15 Οκτώβρη 1944: Το πρώτο μεταπελευθερωτικό αιματοκύλισμα στην Αθήνα από τους ντόπιους φασίστες

“Την Κυριακή, 15 Οκτωβρίου 1944, πριν καλά-καλά κλείσουν τρία 24ωρα από την απελευθέρωσή της Αθήνας, ο λαός χτυπήθηκε από τον ντόπιο φασισμό: 7 νεκροί και 94 τραυματίες είναι ο απολογισμός της άνανδρης επίθεσης που έγινε κοντά στην Ομόνοια από ταμπουρωμένους σε ξενοδοχεία (Έλληνες) φασίστες, ενάντια στον άοπλο αθηναϊκό λαό που γιόρταζε την απελευθέρωσή από τους Ναζί.

Ήταν η πρώτη οργανωμένη επίθεση κατά του λαού, το πρώτο μεταπελευθερωτικό αιματοκύλισμα στην Αθήνα… Ο ΕΛΑΣ ήταν τότε πανίσχυρος: στην ύπαιθρο κυνηγούσε τον εχθρό απελευθερώνοντας πόλεις και χωριά, ενώ μέσα στην πρωτεύουσα διέθετε 20.000 άντρες. Όταν έγινε το αιματηρό επεισόδιο, δυνάμεις του ΕΛΑΣ κινήθηκαν όχι για να συλλάβουν τους δράστες, αλλά για να συγκρατήσουν το αγανακτισμένο πλήθος, πριν ακόμα φτάσουν οι Άγγλοι και ισχυρές δυνάμεις της αστυνομίας…”

12 Οκτώβρη 1944, ο λαός της Αθήνας γιορτάζει την απελευθέρωση

Έτσι ξεκινούσε το αφιέρωμα του περιοδικού “Αντί” (1975) σε μια όχι και τόσο γνωστή πτυχή της, πριν την επίσημη έναρξη του εμφυλίου περιόδου, ιστορίας. Οι Γερμανοί αποχωρούν ηττημένοι από την Αθήνα, το ΕΑΜ είναι παντοδύναμο και ο ΕΛΑΣ, ο απελευθερωτής της Ελλάδας Λαϊκός Στρατός τραγουδιέται από τα χείλη της συντριπτικής πλειοψηφίας του λαού. Η παράθεση των ντοκουμέντων, όπως αποτυπώθηκαν στις ΕΑΜικές εφημερίδες, καταγράφουν από τη μια τις προθέσεις της ντόπιας και ξένης πλουτοκρατίας και των Άγγλων να μην παραχωρήσουν την εξουσία στις λαϊκές δυνάμεις, τη βαρβαρότητα με την οποία έκαναν πράξη αυτές τις προθέσεις τα αδίστακτα όργανά τους (φασίστες εθνοκάπηλοι δωσίλογοι συνεργάτες των καταχτητών και άλλα εγκληματικά κατακάθια) και από την άλλη τη λαθεμένη πολιτική του ΕΑΜ και του βασικού και κύριου αιμοδότη του, του ΚΚΕ, να επιδιώκει συννενόηση με αυτούς που στη συνέχεια θα οδηγήσουν την κατάσταση στον εμφύλιο.  Ακολουθούν αποσπάσματα από το σχετικό δημοσίευμα.

ΣΕΙΡΑ ΠΡΟΚΛΗΣΕΩΝ

Αλλά, εκείνη ή Κυριακή ήταν γεμάτη προκλητικά αιματηρά επεισόδια – από την πλευρά των φασιστών, φυσικά. Το ΕΑΜ, με έγγραφό του στην Κυβέρνηση, κατήγγειλε επίσημα τα εξής (εφ. «Μάχη», όργανο τής «Ένωσης Λαϊκής Δημοκρατίας» (ΕΛΔ) του Η. Τσιριμώκου, 16.10.1944):

«Λαμβάνομεν την τιμήν να Σας γνωρίσωμε ότι: 1. Σήμερα το μεσημέρι στις μία και τέταρτο οι ένοπλες ομάδες των Εθνικών οργανώσεων, μέσα στις οποίες καθώς είναι γνωστό κρύβονται κακοποιοί δοσίλογοι και εγκληματίες πολέμου, με χειροβομβίδες, αυτόματα όπλα, κλπ. πυροβόλησαν από τα μπαλκόνια των ξενοδοχείων στα οποία είνε εγκατεστημένες (συγκεκριμένα από τα ξενοδοχεία «εΕρμής», «Μέγα Εθνικό» και «Παλλάδιον» της οδού Πανεπιστημίου) εναντίον του πανηγυρίζοντος λαού. Υπάρχουν νεκροί και τραυματίες.

Σε συνέχεια αναφέρουμε ότι στο ξενοδοχείον «Μπάγκειον» της πλατείας Ομονοίας εγκαταστάθηκε η γνωστή εγκληματική γκεσταπίτικη ομάδα του Παπαγεωργίου.

Από το Ξενοδοχείον «Μητρόπολις» της οδού Σταδίου άλλη ομάδα συμμοριτών πυροβόλησε, σήμερα, εναντίον αόπλου λαού.

Από μέγαρο τής οδού Αμερικής, στο οποίο είνε εγκατεστημένος ο 20ος Λόχος της δήθεν πατριωτικής οργάνωσης PAN, πυροβόλησαν εναντίον των διαδηλωτών και συνέλαβαν τρεις Έλληνες πολίτες, τους οποίους και κράτησαν για αρκετή ώρα.

Στις δώδεκα παρά δέκα, μπροστά στο «Αττικό», οπλισμένοι άνδρες της ΠΕΑΝ πυροβόλησαν και τραυμάτισαν ένα άτομο μπροστά στα μάτια των Γ. Κωστοπούλου, Νικίου 22, και Λυκογιάννη Δημητρίου, Σοφοκλέους 13.

Ο τελευταίος Γερμανός φεύγει από την Ακρόπολη τυλιγμένος με τη σβάστικα

Ένας ένοπλος τής οργάνωσης X, γνωστής για τις δολοφονικές της ενέργειες, σκότωσε Έλληνα πατριώτη.

Στις μία παρά τέταρτο, στην αρχή της οδού Σίνα, απέναντι από την Ακαδημία, από τον καταυλισμό της ΕΒΕΝ ένας από τους φρουρούς της κεντρικής πόρτας πυροβόλησε και τραυμάτισε έναν περαστικό στο πόδι.

Εις τας τρεις και μισή ένοπλοι από το ξενοδοχείο «Ερμής», της γωνίας Πανεπιστημίου και Μπενάκη. πυροβόλησαν, από το παράθυρο του πρώτου πατώματος, έναν περαστικό. Από το ίδιο ξενοδοχείον έριξαν δυο χειροβομβίδες μπροστά στην πόρτα του καφενείου «Ολύμπια» (γωνία Μπενάκη και Φειδίου). Τραυματίστηκαν τρεις περαστικοί.

Κατόπιν όλων αυτών των παραβάσεων και των προκλήσεων της ησυχίας και της ασφαλείας των Αθηνών, Σας παρακαλούμε να διατάξετε τα αρμόδια όργανα να λάβουν τα ανάλογα μέτρα για τη διάλυση των ενόπλων αυτών ομάδων, που αποτελούνται από τους εγκληματίες της Χασιάς, τους δολοφόνους της Ειδικής Ασφαλείας και από κάθε είδους κακοποιά στοιχεία.

Παρακαλούμε  να σημειώσετε ότι η κυκλοφορία εις τα κεντρικώτερα σημεία της πόλεως έχει γίνει πρόβλημα, εξ αιτίας του ότι αυτοί, που αναφέρομε παραπάνω, έχουν εγκατασταθή σ’ όλα τα κεντρικά κτίρια και ξενοδοχεία της Αθήνας.

ΘΑΝΑΤΟΣ ΣΤΟ ΦΑΣΙΣΜΟ – ΛΕΥΤΕΡΙΑ ΣΤΟ ΛΑΟ.»

Η καταγγελία έγινε στην κυβερνητική Επιτροπή (Φ. Μανουηλίδης, Θ. Τσάτσος, I. Ζεύγος), στον Στρατιωτικό Διοικητή, υποστράτηγο Π. Σπηλιωτόπουλο, και στον αστυνομικό διευθυντή Έβερτ.

ΧΩΡΙΣ ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΣΗ

Το σχετικό ρεπορτάζ τής «Μάχης» έχει ως εξής:

«Η αθηναϊκή άσφαλτος λεκιάστηκε χτες από αίμα ελληνικό. Κι’ οι πληγές που έτρεξαν το αίμ’ αυτό ανοίχτηκαν από βόλια ντουφεκιών που θέλουν να λέγονται ελληνικά. Ο λαός, που ποτές δε λαθεύει, ονομάζει συνοπτικά τούς δράστες των χτεσινών σκηνών δολοφόνους!

Έπειτα από προσεκτική έρευνα δίνουμε αντικειμενική εικόνα των σκηνών αυτών: Στις 12.45 το μεσημέρι μια διαδήλωση της ΕΣΑΣ κατέβαινε την οδό Πανεπιστημίου. Πέρασε μπροστά από τα ξενοδοχεία «Ερμής», «Μάζεστικ» και «Μέγα Εθνικόν» που είναι εγκατεστημένοι η Ε.Α.Σ.Α.Δ. και άλλαι οργανώσεις και προχωρώντας έστριψε προς την οδό Θεμιστοκλέους.

Την ίδια ώρα φάνηκε ν’ ανεβαίνει από την Ομόνοια άλλη διαδήλωσή του ΕΑΜ της Καισαριανής. Μπροστά η σημαία μας και πανώ με εθνικοαπελευθερωτικά συνθήματα και πίσω ο λαός, κυρίως γυναίκες, διαδήλωναν τη χαρά τους και την απόφασή τους πως δε θέλουμε βασιλιά.

Όταν η ουρά της διαδήλωσης της ΕΣΑΣ πέρασε από τον «Ερμή» και πριν ακόμα φτάσει στο ίδιο ύψος η κεφαλή της εαμικής διαδήλωσης που ανέβαινε, όργανα του ΕΑΣΑΔ που βγήκαν από το ξενοδοχείο με τα όπλα «προτείνατε», συνέστησαν βιαστικά στον κόσμο να παραμερίσει. Ήταν αγριεμένοι και στα πρόσωπά τους φαινόταν η απόφαση να κάμουν το κακό… Σε λίγα δευτερόλεπτα έφτασεν η κεφαλή της εαμικής διαδήλωσης ανάμεσα στα ξενοδοχεία των εδεσιτών. Και τότε, χωρίς προειδοποίηση, χωρίς κανείς να προκαλέσει, χωρίς τίποτα να μεσολαβήσει, ακούστηκαν πυκνοί πυροβολισμοί. Οι σημαιοφόροι της διαδήλωσης έπεσαν στην άσφαλτο παρασέρνοντας μαζί και τις σημαίες που βάφτηκαν για μια ακόμα φορά από αίμα του λαού, γνήσιο αίμα ελληνικό. Ταυτόχρονα σχεδόν από τα παράθυρα των ξενοδοχείων έπεφταν χειροβομβίδες στην άσφαλτο για να ξαπλώσουν χάμω κι’ άλλα κορμιά…»

ΓΥΡΙΣΑΝ ΟΙ ΓΕΡΜΑΝΟΙ;

Και συνεχίζει:

«Γύρισαν πίσω οι Γερμανοί; Ποιοι χτυπούν το λαό; Κατάπληξη ήταν το πρώτο συναίσθημα των θεατών που παρακολουθούσαν. Και οι διαδηλωτές ξαφνιασμένοι έτρεχαν να φυλαχθούν από τις δολοφονικές σφαίρες που με μπαμπεσιά τούς έριχναν οι άνθρωποι του σκοτεινού παρελθόντος.

Σκόρπισαν οι διαδηλωτές και στην άσφαλτο που γυάλιζεν από τη φθινοπωρινή βροχή, είδεν ο κόσμος με φρίκη ξαπλωμένα χάμω πολυάριθμα κορμιά, νεκρών και λαβωμένων. Κι ο σημαιοφόρος μισοσκεπασμένος από τη σημαία του κοίτονταν εκεί μπροστά νεκρός μ’ ορθάνοιχτα τα μάτια γεμάτα απορία…»

«ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΙΚΗ ΤΙΜΩΡΙΑ»

Στην ίδια εφημερίδα δημοσιεύεται και άρθρο με τίτλο «Δολοφόνοι». Σ’ αυτό, αφού χαρακτηρίζεται σαν «οργανωμένη δολοφονική ενέργεια κατά τού Λαού» η επίθεση των φασιστών, τονίζονται τα εξής:

«Η πραγματικότητα αυτή είναι μία. Η αντίδραση και οι πράκτορές της δεν πέθαναν ακόμη. Η αντίδραση υπάρχει. Οι πράκτορές της κινούνται και δρουν. Ο σκοπός της είναι ένας: Να προκαλέσει άλλη μια φορά τον εμφύλιο σπαραγμό. Ελπίζει έτσι να σωθεί και να επιβάλει ξανά στον τόπο μας το αίσχος του φασιστικού τρόμου και της αντιλαϊκής δικτατορίας, που μας χρειάστηκαν οκτώ χρονών αγώνες και θυσίες για να απαλλαγούμε από το φάσμα τους.

Απέναντι στην κατάσταση αυτή δεν υπάρχει μέση λύση. Υπάρχει ή Εθνική Κυβέρνηση. Εκφράζει την τεράστια πλειοψηφία, την ομόθυμη θέληση τού Λαού. Έχει το καθήκον να κάμει πράξη της τη θέληση αυτή. Να διαλύσει τις φασιστικές οργανώσεις. Να κάμει αδύνατη τη δράση τους. Να αχρηστεύσει τους σκοτεινούς τύπους που κινούνται για να ανατρέψουν τη Λαϊκή Κυριαρχία. Να τιμωρήσει παραδειγματικά τους ενόχους της χθεσινής δολοφονίας.»

Ό υπουργός Γεωργίας I. Ζεύγος, μίλησε για «οργανωμένη πρόκληση» και διαμαρτυρήθηκε γιατί δεν πάρθηκαν έγκαιρα μέτρα «αν και η εγκατάσταση κακοποιών και άλλων επικινδύνων ενόπλων σε ορισμένα ξενοδοχεία, είχε καταγγελθεί από πριν».

Δεκεμβριανά

Η … ΑΓΡΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΕΑΜ!

Ειρωνεία: την ίδια ακριβώς μέρα, ο στρατηγός Ουίλσον, ανώτατος συμμαχικός διοικητής χερσαίων δυνάμεων Μεσογείου, τηλεγραφούσε στον Τσώρτσιλ για τη γερμανική αποχώρηση και την αγγλική «εισβολή» («επιχείρηση ΜΑΝΝΑ») λέγοντας επί λέξει:

«(…) 4. Η Αθήνα φαίνεται ήσυχη, αλλά το ΕΑΜ δείχνει αγριότητα. Η άφιξη περισσοτέρων δυνάμεων θα επιτρέψει στον πληθυσμό να απαλλαγεί από τους φόβους του. 5. Στην Πάτρα οι Βρεττανοί έγιναν δεκτοί με επευφημίες, ενώ παρέλαση του ΕΑΜ έγινε δεκτή με σιωπή»!

«ΕΠΕΣΑΤΕ ΘΥΜΑΤΑ…»

Την άλλη μέρα, τα θύματα της πρώτης αυτής φασιστικής επίθεσης κηδεύτηκαν ενώ χιλιάδες λαού τιμούσαν τη μνήμη τους («επέσατε θύματα αδέλφια εσείς…») και ζητούσαν παραδειγματική τιμωρία των δολοφόνων.

Στην κηδεία, μεταξύ άλλων, μίλησαν:

Εκπρόσωπος της Κυβερνητικής Επιτροπής, που υποσχέθηκε ότι η Κυβέρνηση «παίρνει όλα τα μέτρα για να τιμωρηθούν σκληρά οι δολοφόνοι». Και πρόσθεσε: «Ας πιστέψουμε ότι αυτά θα είναι τα τελευταία θύματα των εχθρών του λαού»!

Ο Μ. Παρτσαλίδης, σαν εκπρόσωπος του ΕΑΜ, που ανάμεσα στ’ άλλα είπε: «Με την ελπίδα ότι η Κυβερνητική Επιτροπή και οι αρμόδιες Αρχές θα ανταποκριθούν στη λαϊκή αυτή απαίτηση, τονίζω την ανάγκη της πειθαρχίας στις οδηγίες του ΕΑΜ».(…)

ΕΣΤΙΑ ΔΡΑΣΗΣ

Στις 20 του μηνός, ο «Ριζοσπάστης» γράφει: «Προϋπόθεση για την ομαλή δημοκρατική λειτουργία του ελεύθερου κράτους είναι το ξεκαθάρισμα των κακοποιών που κάτω από τη μάσκα των υπερεθνικιστών δέχτηκαν όπλα και διαταγές από τον τύραννο κατακτητή και σφαγίασαν τους αγωνιζόμενους πατριώτες. Να τιμωρηθούν οι προδότες σαν εγκληματίες πολέμου. Αυτή είναι η δίκαιη απαίτηση του βασανισμένου λαού και δεν πρόκειται να υποχωρήσει απ’ αυτή».

Οι δράστες όμως δεν συνελήφθησαν τελικά – παρά τις πιέσεις, τις υποσχέσεις των Άγγλων και τις «έρευνες» των Ελληνικών Αρχών. Αντίθετα, τα ξενοδοχεία «Ερμής», «Μέγα Εθνικό» και «Παλλάδιο», απ’ όπου εξαπολύθηκε αυτή η πρώτη επίθεση με πολυβόλα και χειροβομβίδες, έγιναν εστίες δράσης των φασιστικών στοιχείων.

Από το ίδιο, ακριβώς, αυτό σημείο, 1 1/2 μήνα μετά (4 Δεκεμβρίου), οι ίδιοι φασίστες θέρισαν πάλι το λαό που κήδευε τα θύματα (28 νεκροί και πάνω από 100 τραυματίες) της μεγάλης σφαγής της προηγούμενης μέρας (3/12), όταν μια τεράστια ειρηνική λαϊκή διαδήλωση βάφτηκε στο αίμα μπροστά στη «Μ. Βρεταννία» από τα πυρά της αστυνομίας. Νέα θύματα -100 νεκροί και τραυματίες – και κήρυξη του στρατιωτικού νόμου από το Σκόμπυ. Έτσι άρχισε η μάχη της Αθήνας…

Οι νεκροί: Τριαντάφυλλος Καραγιάννης, Στέφανος Απανοτρίφτης, Παναγιώτης Τσαμπής, Κ. Σαλαμάνης – όλοι κάτοικοι Καισαριανής. Τάσος Κουρτίδης, Κώστας Μαυροματόπουλος – κι οι δυο από το Βύρωνα. Κώστας Τριανταφύλλου, από τη Ν. Ελβετία.

Αρχικά, είχε γίνει γνωστό ότι οι νεκροί ήταν 8 και ότι μεταξύ τους υπήρχαν και γυναίκες. Επίσης, αναφέρθηκε, αρχικά, μεταξύ των νεκρών και το όνομα Μιχ. Χατζησταυρίδης. Δυο μέρες μετά γράφτηκε στις εφημερίδες ότι δύο από τους τραυματίες (κάτοικοι Καισαριανής) ξεψύχησαν – έτσι οι νεκροί έγιναν 9. Τα θύματα είναι όλα από την ίδια περιφέρεια, γιατί τη στιγμή πού οι φασίστες χτύπησαν, περνούσαν από το σημείο εκείνο διαδηλωτές του ΕΑΜ Καισαριανής.