Όταν ο Γκορμπατσόφ βραβευόταν με Νόμπελ Ειρήνης

Σαν σήμερα, το 1990, ο Γκόρμπι βραβεύεται με το Νόμπελ Ειρήνης. Είχε προηγηθεί ουσιαστικά η διάλυση της σοσιαλιστικής κοινότητας, με την πτώση του τείχους και την αντεπανάσταση-ντόμινο στις ΛΔ της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης. Μια “βελούδινη αλλαγή” που οδήγησε στην παλινόρθωση της καπιταλιστικής βαρβαρότητας και της αστικής εξουσίας, και στην ταπεινωτική όσο και καταστροφική προσάρτηση της ΓΛΔ στην καπιταλιστική Δυτική Γερμανία.

Τα δύο στοιχεία της προηγούμενης παραγράφου δεν παρατίθενται τυχαία, αλλά συνδέονται με τη σχέση αιτίου-αιτιατού. Ο Γκορμπατσόφ τιμήθηκε από τους ιμπεριαλστές ακριβώς για τις πολύτιμες υπηρεσίες που προσέφερε σε αυτήν την υπόθεση, και χωρίς τη συμβολή του δε θα είχε έρθει εις πέρας τόσο εύκολα κι “ομαλά”. Η πολιτική του ήταν το κλειδί που άνοιξε την κερκόπορτα. Το “κοινό ευρωπαϊκό σπίτι”, η “ειρηνική συνύπαρξη” ως θέση αρχής και όχι ως ειδική μορφή ταξικής πάλης, τα “οικουμενικά προβλήματα”, όπως η ειρήνη και η πυρηνική ασφάλεια, που είχαν προτεραιότητα σε σχέση με τα ταξικά, οι συνεχείς μονόπλευρες υποχωρήσεις στις απαιτήσεις των δυτικών -τόσο πετυχημένη, όσο και η “πολιτική κατευνασμού” απέναντι στο Χίτλερ, μισό αιώνα νωρίτερα…

Παρόλα αυτά, ο Γκορμπατσόφ κατάφερνε να παρουσιάσει τα βήματα αυτά ως δικές του προσωπικές επιτυχίες, ένα είδος καθολικής αναγνώρισης της πολιτικής του στο εξωτερικό, ακόμα κι από τους εχθρούς της Σοβιετικής Ένωσης, που αρχικά δυσπιστούσαν αλλά στην πορεία δε φείδονταν εγκωμιαστικών σχολίων για το σοβιετικό ηγέτη και τη “Νέα Σκέψη” που εγκαινίαζε -έτσι ονόμαζε τα παλιά και σκουριασμένα σοσιαλδημοκρατικά ιδεολογήματά του, που έμοιαζαν με θρησκευτικά κηρύγματα και προσευχές για το πώς το σαρκοφάγο θηρίο της άλλης πλευράς θα γινόταν φιλικό και φυτοφάγο.

Έτσι όμως φαινόταν να σπάει το τείχος της απομόνωσης και της καχυποψίας -ενώ γκρέμιζε το τείχος του Βερολίνου- των δυτικών, να καταξιώνεται στην κοινή γνώμη, να κερδίζει κύρος που αντανακλούσε την πορεία ολόκληρης της Σοβιετικής Ένωσης. Ενώ παράλληλα υπήρχαν κρίσεις σκληροπυρηνικών αστικών αναλυτών, που προειδοποιούσαν πως ο Γκορμπατσόφ δεν πλήττει τον κομμουνισμό, αλλά προσπαθεί να τονώσει τη δυναμική του, να τον καταστήσει εκ νέου θελκτικό.

Κομμουνιστική επαγρύπνηση, σε μεταγενέστερη τελετή απονομής του Νόμπελ Ειρήνης

Όλα αυτά έριχναν στάχτη στα μάτια κι εξηγούν εν μέρει την καλή πίστη κάποιων κομμουνιστών απέναντι στον Γκόρμπι και την Περεστρόικα. Ίσως μάλιστα κάποιοι καμάρωναν βλέποντας ένα σοβιετικό ηγέτη να καταξιώνεται, να κερδίζει τα εγκώμια και την αναγνώριση των δυτικών ομόλογών του, και παράλληλα να αναπτύσσεται ένα μαζικό φαινόμενο “Γκορμπιμανίας” που υποσχόταν να αλλάξει τον κόσμο. Κι όντως το έκανε, αλλά προς το χειρότερο. Σαν το δελφικό χρησμό που έλεγε “(αν επιτεθείς) θα καταστρέψεις ένα βασίλειο”, αλλά δε διευκρίνιζε πως αυτό θα ήταν το δικό του -αυτού που θα έκανε την επίθεση.

Αυτά εξηγεί σε ένα παλιότερο άρθρο του (που μεταφράστηκε κι εκδόθηκε στα Ελληνικά) ο εμβληματικός Γερμανός ιστορικός, Κουρτ Γκοσβάιλερ, που έφυγε στις αρχές της χρονιάς, πλήρης ημερών (στα 100 του χρόνια, θαρρείς και είχε σημαδέψει την επέτειο της Οχτωβριανής, με τη γέννηση και το θάνατό του). Μονολογούσε μεγαλόφωνα -εκφράζοντας ταυτόχρονα πολλούς συντρόφους του: πώς μπόρεσα εγώ ένας σοβαρός μαρξιστής, να δώσω πίστη σε όλα αυτά και να μην τα καταλάβω νωρίτερα;

Ο τίτλος του άρθρου ήταν “το κρεμμύδι με τα πολλά στρώματα που λεγόταν Γκορμπατσόφ”, κι εξηγούσε πως αυτά αφαιρούνταν σιγά-σιγά για να φτάσουμε στην καρδιά του, που μας φανέρωσε ένα σοσιαλδημοκράτη, που μισούσε το σοσιαλισμό και πολεμούσε για την εξαφάνισή του, αλλά αρχικά εμφανίστηκε με συνθήματα για “περισσότερο σοσιαλισμό” και την ανανέωση του σοβιετικού συστήματος.

Όσο για την Ειρήνη στην οποία παραπέμπει το Βραβείο που πήρε ο Γκορμπατσόφ, σήμερα μπορεί ο καθένας να κάνει τις συγκρίσεις και να βγάλει τα συμπεράσματά του. Να σκεφτεί δηλαδή αν ζούμε σε έναν πιο ασφαλή κόσμο, αν σταμάτησαν οι πολεμικές συρράξεις, οι ιμπεριαλιστικές παρεμβάσεις, οι αιματοχυσίες. Ή αν, αντιθέτως, η διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, της σοσιαλιστικής κοινότητας, και του αντίπαλου δέους γενικότερα, οδήγησε σε ένα ιστορικό πισωγύρισμα, χειροτερεύοντας δραματικά τους παγκόσμιους συσχετισμούς.

Η μόνη σχέση του Γκόρμπι με την ειρήνη είναι ότι συνέβαλε στην “ειρηνική” επικράτηση της αντεπανάστασης -που έφερε μαζί της πολέμους, φτώχια, πτώση του βιοτικού επιπέδου και του προσδόκιμου ζωής. Κι οι ιμπεριαλιστές που το διέβλεψαν, ξέρουν να τιμούν τους πολιτικούς τους υπηρέτες (το Νόμπελ Ειρήνης είναι αδιάψευστος μάρτυρας επ’ αυτού). Και αμέσως μετά, μόλις χάσουν δηλαδή τη χρηστική τους αξία, να τους πετάνε σα στυμμένες λεμονόκουπες.

Γιατί την προδοσία πολλοί αγάπησαν, αλλά τον προδότη κανείς…

Δείτε εδώ όλες τις αναρτήσεις του Αφιερώματος της Κατιούσα στην Οχτωβριανή Επανάσταση