Μουσλίμ Μαγκομάγιεφ – Ο “Σοβιετικός Σινάτρα”

Οι περιπτώσεις καλλιτεχνών της όπερας που έκαναν ένα πέρασμα ή και κανονική καριέρα στο ποπ τραγούδι δεν είναι ασυνήθιστες. Λίγοι όμως γνωρίζουν ότι ένας από τους πρώτους που έκανε αυτή την μουσική “υπέρβαση” ήταν ένας Σοβιετικός καλλιτέχνης, ο Αζέρος Μουσλίμ Μαγκομάγιεφ και μάλιστα ήδη από τη δεκαετία του ’60. Γνωστός ως “Σοβιετικός Σινάτρα” στην ΕΣΣΔ, ο Μαγκομάγιεφ άφησε τις προοπτικές μιας πολλά υποσχόμενης καριέρας στις μεγαλύτερες λυρικές σκηνές της Δύσης, για να γίνει ποπ ίνδαλμα της νεολαίας από τη μια γωνιά της σοβιετικής επικράτειας ως την άλλη.

Ήρθε στον κόσμο στο Μπακού της ΣΔ Αζερμπαϊτζάν στις 17 Αυγούστου του 1942. Η οικογένειά του είχε έντονες καλλιτεχνικές ρίζες, αφού ο συνονόματος παππούς του υπήρξε από τους θεμελιωτές της κλασικής μουσικής παράδοσης στη χώρα. Ο πατέρας του ήταν σκηνογράφος κι έπεσε μαχόμενος τους ναζί στον Κόκκινο Στρατό, δυο μέρες πριν την συνθηκολόγηση της Γερμανίας το 1945, ενώ η ηθοποιός μητέρα του τον εγκατέλειψε σε ηλικία ενός έτους. Ο Μαγκομάγιεφ ανατράφηκε από τη γιαγιά του κι από μικρός έπαιζε πιάνο κι αργότερα ξεκίνησε μαθήματα φωνητικής. Αποφοίτησε από το ωδείο του Μπακού με πτυχίο στο πιάνο και τη σύνθεση. Τα είδη που αγαπούσε ήταν το ιταλικό μπελκάντο και άλλα τραγούδια της χώρας, αλλά και η αμερικανική τζαζ. 

Η πρώτη φορά που εμφανίστηκε ως τραγουδιστής μπροστά σε κοινό ήταν στα 15 του χρόνια στον οίκο πολιτισμού των ναυτών του Μπακού. Εκεί πήγε κρυφά από τους δικούς του, που φοβούνταν πως έτσι θα κούραζε υπερβολικά τη σπάνια φωνή του. Πραγματική αίσθηση προκάλεσε ωστόσο με την εμφάνισή του στο Διεθνές Μουσικό Φεστιβάλ Νεολαίας στο Ελσίνκι, το 1961. Η υπουργός πολιτισμού της ΕΣΣΔ Γιεκατερίνα Φούρτσεβα πρόσεξε την ερμηνεία του νεαρού, προτείνοντάς του να γίνει σολίστας στα Μπολσόι, εκείνος όμως αρνήθηκε. Εμφανίστηκε ξανά στις “Μέρες της Αζέρικης Κουλτούρας” στη Μόσχα ένα χρόνο μετά, αλλά έγινε διάσημος σε όλη την ΕΣΣΔ το 1963, όταν εμφανίστηκε στο Συναυλιακό Χώρο Τσαϊκόφσκι της Μόσχας. Οι εφημερίδες γέμισαν με διθυραμβικές κριτικές για το ταλέντο του Μαγκομάγιεφ, που έγινε μέλος της Όπερας του Οζερμπαϊτζάν, κατακτώντας τις σκηνές τις ΕΣΣΔ με ερμηνείες σε διάσημες ιταλικές όπερες, αλλά και σε έργα Αζέρων συνθετών, ανάμεσά τους και ο “Σάχης Ισμαήλ”, που είχε συνθέσει ο παππούς του.

Μεταξύ 1964 και 1965, η φήμη του βαρύτονου ξεπέρασε τα σοβιετικά σύνορα και ο Μαγκομάγιεφ εμφανίστηκε πολλές φορές στη Σκάλα του Μιλάνου. Παράλληλα, άρχισε να ερμηνεύει ποπ τραγούδια στην ΕΣΣΔ, που γνώρισαν τεράστια επιτυχία, με τα στάδια να γεμίζουν σε κάθε συναυλία του. Από το 1966 ως το 1969 εμφανίστηκε επίσης στο περίφημο θέατρο Olympia του Παρισιού, όπου του έγινε πρόταση από το διευθυντή του Μπρούνο Κοκατρίξ για μόνιμο συμβόλαιο. Οι κακές γλώσσες υποστηρίζουν ότι η υπουργός Φούρτσεβα παρενέβη, αρνούμενη να δώσει στο Μαγκομάγιεφ άδεια για μετεγκατάσταση στο Παρίσι, ωστόσο είναι ενδεικτικό ότι στην εγκεκριμένη από τον ίδιο διαδικτυακή του βιογραφία δεν υπάρχει καμία τέτοια αναφορά. Πολύ απλούστερη μοιάζει η εξήγηση ότι ο Μαγκομάγιεφ δεν ήθελε να εγκαταλείψει το κοινό του στην ΕΣΣΔ, όπου ήδη βρισκόταν στην κορυφή της επιτυχίας. Ενδεικτικό είναι ότι 1969 έλαβε στις Κάννες Χρυσό Δίσκο για άλμπουμ του που είχε πουλήσει πάνω από 4,5 εκ. αντίτυπα, ενώ το 1973, σε ηλικία μόλις 31 ετών, ο τραγουδιστής έλαβε την ύψιστη καλλιτεχνική διάκριση της ΕΣΣΔ, τον τίτλο του “Καλλιτέχνη του Λαού της Σοβιετικής Ένωσης”.

Μετακόμισε στη Μόσχα περίπου την ίδια περίοδο και το 1975 έγινε διευθυντής της Συμφωνικής Ορχήστρας του Αζερμπαϊτζάν. Συνέχισε τις περιοδείες του στην ΕΣΣΔ και το εξωτερικό, σε χώρες όπως η Ιταλία, η Φινλανδία, η Γαλλία, η Βουλγαρία, ο Καναδάς, οι ΗΠΑ και η Κούβα. Επιπλέον, διακρίθηκε ως συνθέτης μουσικής ταινιών και τραγουδιών, ενώ εμφανίστηκε και σε τηλεοπτικές και ραδιοφωνικές εκπομπές, όπως και σε ταινίες.

Παντρεύτηκε δυο φορές, μία στα 19 του, με την Οφηλία Βελίγιεβα, αποκτώντας μια κόρη τη Μαρίνα, αλλά ο γάμος διαλύθηκε σε λίγους μήνες. Αργότερα νυμφεύτηκε την τραγουδίστρια της όπερας Ταμάρα Σινγιάβσκαγια.

Από τις αρχές του 2000, αντιμετωπίζοντας καρδιολογικά προβλήματα, αποσύρθηκε από τη μουσική, πραγματοποιώντας περιορισμένες εμφανίσεις έκτοτε. Η καρδιά του έπαψε να χτυπά στις 25 Οκτώβρη 2008 στο διαμέρισμά του στη Μόσχα. Ο Μαγκομάγιεφ τάφηκε στο Μπακού με όλες τις τιμές, παρουσία της πολιτικής ηγεσίας και πολλών προσωπικοτήτων από την τέως ΕΣΣΔ, ενώ η σωρός του εκτέθηκε σε λαϊκό προσκύνημα.

https://twitter.com/tixtixxanimm/status/1295269807290568704