυκιά η πατρίδα μου απ’ έξω

Νικολάς Γκιγιέν

ΓΛΥΚΙΑ η πατρίδα μου απ’ έξω,
και μέσα μια πίκρα σταλάζει.
Γλυκιά η πατρίδα μου απ’ έξω,
μια πράσινη άνοιξη οργιάζει,
μια πράσινη άνοιξη οργιάζει,
μα μπρούντζινος ο ήλιος κοιτάζει.

ΤΙ μπλε, o ουρανός σου, θλιμμένο
σιωπηλό τη λύπη σου βλέπει!
Τι μπλε, o ουρανός σου, θλιμμένο!
αχ, Κούβα, ο Θεός έχει δώσει,
αχ, Κούβα, ο Θεός έχει δώσει,
τόσο μπλε στη δική σου τη σκέπη!

ΕΝΑ ξύλινο πουλάκι
έφτασε και μου ραμφίζει
το δικό του τραγουδάκι.
Κούβα μου, άκου με λιγάκι,
‒που απ’ έξω σ’ έχω μάθει‒
Κούβα μου, άκου με λιγάκι:
από αίμα η φοινικιά σου
από αίμα η φοινικιά σου
κι από δάκρυ η θάλασσά σου!

ΚΑΙ το ανέμελό σου γέλιο,
γνώριμό μου αγαπημένο,
δάκρυ κι αίμα ποτισμένο,
το ανέμελό σου γέλιο.
Δάκρυ κι αίμα
το ανέμελό σου γέλιο·
δάκρυ κι αίμα
το ανέμελό σου γέλιο.
Δάκρυ κι αίμα.

ΑΠ’ τη μια η αγροτιά μας
σε μια τρύπα είναι χωμένη,
πριν καν γεννηθεί, πεθαίνει,
απ’ τη μια η αγροτιά μας.
Κι απ’ την άλλη οι αστοί,
Κούβα μου, διακονιαραίοι:
Άφραγκοι είναι και μοιραίοι
ζητιανεύοντας φαΐ,
κι ας φορούν ψηλό καπέλο
κι ας γλεντούν στη διαπασών
(Ναι, αυτή ’ναι η μαύρη αλήθεια,
σε όλα μου, το λέω, τα «σον»).

ΓΙΑΝΚΗΔΕΣ, κι εχτές σπανιόλοι,
σι, σενιόρες,
κλήρο απ’ αυτή τη γη
βρίσκουν πάντα οι φτωχοί·
γιάνκηδες, και χτες σπανιόλοι,
τι γιατί;!

ΓΙΑΤΙ η ζωή τους όλη
είν’ αυτή η μαύρη γη!
Και το χέρι που σε σφίγγει
πιάσ’ το ταρακούνησέ το,
γιατί αλλιώς δε σε ξεσφίγγει·
μαύρο ή κόκκινο ή Κινέζου
ή άσπρο, το δικό σου χέρι
ήρθε η ώρα, σήκωσέ το.

ΝΑΥΤΗΣ, Αμερικανάκι,
φίνα,
σ’ ένα καπηλειό στο πόρτο,
φίνα,
ναύτης Αμερικανάκι,
σήκωσε μακρύ χεράκι,
σήκωσε μακρύ χεράκι·
το πρωί το βρήκαν μόρτο,
φίνα,
το πρωί το βρήκαν μόρτο,
φίνα,
το πρωί το βρήκαν μόρτο
το φτωχό Αμερικανάκι,
σ’ ένα καπηλειό στο πόρτο,
του ’χα κόψει το χεράκι,
φίνα!

El Son Entero (1947)
Μετάφραση: Μπάμπης Ζαφειράτος, Σεπ. 2015

Τέρμα πια!

Νικολάς Γκιγιέν

(Σε ρυθμό «Son»)

ΣΤΟ ’χε τάξει ο Μαρτί,
κι ο Φιντέλ στο ’χε ορκιστεί·
Κούβα μου, πάει, τέρμα πια,
τέρμα και ποτέ ξανά,
τέρμα πια.

ΚΟΥΒΑ μου, ω, ναι, γλυκιά,
τέρμα πια
κνούτο από μανάτου δέρμα
που ’χε ο γιάνκης να χτυπά.
Τέρμα πια.
Στο ’χε τάξει ο Μαρτί
κι ο Φιντέλ στο ’χε ορκιστεί.
Τέρμα πια!

ΔΑΝΕΙΣΤΕΣ με νύχια γύπα,
μας αρπάζουν τα τραχτέρια:
Κλέφτες που ήρθατε απ’ τις ΗΠΑ,
φέρτε πίσω τα λεφτά μας
που είν’ των εργατών τα χέρια!

ΤΟ σύγνεφο φτύνει αστραπή,
αχ, Κούβα, κι εκεί το ’χα δει·
σκιαγμένο γυμνό τον αετό
είχα δει·
σπασμένο το μαύρο ζυγό
είχα δει·
τραγούδι ο λαός τραγουδά
τραγούδι ξανά αρχινά:
—Είχε ο Φιντέλ ορκιστεί
αυτό που ’χε τάξει ο Μαρτί:
Τέρμα πια!

ΑΧ, η όμορφή μου η παντιέρα,
η παντιερούλα μου η Κουβάνα,
καμιά δεν την διατάζει λέρα
απ’ έξω, και καμιά ρουφιάνα
δεν την τσαλαπατάει μες στην Αβάνα!
Τέρμα πια.

ΤΟ είδα, γιατί,
στο ’χε τάξει ο Μαρτί
κι ο Φιντέλ στο ’χε ορκιστεί.
Τέρμα πια!

Tengo (1964). —Από την ενότητα Romancero
Μετάφραση: Μπάμπης Ζαφειράτος, Σεπ. 2015

Σενσεμαγιά

Νικολάς Γκιγιέν

(Τραγούδι για να σκοτώσεις μια οχιά)

ΜΑΓΙΟΜΠΕ—μπόμπε—μαγιομπέ!
Μαγιόμπε—μπόμπε—μαγιομπέ!
Μαγιόμπε—μπόμπε—μαγιομπέ!

Η ΟΧΙΑ έχει δυο γυάλινα μάτια·
η οχιά κουλουριάζεται σ’ ένα καλάμι·
με τα γυάλινα μάτια της, σ’ ένα καλάμι,
με τα γυάλινα μάτια.

Η ΟΧΙΑ περπατάει χωρίς πόδια·
η οχιά μες στα χόρτα τρυπώνει·
περπατώντας στα χόρτα τρυπώνει,
κι ας μην έχει και πόδια!

ΜΑΓΙΟΜΠΕ—μπόμπε—μαγιομπέ!
Μαγιόμπε—μπόμπε—μαγιομπέ!
Μαγιόμπε—μπόμπε—μαγιομπέ!

ΜΕ μια τσεκουριά θα τελειώσει:
Ρίχ’ της μια!
Μην την κλωτσήσεις γιατί θα δαγκώσει,
θα ξεφύγει αν της δώσεις κλωτσιά!

ΣΕΝΣΕΜΑΓΙΑ το φιδάκι
σενσεμαγιά.
Σενσεμαγιά, με τα μάτια,
σενσεμαγιά.
Σενσεμαγιά, με τη γλώσσα,
σενσεμαγιά.
Σενσεμαγιά, με το στόμα,
σενσεμαγιά!

Η ΨΟΦΙΑ οχιά φαΐ δε ζητάει·
η ψόφια οχιά δε σφυρίζει ξανά·
και δεν περπατάει,
ούτε σέρνεται πια.

Η ΨΟΦΙΑ οχιά ξανά δεν κοιτάει·
η ψόφια οχιά δεν πίνει νεράκι·
δεν παίρνει ανάσα
δε χύνει φαρμάκι!

ΜΑΓΙΟΜΠΕ—μπόμπε—μαγιομπέ!
Σενσεμαγιά, το φιδάκι…
Μαγιόμπε—μπόμπε—μαγιομπέ!
Σενσεμαγιά, δε σαλεύει…
Μαγιόμπε—μπόμπε—μαγιομπέ!
Σενσεμαγιά, το φιδάκι…
Μαγιόμπε—μπόμπε—μαγιομπέ!
Σενσεμαγιά, τέζα πια.

West Indies Ltd. (1934)
Μετάφραση: Μπάμπης Ζαφειράτος, 26 Ιουλ. 2015

*

Δυο ολοσέλιδες ποιητικές καταχωρίσεις του Νικολάς Γκιγιέν

 

28 ΓΕΝΑΡΗ

Μεγάλη ΛΑΪΚΗ κινητοποίηση και παρέλαση

ΣΤΙΣ 9 ΤΟ ΒΡΑΔΥ

ΝΑ ΜΗ ΛΕΙΨΕΙ ΚΑΝΕΙΣ!                  ΝΑ ΜΗ ΛΕΙΨΕΙ ΚΑΝΕΙΣ!

Μάθετε πώς, με την ανεξαρτησία της Κούβας, μπορείτε
να αποτρέψετε εγκαίρως τις Ενωμένες Πολιτείες, για να μην εξαπλωθούν
από άκρη σε άκρη των Αντιλλών και να μην πέσουν με ακόμη μεγαλύτερη δύναμη
επάνω στη Δικής μας Αμερική.

ΘΑ ΜΙΛΗΣΕΙ Ο ΧΟΣΕ ΜΑΡΤΙ

 

*

 

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ

Μόλις κυκλοφόρησε

«Η ιστορία θα με δικαιώσει»

Ο πρώτος από τους τέσσερεις τόμους, καλλιτεχνική εκτύπωση,
με φωτογραφίες και ανέκδοτα ντοκουμέντα.

ΥΠΑΡΧΕΙ ΕΝΑ ΑΝΤΙΤΥΠΟ ΚΑΙ ΓΙΑ ΣΑΣ

Εκδόσεις Moncada

 

Νικολάς Γκιγιέν, Καθημερινό Ημερολόγιο, Ανακοινώσεις, Μηνύματα, Αγγελίες (1972)
Μετάφραση, Μπάμπης Ζαφειράτος, Αύγουστος 2016

Ο Φιντέλ στην Πλατεία της Επανάστασης Χοσέ Μαρτί. Φωτό του 2003. (Πηγή: Agência Brasil, Author Ricardo Stuckert/ABr. Aπό wikipedia).

Ο Μαρτί και ο Φιντέλ, οι μεγάλες αγάπες του Γκιγιέν και όλων των Κουβανών· οι υπέροχοι εμπνευστές της Κουβανικής Επανάστασης.

Με το όραμά τους, αυτή η μικρή χώρα είναι μια μεγάλη νησίδα ελευθερίας, ανθρωπιάς και αλληλεγγύης· με τον οπλισμένο λαό στην εξουσία να γίνεται λαμπρό παράδειγμα για όλους τους λαούς της γης, για τους νέους όλου του κόσμου, που ονειρεύονται ένα καλύτερο αύριο…

«Αυτό που δίνουμε στους νέους είναι το αποδεικτικό υλικό για όσα βρίσκονται μπροστά στα μάτια τους· είναι τα στοιχεία που συνθέτουν ολόκληρο το έργο μιας επανάστασης. Αυτό που δίνουμε στους νέους είναι ένας σκοπός άξιος υπεράσπισης, ένας σκοπός δίκαιος, ένας σκοπός ηρωικός, ένας σκοπός ιερός. Αυτό που δίνουμε στους νέους είναι ένας σκοπός όμορφος. Αυτό που δίνουμε στους νέους είναι εκείνο που η καρδιά κάθε νέου αποζητά και χρειάζεται: Κάτι για να παλέψει, ένα μονοπάτι αξιοπρέπειας για τη ζωή. Αυτό που δίνουμε στους νέους είναι η ιδέα του αύριο. Αυτό που δίνουμε στους νέους είναι εκείνο που ως τα χθες ήταν ασύλληπτο: Το μέλλον, η εικόνα του μέλλοντος, ενός μέλλοντος που θα είναι αποκλειστικά γι’ αυτούς…»

Ο Κομαντάντε Φιδέλ Κάστρο Ρους, κατά το κλείσιμο του Πρώτου Εθνικού Συνεδρίου της Ένωσης Μαθητών Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, που πραγματοποιήθηκε στην Πλατεία Επανάστασης Χοσέ Μαρτί, στις 10 Αυγούστου 1962.

Μπάμπης Ζαφειράτος, Ιούλιος 2020

(Για όσους ενδιαφέρονται, στο τέλος βρίσκεται και το ισπανικό κείμενο των ποιημάτων).

Υπόψη… Τα φρούρια του ιμπεριαλισμού δεν είναι απόρθητα!
Φιδέλ Αλεχάντρο Κάστρο Ρους (Fidel Alejandro Castro Ruz)
Μπιράν Επαρχίας Οριέντε, 13 Αυγούστου 1926 – Αβάνα, 25 Νοεμβρίου 2016
Σχέδιο (3ο από 3 του Κομαντάντε), Μπάμπης Ζαφειράτος, 30.XI.2016 (Μολύβι, 29χ21 εκ.)

***

Επίμετρο – Δυο λόγια για τη Σενσεμαγιά

Ενρίκε Ριβερόν (Σιενφουέγος, Κούβα, 1902 – 1998). Σενσεμαγιά, 1988. (Πηγή πίνακα: www.si.edu/object/enrique-riveron)

Sensemayá: Sensa = Πρόνοια και Yemaya = Αφροκουβανική Θεότητα της Θάλασσας – Βασίλισσα της Μάνας Γης.

Palo (στο ισπανικό κείμενο)· θρησκεία, αλλά και ραβδί = καλάμι: Ή αλλιώς Las Reglas de Congo. Θρησκείες που περιλαμβάνουν και τη λατρεία Mayombé (από τις σημαντικότερες στην Κούβα). Αναπτύχθηκαν κατά την ισπανική αποικιοκρατία ανάμεσα στους σκλάβους της Κεντρικής Αφρικής, τους προερχόμενους από το Κονγκό. Palo και η ράβδος που χρησιμοποιούν οι ιερείς (paleros) για την προετοιμασία των βωμών.

Mayombe (ή Mayumbe): Γεωγραφική δασώδης περιοχή στη δυτική ακτή της Αφρικής με χαμηλά βουνά, από το νότο και τις εκβολές του ποταμού Κονγκό μέχρι το βορρά στον ποταμό Κουίλου-Νιάρι. Η περιοχή περιλαμβάνει τμήματα της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό, της Αγκόλας, της Δημοκρατίας του Κονγκό και της Γκαμπόν. Το δάσος Mayombe είναι ιερός χώρος, όπου συνέρχονται δικαστήρια και γίνονται συζητήσεις, γάμοι, και μυήσεις.

Πέρα από αυτές τις αναφορές, όμως, η Σενσεμαγιά είναι η πρόδηλη αλληγορία του ποιητή για το φιδάκι του ιμπεριαλισμού και για τον αποτελεσματικό τρόπο θανάτωσής του.

Η απαγγελία της Σενσεμαγιά από τον Γκιγιέν (αρχές 1937) και ο ρυθμός του ποιήματος αποκάλυψαν στον Μεξικανό συνθέτη Συβέστρε Ρεβουέλτας (Πόλη Μεξικού 31 Δεκ. 1899 – 5 Οκτ. 1940)  την ένταση των στίχων, και του ενέπνευσαν τη δημιουργία μιας εξαιρετικής μουσικής… μετάφρασης στο ομώνυμο συμφωνικό του έργο. Οι δυο άνδρες βρέθηκαν λίγο αργότερα στο ΙΙ Διεθνές Συνέδριο Συγγραφέων για την Υπεράσπιση του Πολιτισμού στην Ισπανική Δημοκρατία.

Το ποίημα, εκτός του ότι είναι χιλιοτραγουδισμένο στην πολύ ωραία μελοποίηση των Inti-Illimani, υπήρξε και πηγή έμπνευσης σπουδαίων Κουβανών ζωγράφων.

Σημείωση:

Τα ποιήματα και η ετυμολογία της Σενσεμαγιά προέρχονται από το βιβλίο, Νικολάς Γκιγιέν, Αηδόνια και Μπαζούκας, 4 ποιήματα για τον Τσε – 7 για την Επανάσταση, Μετάφραση • Σχολιασμός • Σχέδια, Μπάμπης Ζαφειράτος (New Star 2016, 2^η Αναθεωρημένη Έκδοση, Δίαυλος, Ιούλ. 2018, 128 σελ.)

Οι δύο Ανακοινώσεις (που δημοσιεύονται για πρώτη φορά στα Ελληνικά), καθώς και κάποια στοιχεία του παρόντος αφιερώματος, βρίσκονται (μαζί με πολλά ακόμη ποιήματα του Γκιγιέν) στο βιβλίο, Νικολάς Γκιγιέν, Ο Μεγάλος Ζωολογικός Κήπος, Εισαγωγή • Μετάφραση • Σχολιασμός • Σημειώσεις • Σχέδια, Μπάμπης Ζαφειράτος / Εξώφυλλο και 10 πρωτότυπα έργα-εικόνες των ζώων, Ανδρέας Ζαφειράτος (ΚΨΜ, Μαρ. 2018, 272 σελ.)

Πρώτη δημοσίευση των τεσσάρων ποιημάτων, Σεπ. 2015, στην Μποτίλια Στον Άνεμο: Νικολάς Γκιγιέν: Αχ, Κούβα (3+1 ποιήματα). Εδώ με μικρές διορθώσεις.

Βλέπε και από Μποτίλια Στον Άνεμο: Τα φρούρια του ιμπεριαλισμού δεν είναι απόρθητα: Μικρή ιστορική αναδρομή στη νικηφόρα Κουβανική Επανάσταση ‒ Με αφορμή τα 88α γενέθλια του Φιντέλ ‒ Επίμετρο: Εκλογικό σύστημα & Εκλογές – Ασφάλεια – Εκπαίδευση – Υγεία – 91 (88+3) ΦΩΤΟ.

Μπ. Ζαφειράτος

Νικολάς Γκιγιέν – Νικολάς Κριστόμπαλ Γκιγιέν Μπατίστα
(Nicolás Cristóbal Guillén Batista – Nicolás Guillén)
10 Ιουλίου 1902, Καμαγουέι – 16 Ιουλίου 1989, Αβάνα
Σχέδιο(2ο από 5 του ποιητή), Μπάμπης Ζαφειράτος, 29.VIII.2015 (Μελάνι, 29 χ 21 εκ.)

*

Βλέπε από Μποτίλια Στον Άνεμο:

Μονκάδα, 26 Ιουλίου 1953: Τα σιδερένια ίχνη αυτού που κληρονόμησε τις αλυσίδες − Και τα Μάτια του Αβέλ

*

Από Κατιούσα:

Για τη Σενσεμαγιά, την οχιά του ιμπεριαλισμού, που ήταν για χρόνια κρυμμένη στα ζαχαροκάλαμα, την οχιά με τα γυάλινα μάτια, αυτό το ποίημα – φετίχ, που κρατάει εξέχουσα θέση στην παγκόσμια μουσική σκηνή και δεν έχει αφήσει ανεπηρέαστες και τις άλλες μορφές τέχνης, βλέπε τη σημ. 5 –μαζί με έναν ακόμη πίνακα, Σενσεμαγιά το φίδι (1992) του Αλφρέδο Σοσαβράβο (γεν. 1930)– και το ΥΓ. Επιθεώρηση Τέχνης, στο:

Νικολάς Γκιγιέν: West Indies Ltd.

Επίσης, σημ. 1. Σιλβέστρε Ρεβουέλτας, στο:

Σενσεμαγιά: Η μουσική στην ποίηση του Νικολάς Γκιγιέν – Αφιέρωμα

Για Μ-26-7 βλέπε σημ. 1. Μαύρα και κόκκινα περιβραχιόνια και σημ. 5. Μασέο, στο:

Κούβα, 1 Γενάρη 1959: Θριαμβικό Εμβατήριο του Αντάρτικου Στρατού

Ισπανικό κείμενο

¡MISTER, NO!

CUANDO el pueblo de Martí,
frente a los gringos se irguió,
altanero dijo: ‒No,
donde ellos dijeron: ‒Sí.
El yanqui, en su frenesí,
con ese pueblo rompió;
mas repite el pueblo: ‒No,
en vez de decirle: ‒Sí.
                          —Mister, no.

NUESTRO cielo azul turquí
un avión yanqui manchó,
pero el viento dijo: ‒No,
cuando el avión dijo: ‒Sí.
El gringo queria asi
vencernos, mas fracasó,
porque el viento dijo: ‒No,
en vez de decirle: ‒Sí.
                          —Mister, no.

ARDIENDO la caña vi;
fue un gringo quien la quemó.
La caña gritaba: ‒No
‒aún ardiendo‒ en vez de sí.
No más cadenas aqui,
que ya el pueblo las rompió,
y al romperlas dijo: ‒No,
donde otros dijeron: ‒Sí.
                          —Mister, no.

¡OH Patria!,
pensando en ti
y en Martí, que te adoró,
en voz alta digo: ‒No,
al yanqui que chilla: ‒Sí.
Grito en inglés: Cuba is free
(por si alguien no me entendió).
Cuba es libre, y dice: ‒¡No!
donde otros dijeron: ‒Sí.
                          —Mister, no.

Nicolás, Guillén, Tengo (1964)

*

MI PAΤRIA ES DULCE POR FUERA…

MI patria es dulce por fuera,
y muy amarga por dentro;
mi patria es dulce por fuera,
con su verde primavera,
con su verde primavera,
y un sol de hiel en el centro.

¡QUÉ cielo de azul callado
mira impasible tu duelo!
¡Qué cielo de azul callado,
ay, Cuba, el que Dios te ha dado,
ay, Cuba, el que Dios te ha dado,
con ser tan azul tu cielo!

UN pájaro de madera
me trajo en su pico el canto;
un pájaro de madera.
¡Ay, Cuba, si te dijera,
yo que te conozco tanto,
ay, Cuba, si te dijera,
que es de sangre tu palmera,
que es de sangre tu palmera,
y que tu mar es de llanto!

BAJO tu risa ligera,
yo, que te conozco tanto,
miro la sangre y el llanto,
bajo tu risa ligera.
Sangre y llanto
bajo tu risa ligera;
sangre y llanto
bajo tu risa ligera.
Sangre y llanto.

EL hombre de tierra adentro
está en un hoyo metido,
muerto sin haber nacido,
el hombre de tierra adentro.
Y el hombre de la ciudad,
ay, Cuba, es un pordiosero:
Anda hambriento y sin dinero,
pidiendo por caridad,
aunque se ponga sombrero
y baile en la sociedad.
(Lo digo en mi son entero,
porque es la pura verdad).

HOY yanqui, ayer española,
sí, señor,
la tierra que nos tocó
siempre el pobre la encontró
si hoy yanqui, ayer española,
¡cómo no!
¡Qué sola la tierra sola,
la tierra que nos tocó!

LA mano que no se afloja
hay que estrecharla en seguida;
la mano que no se afloja,
china, negra, blanca o roja,
china, negra, blanca o roja,
con nuestra mano tendida.

UN marino americano,
bien,
en el restaurant del puerto,
bien,
un marino americano
me quiso dar con la mano,
me quiso dar con la mano,
pero allí se quedó muerto,
bien,
pero allí se quedó muerto,
bien,
pero allí se quedó muerto
el marino americano
que en el restaurant del puerto
me quiso dar con la mano,
¡bien!

Nicolás, Guillén, El son entero (1947)

*

SE ACABÓ
(Son)

TE lo prometió Martí
y Fidel te lo cumplió;
ay Cuba, ya se acabó
se acabó por siempre aquí,
se acabó.

AY Cuba, que sí, que sí,
se acabó
el cuero del manatí
con que el yankee te pegó.
Se acabó.
Te lo prometió Martí
y Fidel te lo cumplió.
Se acabó.

GARRA de los garroteros,
uñas de yankees ladrones
de ingenios azucareros:
¡a devolver los millones
que son para los obreros!

LA nube en rayo bajó,
ay, Cuba, que yo lo vi;
el águila se espantó,
yo lo vi;
la coyunda se rompió
yo lo vi;
el pueblo canta, cantó,
cantando esta el pueblo así:
‒Vino Fidel y cumplió
lo que prometió Martí:
Se acabó.

¡AY que linda mi bandera,
mi banderita Cubana,
sin que la manden de afuera,
ni venga un rufián cualquiera,
a pisotear en la Habana!

SE acabó.
Yo lo vi
te lo prometió Martí
y Fidel te lo cumplió.
Se acabó.

em>Nicolás, Guillén, Tengo (1964)

*

SENSEMAYÁ

(Canto para matar a una culebra)

¡MAYOMBE -bombe-mayombé!
¡Mayombe-bombe-mayombé
¡Mayombe-bombe-mayombé!

LA culebra tiene los ojos de vidrio;
la culebra viene y se enreda en un palo;
con sus ojos de vidrio, en un palo,
con sus ojos de vidrio.
La culebra camina sin patas;
La culebra se esconde en la yerba;
caminando se esconde en la yerba,
caminando sin patas.

¡MAYOMBE -bombe-mayombé!
¡Mayombe-bombe-mayombé
¡Mayombe-bombe-mayombé!

TU le das con el hacha y se muere:
¡dale ya!
¡No le des con el pie, que te muerde,
no le des con el pie, que se va!

SENSEMAYÁ la culebra,
sensemayá.
Sensemayá, con sus ojos,
sensemayá.
Sensemayá, con su lengua,
sensemayá.
Sensemayá, con su boca,
sensemayá.

LA culebra muerta no puede comer;
la culebra muerta no puede silbar;
No puede caminar,
no puede correr.
La culebra muerta no puede mirar;
la culebra muerta no puede beber;
no puede respirar
no puede morder.

¡MAYOMBE -bombe-mayombé!
Sensemayá, la culebra…
¡Mayombe-bombe-mayombé!
Sensemayá, no se mueve…
¡Mayombe-bombe-mayombé!
Sensemayá, la culebra…
¡Mayombe-bombe-mayombé!
Sensemayá, se murió.

Nicolás, Guillén, West Indies Ltd. (1934)

*

28 DE ENERO

DESFILE POPULAR Y GRAN ACTO
DE MASAS

A LAS 9 DE LA NOCHE

¡ASISTA!                                                                            ¡ASISTA!
Sepa cómo impedir a tiempo, con la independencia de Cuba,
que se extiendan por las Antillas los Estados Unidos y caigan
con esa fuerza más sobre nuestras tierras de América.

HABLARÁ JOSÉ MARTÍ

*

AVISO

Acaba de aparecer «La Historia me absolverá». Un volumen
en cuarto, artísticamente impreso, con fotos y documentos
inéditos.

HAY UN EJEMPLAR PARA USTED

Editorial Moncada.