«Σύντροφε Μάνο, εσένανε σου πρέπουν αψηλόκορφοι ύμνοι…» – Γιάννης Ρίτσος: Στον Μάνο Κατράκη

Σπουδαίος ηθοποιός και άνθρωπος, υπόδειγμα γενναίου αγωνιστή, συνειδητού κομμουνιστή, που η εικόνα του παραμένει ζωντανή και αναλλοίωτη στο πέρασμα του χρόνου. Ο Μάνος Κατράκης γεννήθηκε στις 14 του Αυγούστου 1908 κι έφυγε από τη ζωή στις 2 του Σεπτέμβρη 1984.

Στα χρόνια της τριπλής (γερμανικής, ιταλικής, βουλγαρικής) φασιστικής Κατοχής ο Μάνος Κατράκης παίρνει δραστήριο μέρος στην Αντίσταση μέσα από τις γραμμές του ΕΑΜ. Το 1943 οργανώνεται στο ΚΚΕ και θα μείνει μέλος του Κόμματος μέχρι το τέλος της ζωής του.

«Η ζωή άρχισε από τότε που μπήκα στο Κόμμα μου. Διάλεξα να είμαι κομμουνιστής. Αισθάνομαι υπερηφάνεια για το Κόμμα, για τις εκατοντάδες χιλιάδες τους συντρόφους, που αποτελούν τον κορμό του μεγάλου δέντρου του μέλλοντος. Από αυτό αντλούμε όλη τη δύναμη για την τελική δικαίωση των αγώνων και θυσιών του λαού μας. Από τη ζωοδότρα πηγή αυτού του λαού παίρνουμε εμείς οι καλλιτέχνες το υλικό, που το κάνουμε λόγο, εικόνα, ποίηση, μουσική, θέατρο και ό,τι άλλο βοηθά στην καλυτέρευση του νου και της ψυχής», έλεγε ο ίδιος.

Για την άρνησή του να υπογράψει «δήλωση μετάνοιας» και να αποκηρύξει τις ιδέες του απολύεται το 1947 από το Εθνικό Θέατρο και ανοίγει για τον ίδιο, όπως και για χιλιάδες συντρόφους του, ο μακρύς δρόμος των διώξεων, των βασανιστηρίων και της εξορίας. Ικαρία, Μακρόνησος, Αη Στράτης από το 1948 ως το 1952.

Μάνος Κατράκης και Γιάννης Ρίτσος βρέθηκαν μαζί εξόριστοι στη Μακρόνησο (βλ. φωτογραφία). Ο μεγάλος μας ποιητής έγραψε για τον αγωνιστή σπουδαίο ηθοποιό το παρακάτω ποίημα, που δημοσιεύτηκε στο Ριζοσπάστη, στις 23 του Απρίλη 1981 και εμπεριέχεται στη συλλογή του «Συντροφικά Τραγούδια» (εκδ. Σύγχρονη Εποχή).

ΣΤΟΝ ΜΑΝΟ ΚΑΤΡΑΚΗ

Σύντροφε Μάνο, κρητικόπουλο, Ερωτόκριτέ μας, άξιε γιε της Ρωμιοσύνης,
έρωτας είσαι κι ομορφιά και λεβεντιά κι αγάπη·
στο μπόι σου παίρνει μέτρο η ανθρωπιά κι η τέχνη·
μες στη φωνή σου ακέριος ο λαός βρίσκει την πιο σωστή φωνή του,
μες στη φωνή σου πέντε αηδόνια, τρεις αητοί κι ένα λιοντάρι δένουν τη φιλία του κόσμου.

Σύντροφε Μάνο, εσένανε σου πρέπουν αψηλόκορφοι ύμνοι σαν τον πάππο σου τον Ψηλορείτη,
λόγια τρανά για την αντρειά σου και την τέχνη σου, καθώς αυτά στις ραψωδίες του Ομήρου,
όμως εγώ φτωχές ακούω τις λέξεις μου μπροστά στην ελατόφυτη καρδιά σου,
κι έτσι, μονάχα δέκα στίχους σου αφιέρωσα κι ένα μεγάλο «Γειά σου ωρέ Λεβεντο-Μάνο»,
ένα μεγάλο «Γειά σου» που αναβλύζει απ’ τις καρδιές κι από τα στόματα όλων των συντρόφων.

ΑΘΗΝΑ, 14 IV.81

Αξίζει να δεις:

Χωρίς να πει ποτέ πως είναι ποιητής, ο Μάνος Κατράκης έγραψε ποιήματα εμπνευσμένος από τη μακρόχρονη αγωνιστική πορεία του και την παραμονή του στους τόπους εξορίας.

Κυριακή πρωί μ’ ένα ποίημα – Ποίημα του Μάνου Κατράκη για τη Μακρόνησο