Συζήτηση για την «ταυτότητα φύλου»: Ενορχηστρωμένη λασπολογία ενάντια στο σοσιαλισμό

Μετά την ψήφιση του νομοσχεδίου για την «ταυτότητα φύλου», ο σημερινός Ριζοσπάστης με δυο σημειώματά του, κάνει τη σούμα λόγων και επιδιώξεων κυβέρνησης και αστικών κομμάτων, πριν και κατά τη διάρκεια της συζήτησης του νομοσχεδίου και κωδικοποιεί τα σημεία που προβλέπει, αλλά και παραβλέπει ο καινούργιος νόμος.

Στον απόηχο της ψήφισης του νομοσχεδίου για την «ταυτότητα φύλου»

Με κούφιες διακηρύξεις ενάντια στην ανισότητα, επίφαση «ευαισθησίας» γύρω από τα ατομικά δικαιώματα και μπόλικο «κουρνιαχτό» για τον «προοδευτικό» χαρακτήρα του μέτρου, συνοδεύτηκε η συζήτηση του νομοσχεδίου για τη «νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου».

Τόσο κατά τη διάρκεια της συζήτησης, όσο και στον απόηχο της ψήφισης του νόμου, έγινε και συνεχίζεται η προσπάθεια να διαμορφωθούν πλαστές διαχωριστικές γραμμές και να αποδοθούν ψευδεπίγραφα «πιστοποιητικά» προοδευτικότητας από τη μια και συντηρητισμού από την άλλη, με κριτήριο την υπερψήφιση και την καταψήφιση του νομοσχεδίου. Ξεχωριστή πλευρά της προσπάθειας αυτής, ήταν η συκοφάντηση και λασπολογία που εξαπολύθηκε ενάντια στο σοσιαλισμό κατά τη διάρκεια της συζήτησης στην Ολομέλεια, στην οποία συναντήθηκαν όλες οι πτέρυγες του κοινοβουλίου.

Το νομοσχέδιο του υπουργείου Δικαιοσύνης παρουσιάστηκε ως απόδειξη για το «προοδευτικό αποτύπωμα» που μπορεί να αφήσει η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ μαζί με τη «διαχείριση» των μνημονίων, όπως έγραψε σε άρθρο του ο υπουργός Οικονομικών. Στο φόντο της αντιλαϊκής πολιτικής που «ματώνει» το λαό, η κυβέρνηση βρήκε την ευκαιρία να αναθερμάνει αυταπάτες για το «προοδευτικό» και «αριστερό» της πρόσημο, τη στιγμή που έχει στα σκαριά – μεταξύ άλλων – την επίθεση στα συνδικαλιστικά δικαιώματα και στο δικαίωμα στην απεργία.

Στο περιθώριο η ευθύνη της κοινωνίας

Η προβολή του νομοσχεδίου ως βήματος στην καταπολέμηση των διακρίσεων, την αντιμετώπιση ανισοτήτων και την προστασία των δικαιωμάτων των διεμφυλικών ατόμων, κρύβει ότι μια «απλή» διαδικασία για τη μεταβολή του καταχωρημένου φύλου ενός ατόμου, δεν μπορεί επ’ ουδενί να εγγυηθεί το δικαίωμα αυτό. Με το πρόσχημα της εξασφάλισης μιας «κατά το δυνατόν απλής διαδικασίας», αλλά και της αναγνώρισης του δικαιώματος στον «αυτοπροσδιορισμό», η κυβέρνηση επέλεξε συνειδητά να θέσει στο περιθώριο την κοινωνική διάσταση του ζητήματος, να αρνηθεί την ανάγκη για ολόπλευρη προστασία, κοινωνική και επιστημονική υποστήριξη, ουσιαστική κατοχύρωση των δικαιωμάτων των διεμφυλικών.

Επιτέθηκε με την κατηγορία της «ιατρικοποίησης», ακόμα και της «ομοφοβίας», στην επιστημονικά τεκμηριωμένη θέση του ΚΚΕ, που ξεκαθάρισε πως η αναγνώριση του δικαιώματος ενός διεμφυλικού ατόμου στην αλλαγή του αναγραφόμενου φύλου, για να μην έχει μόνο τυπικό αλλά ουσιαστικό χαρακτήρα, χρειάζεται να στηρίζεται σε μια διακριτική, επιστημονικά τεκμηριωμένη και κοινωνικά θεσμοθετημένη γνωμοδότηση, να συνοδεύεται από μέτρα κοινωνικής στήριξης του ατόμου πριν και μετά την όποια επιλογή του, να εξασφαλίζεται όσο είναι δυνατόν η στήριξη από το οικογενειακό, το συγγενικό, το ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον.

Ενορχηστρωμένη λασπολογία ενάντια στο σοσιαλισμό

Στην επίθεση ενάντια στη θέση του ΚΚΕ επιστρατεύτηκαν, εντός και εκτός Βουλής, η συκοφάντηση του σοσιαλισμού και η «σταλινολογία». Μάλιστα, στη συζήτηση στην Ολομέλεια της Βουλής, στη γραμμή αυτή «συναντήθηκαν» οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ και της ΝΔ με τους ναζιστές της Χρυσής Αυγής.

Κοινός παρονομαστής όλων η στάση της Σοβιετικής Ενωσης απέναντι στην ομοφυλοφιλία, και μάλιστα στις δεκαετίες του 1920, 1930 και 1940. Αναφορές στο χαρακτηρισμό του ομόφυλου σεξουαλικού προσανατολισμού ως ψυχοπαθολογίας, σε νόμους για την ποινικοποίησή του, χυδαιότητες για «γκούλαγκ» και ψυχιατρεία, έδωσαν και πήραν στις τοποθετήσεις. Το ίδιο και οι ιστορικοί ακροβατισμοί στους οποίους επιδόθηκαν, συγκρίνοντας αντιλήψεις και πρακτικές που απέδωσαν στη σοβιετική εξουσία, με τις γνώσεις και τις κοινωνικές απόψεις που υπάρχουν σήμερα, το 2017.

Ομως, απέφυγαν συνειδητά να κάνουν τη σύγκριση με τις αντίστοιχες αντιλήψεις και πρακτικές που ίσχυαν στον υπόλοιπο καπιταλιστικό κόσμο τις δεκαετίες του ’30 – ’40. Το ιστορικό πλαίσιο μέσα στο οποίο εκφράζονταν και σε νομικό επίπεδο – πεδίο το οποίο χρειάζεται παραπέρα μελέτη – δεν μπορεί να ιδωθεί ξεκομμένα από το επίπεδο ανάπτυξης της επιστήμης. Και για να τηρηθεί η απαραίτητη ιστορική αναλογία, πρέπει να στρέψει κανείς το βλέμμα σε αυτά που έχουν να επιδείξουν οι καπιταλιστικές χώρες, και μάλιστα οι προηγμένες, σε ανάλογες περιόδους.

Στις ΗΠΑ, για παράδειγμα, ανάμεσα στις «θεραπείες» με τις οποίες αντιμετωπιζόταν η ομοφυλοφιλία, συμπεριλαμβανόταν η λοβοτομή. Δηλαδή, μια διαδικασία που κόστισε τη ζωή σε πολλούς ανθρώπους, ενώ κατέστησε πολύ περισσότερους ανίκανους να συνεχίσουν να ζουν όπως πριν. Υπολογίζεται πως ο «εισηγητής» της μεθόδου, Γουόλτερ Φρίμαν, υπέβαλε στη συγκεκριμένη διαδικασία 3.439 ανθρώπους μέσα σε περίπου τέσσερις δεκαετίες, με την τελευταία ασθενή να υποβάλλεται σε λοβοτομή το 1967!

Στην Αγγλία, το 1952, ο Αλαν Τούρινγκ, μαθηματικός και κρυπτογράφος, που είχε συμβάλει στην αποκωδικοποίηση των γερμανικών στρατιωτικών κωδίκων στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου για λογαριασμό της Βρετανικής Υπηρεσίας Αντικατασκοπείας, δικάστηκε και καταδικάστηκε με την κατηγορία της «σεξουαλικής διαστροφής», λόγω της ομοφυλοφιλίας του. Μάλιστα, ο θάνατός του, το 1954, χαρακτηρίστηκε αυτοκτονία, την οποία πολλοί αποδίδουν στην περιπέτεια που προκάλεσαν οι σεξουαλικές του προτιμήσεις.

Ανορθολογικές θεωρίες με χρήσιμες για το σύστημα προεκτάσεις

Δίπλα στον αντικομμουνισμό, βρήκαν τη θέση τους στη συζήτηση που ξεδιπλώθηκε οι «σύγχρονες» ανορθολογικές, ιδεαλιστικές θεωρίες, οι υποστηρικτές των οποίων αποσπούν πλήρως το βιολογικό από το κοινωνικό φύλο, τα βιολογικά χαρακτηριστικά του φύλου από την αντίληψη που έχει το άτομο για το φύλο στο οποίο ανήκει.

Στο πλαίσιο αυτών των θεωριών, το φύλο παρουσιάζεται όχι ως ένα βιολογικό δεδομένο, αλλά σαν ένα καλούπι που φτιάχνει η κοινωνία, σαν κάτι ρευστό και μεταβαλλόμενο. Τελικά, αυτό που τίθεται σε αμφισβήτηση, δεν είναι μόνο η ύπαρξη δύο φύλων, σαφώς διακριτών το ένα από το άλλο, αλλά η ίδια η αντικειμενική πραγματικότητα. Η ουσία των απόψεων αυτών δεν περιορίζεται στον τρόπο που αντιλαμβάνονται το φύλο. Βρίσκεται στην απολυτοποίηση της ατομικής εμπειρίας ως αφετηρία και πηγή προέλευσης της γνώσης σε βάρος της κοινωνικής εμπειρίας, σε βάρος τελικά της αντικειμενικής πραγματικότητας.

Οσο για τις προεκτάσεις των σχετικών θεωριών και αντιλήψεων, είναι βολικές και πολλαπλά χρήσιμες: Γιατί όταν όλα είναι ρευστά και σχετικά, αν όλα διαμορφώνονται από την υποκειμενική εμπειρία και το βίωμα του καθενός και της καθεμιάς, τότε ο μόνος δρόμος που μένει ανοιχτός είναι αυτός της αναζήτησης ατομικής λύσης στα αδιέξοδα της καπιταλιστικής κοινωνίας…

Τ. Ι.

Τι προβλέπει και τι παραβλέπει ο νόμος

Ο νόμος για τη «νομική αναγνώριση ταυτότητας φύλου» αφορά τη διαδικασία μέσα από την οποία ένα άτομο μπορεί να μεταβάλει το φύλο που αναγράφεται στα νομικά του έγγραφα (ληξιαρχική πράξη γέννησης, δελτίο ταυτότητας, διαβατήριο, πτυχία κ.ά.).

Μέχρι σήμερα η διαδικασία αλλαγής του αναγραφόμενου φύλου γινόταν με αποφάσεις δικαστηρίων (Ειρηνοδικείων). Η αίτηση του ενδιαφερόμενου προσώπου κρινόταν συνεκτιμώντας ιατρικές εξετάσεις, γνωματεύσεις, ιατρικές πράξεις (π.χ. επεμβάσεις μαστεκτομής, ορμονοθεραπεία), αλλά και δηλώσεις του οικογενειακού περιβάλλοντος. Σε μια σειρά από σχετικά πρόσφατες αποφάσεις, δεν θεωρήθηκε απαραίτητη η χειρουργική επέμβαση πλήρους αλλαγής φύλου, δηλαδή η επέμβαση αλλαγής των γεννητικών οργάνων. Η προϋπόθεση αυτή αντιβαίνει στα ανθρώπινα δικαιώματα, καθώς συνιστά ακρωτηριασμό και συνεπάγεται στείρωση, έτσι τα δικαστήρια δεν την έθεταν ως προαπαιτούμενο.

Σύμφωνα με το νέο νόμο, η αίτηση του ατόμου στη δικαστική αρχή δεν χρειάζεται να συνοδεύεται από καμιά επιστημονική γνωμάτευση. Οι μοναδικές προϋποθέσεις που θέτει η νέα νομοθεσία, είναι το άτομο να μην είναι έγγαμο και να έχει πλήρη δικαιοπρακτική ικανότητα, δηλαδή να είναι άνω των 18 ετών. Προβλέπεται ακόμα η δυνατότητα να αλλάξει η ταυτότητα φύλου από την ηλικία των 17 ετών, με τη συναίνεση των γονιών. Υπάρχει, τέλος, ρύθμιση για την ηλικιακή κατηγορία των ανηλίκων 15 και 16 ετών, για την οποία πέρα από τη γονική συναίνεση, απαιτείται και η γνωμάτευση διεπιστημονικής επιτροπής.

Αυτό που αγνοείται, σχεδόν πλήρως, είναι η ανάγκη το άτομο να διαθέτει ολόπλευρη, επιστημονική και κοινωνική στήριξη, ως προϋπόθεση για να προχωρήσει στη μεταβολή, τη διόρθωση όπως αναφέρει ο νόμος, του φύλου στα νομικά έγγραφα. Γιατί, στην πραγματικότητα, δεν προβλέπεται τίποτα για την ολόπλευρη προστασία των διεμφυλικών ατόμων και για την ουσιαστική κατοχύρωση των δικαιωμάτων τους.

Αξίζει να αποσαφηνιστεί η διάκριση που υπάρχει ανάμεσα σε διεμφυλικά και μεσοφυλικά άτομα. Στην περίπτωση των πρώτων εκφράζεται δυσφορία φύλου, δηλαδή σύγκρουση ανάμεσα στο καταγεγραμμένο φύλο και στο φύλο στο οποίο αισθάνονται ότι ανήκουν, για βιολογικούς, κοινωνικούς και άλλους λόγους. Η κατηγορία των δεύτερων, που στην πράξη δεν απασχόλησε τη συζήτηση, αφορά τις σπάνιες περιπτώσεις ατόμων (περίπου 1 στα 5.000 σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις ειδικών) που τα χρωμοσώματα ή τα γεννητικά τους όργανα παρουσιάζουν απόκλιση από τον τυπικό ορισμό του αρσενικού ή θηλυκού φύλου.

Νομοθετικές ρυθμίσεις που αφορούν την ταυτότητα φύλου ισχύουν σε 41 χώρες της Ευρώπης. Από το σύνολο των χωρών αυτών, όμως, μόνο στη Μάλτα, την Ιρλανδία, τη Δανία και τη Νορβηγία αρκεί μια αίτηση του ατόμου σε δικαστική ή διοικητική αρχή, χωρίς καμία άλλη προϋπόθεση. Σε όλες τις υπόλοιπες περιπτώσεις προβλέπονται ορισμένοι όροι και προϋποθέσεις, επιστημονικά και κοινωνικά θεσμοθετημένοι, που διαφέρουν από χώρα σε χώρα. Ιδιαίτερα όσον αφορά τις περιπτώσεις της Μάλτας και της Ιρλανδίας, αξίζει να σημειωθεί ότι την ίδια ώρα που έχουν υιοθετήσει τη «διόρθωση της ταυτότητας φύλου» με μια απλή αίτηση, διατηρούν στους νόμους τους την απαγόρευση του δικαιώματος των γυναικών στην άμβλωση.

Το νομοσχέδιο ψηφίστηκε από την Ολομέλεια της Βουλής την περασμένη Τρίτη, με τη διαδικασία της ονομαστικής ψηφοφορίας. Από τους 285 παρόντες βουλευτές, υπέρ επί της αρχής ψήφισαν 171 (ΣΥΡΙΖΑ, ΑΝΕΛ, Δημοκρατική Συμπαράταξη, Ποτάμι) και κατά 114. Οσον αφορά το άρθρο 3, στο οποίο περιλαμβάνεται και το ζήτημα των ανηλίκων, υπέρ ψήφισαν 148 βουλευτές (ΣΥΡΙΖΑ, Ποτάμι), κατά 124, ενώ 13 βουλευτές (ΠΑΣΟΚ και ορισμένοι από τους «ανεξάρτητους») ψήφισαν «παρών».

Το ΚΚΕ, όπως είχε κάνει σαφές από την αρχή, καταψήφισε το νομοσχέδιο, ενώ κατά τη διάρκεια της συζήτησης ανέδειξε τον αντιδραστικό χαρακτήρα του νομοθετήματος, έθεσε προβληματισμούς για τη διαδικασία που εισάγεται, ζήτησε την ουσιαστική υποστήριξη των διεμφυλικών ατόμων, φώτισε πλευρές των ανορθολογικών θεωριών γύρω από την ταυτότητα φύλου και των προεκτάσεων που έχουν στη διαμόρφωση συνείδησης και στάσης ζωής.