Το χρονικό της δίκης της Χρυσής Αυγής

Δεν είναι μεγαλοστομία να ειπωθεί ότι η δίκη της Χρυσής Αυγής αποτελεί τη σημαντικότερη μετά από εκείνη των πραξικοπηματιών της χούντας στα μεταπολιτευτικά χρονικά κι ότι πολλά ακόμα έχουν να ειπωθούν και να γραφτούν γι΄αυτή, με δεδομένο μάλιστα ότι την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές βρισκόταν ακόμα σε εξέλιξη σε ό,τι αφορά το σκέλος της ανακοίνωσης των ποινών. Μια εξαιρετική εισαγωγή στα όσα προηγήθηκαν της δίκης αλλά και διαδραματίστηκαν κατά τη διάρκειά της, με έναν ευσύνοπτο, αλλά παράλληλα πλήρη τρόπο, προσφέρει η νέα έκδοση της Σύγχρονης Εποχής, “Η δίκη της Χρυσής Αυγής. Η αποκάλυψη του πραγματικού προσώπου της εγκληματικής – ναζιστικής οργάνωσης”, μέσα από το σχετικό κεφάλαιο για το χρονικό της δίκης στην αρχή του βιβλίου, που μεταγράφουμε παρακάτων. Η έκδοση αξίζει να αποκτηθεί από όλους, καθώς περιέχει επιπλέον αποσπάσματα από τις εξαιρετικές αγορεύσεις των συνηγόρων πολιτικής αγωγής των συνδικαλιστών του ΠΑΜΕ, καθώς και παράρτημα με πλούσιο υλικό που κατατέθηκε στη δίκη. Βιβλία σαν αυτά αποτελούν τον καλύτερο τρόπο για να γίνει πράξη η προτροπή του ποιητή “Το φασισμό βαθιά κατάλαβέ τον”.

Η δίκη της Χρυσής Αυγής ξεκίνησε στο Α’ Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων Αθήνας στις 20.4.2015. Πρόεδρος του δικαστηρίου ήταν η Μαρία Λεπενιώτη και στη σύνθεση μετείχαν ακόμα η Γεσθημανή Τσουλφόγλου και ο Ανδρέας Ντόκος, με αναπληρώτρια Πρόεδρο τη Μαρία Βάρκα και αναπληρωματικό μέλος της Δημήτριο Ανέστη. Εισαγγελέας ήταν η Αδαμαντία Οικονόμου, με αναπληρωτή το Στυλιανό Κωσταρέλο.

Οι κατηγορούμενοι ήταν αρχικά 69, από τους οποίος ένας απεβίωσε. Το σύνολο σχεδόν των κατηγορούμενων παρέμφθηκε να δικαστεί για το αδίκημα της ένταξης ή διεύθυνσης εγκληματικής οργάνωσης (άρθρο 187 του Ποινικού Κώδικα).

Παράλληλα με το βασικό αυτό αδίκημα, ορισμένοι από τους κατηγορούμενος παραπέμφθηκαν να δικαστούν και για άλλα αδικήματα.

Ειδικότερα, δεκαοκτώ (18) κατηγορούμενοι παραπέμφθηκαν για την ανθρωποκτονία του Παύλου Φύσσα και συνέργεια σε αυτήν. Τέσσερις (4) για την απόπειρα ανθρωποκτονίας κατά των κομμουνιστών και συνδικαλιστών του ΠΑΜΕ. Πέντε (5) κατηγορούμενοι για την απόπειρα ανθρωποκτονίας κατά του Αιγύπτιου αλιεργάτη Αμπουζίντ Εμπάρακ, ενώ κατά περίπτωση ασκήθηκαν διώξεις και για άλλα αδικήματα, όπως παράνομη οπλοφορία, πρόκληση σωματικών βλαβών, εκβίαση, κατοχή ναρκωτικών, φθορά ξένης ιδιοκτησίας κ.ά.

Για το αδίκημα της διεύθυνσης της εγκληματικής οργάνωσης παραπέμφθηκαν να δικαστούν ο αρχηγός της, Νίκος Μιχαλολιάκος, καθώς και 17 ναζιστές πρώην βουλευτές της Χρυσής Αυγής.

Εκτός από το αδίκημα της ένταξης ή διεύθυνσης σε εγκληματική οργάνωση, συνεκδικάστηκαν επίσης η ανθρωποκτονία του Παύλου Φύσσα στο Κερατσίνι, η δολοφονική ενέδρα στους κομμουνιστές και συνδικαλιστές του ΠΑΜΕ και η δολοφονική επίθεση στους Αιγύπτιους αλιεργάτες στο Πέραμα, ενώ συσχετίστηκαν και δεκάδες άλλες υποθέσεις που αφορούσαν εγκληματικές επιθέσεις της Χρυσής Αυγής σε όλη την Ελλάδα.

Η Χρυσή Αυγή ιδρύθηκε τη δεκαετία του 1980 σύμφωνα με τα πρότυπα του Ναζιστικού Κόμματος. Ως εθνικοσοσιαλιστική οργάνωση είχε στρατιωτική ιεραρχία, δομή και πειθαρχία, βασιζόμενη στην Αρχή του Αρχηγού (Fuehrerprinzip).

Η ίδρυσή της συνοδεύτηκε, από τα πρώτα βήματά της, με επιθέσεις κατά των ιδεολογικών και πολιτικών αντιπάλων της οργάνωσης. Μεταξύ των στόχων συμπεριλαμβάνονται όσοι δεν είναι “φυλετικά” καθαροί, όπως μετανάστες, Εβραίοι, Ρομά κ.ά, καθώς και όλοι όσοι δε συμφωνούν μαζί της, πρωτίστως οι συνδικαλιστές του ταξικού εργατικού κινήματος και οι κομμουνιστές.

Η εγκληματική οργάνωση της Χρυσής Αυγής εκπαίδευε τα μέλη της στη ναζιστική ιδεολογία μέσα από οργανωμένες σχολές ναζιστικής επιμόρφωσης. Παράλληλα, διοργάνωνε στρατιωτικά γυμνάσια, με σκοπό την εξάσκηση των μελών της σε βίαιες και δολοφονικές ενέργειες.

Ο κατάλογος των επιθέσεων της εγκληματικής δράσης της Χρυσής Αυγής από την ίδρυσή της είναι μακρύς. Αρκετές από τις επιθέσεις αυτές αποτέλεσαν αντικείμενο της αποδεικτικής διαδικασίας της δίκης της Χρυσής Αυγής, όπως, για παράδειγμα οι δεκάδες δολοφονικές επιθέσεις κατά αλλοδαπών, με χαρακτηριστικές αυτές που διαδραματίστηκαν στο κέντρο της Αθήνας, με αφορμή τη δολοφονία Καντάρη, τις επιθέσεις από Τάγματα Εφόδου της οργάνωσης στις περιοχές του Αγίου Παντελεήμονα και της Κυψέλης, όπως για παράδειγμα, η εμπρηστική επίθεση κατά του καταστήματος Cointreau και κατά της Τανζανικής κοινότητας κ.ά.

Ενδεικτικά, ορισμένες από τις υποθέσεις που εξέτασε το δικαστήριο της δίκης της Χρυσής Αυγής, στο πλαίσιο της διερεύνησης της κατηγορίας της εγκληματικής οργάνωσης, ήταν οι εξής (παρατίθενται με χρονολογική σειρά):

-Η απόπειρα ανθρωποκτονίας κατά του φοιτητή Δημήτρη Κουσουρή έξω από τα δικαστήρια της πρώην Σχολής Ευελπίδων στις 16.6.1998 από ομάδα κρούσης της ΧΑ. Τελικά, ύστερα από αρκετά χρόνια φυγοδικίας, καταδικάστηκε σε 12ετή κάθειρξη ως φυσικός αυτουργός της επίθεσης μόνο, ο τότε υπαρχηγός της οργάνωσης, Αντώνης Ανδρουτσόπουλος, γνωστός και ως “Περίανδρος”. Ας σημειωθεί ότι ο ίδιος σε συνομιλία του, που επανειλημμένα δημοσιοποιήθηκε, είχε αναφέρει ότι ηθικός αυτουργός της δολοφονικής επίθεσης ήταν ο Μιχαλολιάκος και συναυτουργός ο Παναγιώταρος. Ωστόσο ουδέποτε διερευνήθηκε από τις εισαγγελικές αρχές η συγκεκριμένη αναφορά του, ώσπου η ποινική ευθύνη τους παραγράφηκε.

-Η απόπειρα ανθρωποκτονίας στο στέκι Αντίπνοια στα Κάτω Πετράλωνα, στις 30.6.2008, με θύματα τους Γεώργιο Μηλιαράκη και Ruben Sanz Rodriguez. Για την επίθεση αυτή συνελήφθησαν οι χρυσαυγίτες Β. Σιατούνης (μέλος της ΚΕ της Χρυσής Αυγής) και ο Α. Στράτος, έπειτα από τυχαίο έλεγχο της Αστυνομίας, έχοντας ακόμα στην κατοχή τους, μεταξύ άλλων, τα στιλέτα με τους αγκυλωτούς σταυρούς που έφεραν μαζί τους στην επίθεση. Το Μικτό Ορκωτό Εφετείο έκρινε ένοχους τους δύο χρυσαυγίτες, επιβάλλοντας τους ποινές κάθειρξης 10 ετών και 6 μηνών.

-Η δολοφονική επίθεση κατά των Αιγύπτιων αλιεργατών στο Πέραμα στις 12.6.2012 από τους χρυσαυγίτες Α. Πανταζή, Κ. Παπαδόπουλο, Θ. Μαρία, Μ. Ευγενικό κ.ά. Στις 3.10 τα ξημερώματα, η ομάδα κρούσης των χρυσαυγιτών προχώρησε σε καταδρομική επίθεση στο σπίτι που διέμεναν οι αλιεργάτες, κρατώντας στα χέρια τους μεταλλικά αντικείμενα, ξύλινα στειλιάρια, πυροσβεστήρες κ.ά. Ο Αμπουζίντ Εμπάρακ, ο οποίος κοιμόταν στην ταράτσα του σπιτιού, δέχτηκε τα απρόκλητα και δολοφονικά χτυπήματα των δραστών στο κεφάλι και στο σώμα του, με αποτέλεσμα να υποστεί, μεταξύ άλλων, θλάση στον πνεύμονα και συντριπτικά θλαστικά τραύματα στο κρανίο, κατάγματα στην κάτω γνάθο και τη μύτη. Η συγκεκριμένη επίθεση είχε προαναγγελθεί από τον Περιφερειάρχη Πειραιά της Χρυσής Αυγής, Ι. Λαγό, όπως προέκυψε από οπτικοακουστικό υλικό που προβλήθηκε και κατά την ακροαματική διαδικασία. Ειδικότερα, σε ομιλία του σε καφετέρια του Περάματος στις 11.06.2012, μόλις λίγες ώρες πριν την επίθεση, ανέφερε μεταξύ άλλων τα εξής: “Οι Αιγύπτιοι ψαράδες από δω και πέρα θα δίνουν λογαριασμό στη Χρυσή Αυγή”.

-Η στυγερή δολοφονία του Πακιστανού Σαχζάτ Λουκάν στα Κάτω Πετράλωνα στις 17.1.2013. Ο Πακιστανός εργάτης, ο οποίος κινούνταν με το ποδήλατό του κατευθυνόμενος στην εργασία του, δέχτηκε την απρόκλητη δολοφονική επίθεση από τους χρυσαυγίτες Δ. Λιακόπουλο και Χ. Στεργιόπουλο, οι οποίοι του κατάφεραν πολλαπλές μαχαιριές με στιλέτα. Και οι δύο αυτοί δράστες συνελήφθησαν σε τυχαίο έλεγχο της αστυνομίας το ίδιο βράδυ της επίθεσης. Οι δράστες αρχικά κρίθηκαν ένοχοι χωρίς ελαφρυντικά από το Μικτό Ορκωτό Δικαστήριο και καταδικάστηκαν σε ισόβια κάθειρξη. Ωστόσο, το Εφετείο τους αναγνώρισε το ελαφρυντικό της μετέπειτα καλής συμπεριφοράς και μείωση την ποινή τους στα 20 έτη κάθειρξης. Τελικά, οι δολοφόνοι του Λουκμάν, αφού παρέμειναν στη φυλακή μόλις 6 έτη και 4 μήνες, αφέθησαν ελεύθερη.

-Η απρόκλητη επίθεση με μαχαίρι κατά του μαθητή Φοίβου-Γεωργίου Δεμερτζίδη στις 28.1.2013 από το μέλος του Μετώπου Νεολαίας της Χρυσής Αυγής, Γεώργιο Αποστολόπουλο. Ο δράστης καταδικάστηκε αρχικά για απόπειρα ανθρωποκτονίας, οπλοφορία και οπλοχρησία από το Μικτό Ορωκτό Δικαστήριο σε 10 χρόνια κάθειρξη και έξι μήνες. Τελικά το Εφετείο μετέβαλε την κατηγορία σε βαριά σκοπούμενη σωματική βλάβη και τον καταδίκασε σε ποινή κάθειρξης 6 ετών και 6 μηνών.

-Η δολοφονική επίθεση σε βάρος αλλοδαπών εργατών γης στην περιοχή Βαϊνιά στην Ιεράπετρα της Κρήτης από ομάδα οπλισμένων με στειλιάρια και ρόπαλα χρυσαυγιτών στις 13.2.2013. Για την επίθεση αυτήν έχουν ήδη καταδικαστεί σε πολύμηνες ποινές φυλάκισης οι Α. Δασκαλάκης (υπεύθυνο της ΤΟ στην Ιεράπετρα) οι Γ. Πετράκης, Ε. Ψυλλάκης, Ε. Μαυρικάκης και Γ. Γαροφαλάκης.

-Η επίθεση 100 περίπου εποχούμενων χρυσαυγιτών, στις 10.7. 2013 κατά του κοινωνικού χώρου Συνεργείο στην Ηλιούπολη, με επικεφαλής, μεταξύ άλλων, τους τότε βουλευτές και στελέχη της οργάνωσης Ν. Μίχο και Ι. Λαγό, ο οποίος μάλιστα επέβαινε στο βουλευτικό του αυτοκίνητο. Το Τριμελές Πλημμελειοδικείο Αθήνας κήρυξε ενόχους με την κατηγορία της επικίνδυνης σωματικής βλάβης ως ηθικούς αυτουργούς τους Περιφερειάρχες και βουλευτές της Χρυσής Αυγής Ιωάννη Λαγό και Νίκο Μίχο και ως φυσικούς αυτουργούς άλλους πέντε χρυσαυγίτες και συγκεκριμένα των πρώην πυρηνάρχη της ΤΟ Πειριά Θωμά Μπαρέκα, τον κατηγορούμενο και για τη δολοφονία Φύσσα Γ. Σταμπέλο και τους Καλπιτζή, Αγιοβλασίτη και Γαλανάκη. Οι ποινές που επιβλήθηκαν ήταν 8 μήνες φυλάκιση για τους ηθικούς αυτουργούς και 11 μήνες για τους φυσικούς αυτουργούς.

-Η απόπειρα δολοφονίας κατά των κομμουνιστών και συνδικαλιστών του ΠΑΜΕ στις 12.9.2013 από 50 και πλέον οπλισμένους χρυσαυγίτες με ρόπαλα, κράνη, αυτοσχέδια στειλιάρια με μεταλλικές απολήξεις κ.ά. Δράστης της επίθεσης ήταν ο επικεφαλής της ΤΟ Περάματος της Χρυσής Αυγής, Α. Πανταζής, καθώς και γνωστά στελέχη της όπως οι Α. Χατζηδάκης, Ι. Καστρινός, Κ. Αντωνακόπουλος κ.ά. Όπως και στην περίπτωση των Αιγύπτιων αλιεργατών, η συγκεκριμένη επίθεση είχε προαναγγελθεί από την ηγεσία της οργάνωσης. Οι Λαγός-Παναγιώταρος-Μίχος σε δηλώσεις τους στις 8.8.2013 στη Ναυπηγοεπισκευαστική Ζώνη του Περάματος δήλωναν, μεταξύ άλλων, χαρακτηριστικά ότι: “Οι λακέδες του ΠΑΜΕ και του ΚΚΕ θα εξαφανιστούν από δω πέρα μέσα (Λαγός)”, “Το απόστημα που υπάρχει εδώ, το ΠΑΜΕ, πολύ σύντομα θα τελειώσει” (Παναγιώταρος). Επίσης, όπως έχει αποδειχθεί και από την άρση του τηλεφωνικού απορρήτου των κατηγορουμένων, η ηγεσία της οργάνωσης ήταν ενήμερη για τον εντοπισμό και τη δολοφονική ενέδρα κατά των κομμουνιστών συνδικαλιστών, παρακολουθούσαν την επίθεση σε ζωντανό χρόνο και καυχιόταν για την επιτυχία της. Χαρακτηριστικές είναι οι αναφορές του Ι. Λαγού σε άλλα στελέχη της οργάνωσης ότι “τους τρέχουν τώρα”, “τους τσάκισαν”, “τους λιώσανε”, “τους μακελέψαμε”. κ.ά.

-Το γεγονός το οποίο αποτέλεσε τη θρυαλλίδα των εξελίξεων για την άσκηση των ποινικών διώξεων κατά της Χρυσής Αυγής δεν ήταν άλλο από τη στυγερή δολοφονία του Παύλου Φύσσα. Τη νύχτα της 17ης προς 18η Σεπτέμβρη του 2013, μέλη της ομάδας κρούσης της Χρυσής Αυγής της ΤΟ Νίκαιας εντόπισαν στην καφετέρια “Κοράλλι” τον Π. Φύσσα, ο οποίος παρακολουθούσε έναν ποδοσφαιρικό αγώνα με την παρέα του. Σύμφωνα με όσα προέκυψαν. και από την άρση των τηλεφωνικών επικοινωνιών, αφού προηγήθηκε εντολή μέσω γραπτού μηνύματος (sms) από τον επικεφαλής της Τοπικής Νίκαιας της Χρυσής Αυγής, Γ. Πατέλη, να συγκεντρωθούν εσπευσμένα τα μέλη της ομάδας κρούσης της περιοχής: “Όλοι τώρα στην Τοπική. Όσοι είστε κοντά. Δε θα περιμένουμε μακρινούς. Τώρα”. Αφού συγκεντρώθηκαν, οργανώθηκαν και εξοπλίστηκαν με φονικά εργαλεία, όπως στειλιάρια, ρόπαλα, σιδερογροθιές, μαχαίρια, κ.ά, μετέβησαν στο σημείο όπου βρισκόταν ο Π. Φύσσας και η παρέα του. Οι 50 περίπου χρυσαυγίτες που συγκεντρώθηκαν, αφού κυνήγησαν και περικύκλωσαν τον Π. Φύσσα, άρχισαν να τον χτυπάνε μέχρι να κάνει την εμφάνισή του ο χρυσαυγίτης Γεώργιος Ρουπακιάς, ο οποίος οδηγώντας ανάποδα το αυτοκίνητό του στην Π. Τσαλδάρη, εξήλθε από αυτό και κατάφερε 3 θανατηφόρες μαχαιριές στην καρδιά και άλλα καίρια σημεία του σώματος του Π. Φύσσα.

Ακολούθησαν διώξεις και συλλήψεις που αφορούσαν τους φυσικούς αυτουργούς των επιμέρους εγκληματικών ενεργειών, και κυρίως, όσων εμπλέκονταν στις τότε πρόσφατες δολοφονικές επιθέσεις κατά του Π. Φύσσα και του ΠΑΜΕ. Τις συγκεκριμένες υποθέσεις χειρίζονταν αρχικά οι Δικαστικές Αρχές Πειραιά, και συγκεκριμένα η ανακρίτρια Στεφανία Χανιώτη και ο Κωνσταντίνος Χονδρόσμος αντίστοιχα.

Παράλληλα, στις 19.9.2013 ο υπουργός προστασίας του πολίτη Ν. Δένδιας, απέστειλε στην Εισαγγελία του Αρείου Πάγου έγγραφο της δ/νσης κρατικής ασφάλειας και σειρά δημοσιευμάτων που αφορούσαν τη δράση της Χρυσής Αυγής.

Στις 28.9.2013, ο Αντιεισαγγελέας του Αρείου Πάγου Χαράλαμπος Βουρλιώτης, ο οποίος είχε αναλάβει τη διενέργεια προκαταρκτικής εξέτασης, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι υπάρχουν “επαρκείς ενδείξεις που δικαιολογούν την κίνηση ποινικής δίωξης για το άρθρο 187 του ΠΚ” κατά διαφόρων στελεχών και μελών της Χρυσής Αυγής, μεταξύ άλλων και του αρχηγού της, Ν. Μιχαλολιάκου, καθώς και των Χρ. Παππά, Ηλία Κασιδιάρη, Η. Παναγιώταρου, Ι. Λαγού και Ν. Μίχου και διατάσσεται η αυτόφωρη σύλληψή τους.

Η υπόθεση αρχικά ανατίθεται στους ανακριτές του Πρωτοδικείου Αθηνών του Ν.4022/2011 Σπυρίδωνα Γεωργουλέα και Χρήστο Παπακώστα. Τελικά, έπειτα από τις απολογίες των κατηγορουμένων, προφυλακιστέοι κρίνονται οι Ν. Μιχαλολιάκος, Χρ. Παππάς και Ι. Λαγός, ενώ τα στελέχη της οργάνωσης Η. Κασιδιάρης, Η. Παναγιώταρος και Ν. Μίχος αφήνονται ελεύθεροι με περιοριστικούς όρους.

Στη συνέχεια, η Ολομέλεια του Εφετείου Αθήνας, με τη με αρ. 9/17.10.2013 Απόφασή της, ανέθεσε τη συνέχιση της κύριας ανάκρισης στις Ειδικές Εφέτες Ανακρίτριες Ιωάννα Κλάπα-Χριστοδουλέα ως τακτική και Μαρία Δημητροπούλου-Ανδρέαδου ως επίκουρη. Οι δύο παραπάνω ανακρίτριες συνέχισαν την ανάκριση, την οποία και ολοκλήρωσαν στις 31.7.2014.

Μετά από το πέρας της ανάκρισης, ο Εισαγγελέας Ισίδωρος Ντογιάκος, με την από 15.10.2014 πρότασή του προς το αρμόδιο Συμβούλιο Εφετών, ζήτησε την παραπομπή 69 κατηγορουμένων, μεταξύ αυτών και του συνόλου της Κοινοβουλευτικής Ομάδας της Χρυσής Αυγής (18 βουλευτών), καθώς και την απαλλαγή 14 κατηγορουμένων.

Το αρμόδιο Συμβούλιο Εφετών, με το με αρ. 215/2015 Βούλευμα, υιοθέτησε κατά πλειοψηφία 2 προς 1 την παραπεμπτική πρόταση του παραπάνω Εισαγγελέα. Ειδικότερα, ο Εφέτης Ν. Σαλάτας, ο οποίος ήταν και εισηγητής του πιο πάνω Βουλεύματος, μειοψήφησε και ζήτησε την απαλλαγή του συνόλου των κατηγορουμένων για το αδίκημα της εγκληματικής οργάνωσης, με το σκεπτικό, μεταξύ άλλων, ότι δεν αποδείχτηκε οικονομικό κίνητροαπό τις πράξεις των κατηγορουμένων, επικαλούμενος τη Σύμβαση του Παλέρμο. Ωστόσο, η πλειοψηφία του Συμβουλίου αποφάσισε την παραπομπή των κατηγορουμένων, κρίνοντας, μεταξύ άλλων, ότι δεν είναι απαραίτητη η ύπαρξη οικονομικού κινήτρου για τη στοιχειοθέτηση του αδικήματος της εγκληματικής οργάνωσης.

Τελικά η δίκη της Χρυσής Αυγής ξεκίνησε στις 20.4.2015 στην ειδικά διαμορφωμένη αίθουσα των Γυναικείων Φυλακών Κορυδαλλού. Οι συνήγοροι υπεράσπισης των κατηγορουμένων που δηλώθηκαν σε όλη τη διάρκεια της διαδικασίας έφτασαν περίπου τους 100, ενώ αντίστοιχα από την πλευρά των θυμάτων παραστάθηκαν ως Πολιτική Αγωγή 16 συνήγοροι.

Κατά την πρώτη μέρα της διαδικασίας, ομάδες χρυσαυγιτών επιτέθηκαν και χτύπησαν φίλους του Π. Φύσσα, οι οποίοι είχαν κληθεί στο δικαστήριο ως μάρτυρες της υπόθεσης δολοφονίας του. Αντίστοιχες πρακτικές, με απειλές, προκλήσεις και επιθέσεις από την πλευρώ των χρυσαυγιτών συνεχίστηκαν και σε όλη τη διάρκεια της δίκης, τόσο εντός όσο και εκτός δικαστηρίου.

Η κύρια αποδεικτική διαδικασία διήρκεσε συνολικά 453 δικασίμους, κατά τις οποίες εξετάστηκαν 131 μάρτυρες του κατηγορητηρίου, 16 μάρτυρες που πρότεινε η Πολιτική Αγωγή, 69 μάρτυρες υπεράσπισης (από τους 265 που είχαν αρχικά προταθεί!) και αναγνώστηκαν εκατοντάδες έγγραφα του κατηγορητηρίου, καθώς και έγγραφα που προσκομίστηκαν και από τις δύο πλευρές. Μεταξύ των αναγνωστέων εγγράφων συμπεριλαμβάνονταν χιλιάδες αποκαλυπτικά κείμενα, βίντεο, φωτογραφίες, ηχητικά ντοκουμέντα κ.ά, τα οποία αφορούσαν τη ναζιστική ιδεολογία και την εγκληματική δράση της οργάνωσης. Αξίζει να σημειωθεί, προκειμένου να γίνει αντιληπτός ο τεράστιος όγκος των εγγράφων της δικογραφίας, ότι το μέγεθός της προσέγγιζε το 1,5 Terrabyte.

Με ευθύνη των κυβερνήσεων τόσο του ΣΥΡΙΖΑ όσο και της ΝΔδε λήφθηκε από την αρχή κανένα ουσιαστικό μέτρο για την ταχεία διεξαγωγή της δίκης, όπως η απαλλαγή των δικαστών από άλλες υποθέσεις, η αποκλειστική διεξαγωγή της σε σε κατάλληλη αίθουσα και ο ορισμός καθημερινών συνεδριάσεων του δικαστηρίου. Είναι χαρακτηριστικό ότι ειδικά κατά τα πρώτα έτη οι ορισθείσες δικάσιμες δεν ξεπερνούσαν τις τέσσερις με πέντε ανά μήνα.

Επιπλέον, η υπεράσπιση συνειδητά και μεθοδευμένα επεδίωξε την καθυστέρηση της δίκης. Στο πλαίσιο αυτό, αξίζει να αναφέρουμε, για παράδειγμα, τις δεκάδες συνεδριάσεις που αναλώθηκαν προκειμένου να αναγνωστούν από το δικαστήριο οι χιλιάδες ερωτήσεις της κοινοβουλευτικής Χρυσής Αυγής, έπειτα από αίτημα των κατηγορουμένων βουλευτών. Επίσης, τη συνειδητή κωλυσιεργία της διαδικασίας, μέσω της μη προσέλευσης των μαρτύρων υπεράσπισης να καταθέσουν κ.ά.

Βασικά χαρακτηριστικά της στάσης των κατηγορούμενων σε όλη τη διάρκεια της διαδικασίας ήταν η υποκριτική απάρνηση της ναζιστικής ιδεολογίας της οργάνωσης, παρά τα συντριπτικά στοιχεία που αναδείχτηκαν στη δίκη, καθώς και οι συνεχώς εναλασσόμενοι και αντιφατικοί υπερασπιστικοί ισχυρισμοί τους, κάτω από το βάρος των συντριπτικών στοιχείων του αποδεικτικού υλικού.

Κανένας από τους κατηγορούμενους δεν υπερασπίστηκε τη ναζιστική ιδεολογία της οργάνωσης, ούτε καν ο ίδιος ο αρχηγός της, Ν. Μιχαλολιάκος.

Οι εξηγήσεις που έδωσαν οι κατηγορούμενοι για μια σειρά ζητήματα ήταν φαιδρές και προκλητικές. Για παράδειγμα, οι ναζιστικοί χαιρετισμοί παρουσιάστηκαν ως αρχαιοελληνικοί ή… ρωμαϊκοί, ενώ η πληθώρα ναζιστικών συμβόλων που βρέθηκαν στην κατοχή τους “δικαιολογήθηκε” ως απόρροια του ιστοριοδιφικού ενδιαφέροντός τους ή ως μέρος των εορτασμών του Τριωδίου!

Η υποκριτική απάρνηση της ναζιστικής ιδεολογίας εκ μέρους των κατηγορουμένων ανέδειξε ότι και οι ίδιοι οι κατηγορούμενοι αντιλαμβάνονταν αφενός μεν την  απέχθεια που αυτή προκαλεί στη συντριπτική πλειοψηφία του λαού και, αφετέρου την καθοριστική αποδεικτική σημασία της ως το κίνητρο των εγκληματικών τους πράξεων.

Αντίστοιχα, οι κατηγορούμενοι αρνήθηκαν την ύπαρξη εγκληματικής οργάνωσης, κάνοντας λόγο για ασύνδετα, μεμονωμένα και τυχαία μεταξύ τους περιστατικά. Επίσης δεν αποδέχονταν τις εγκληματικές πράξεις για τις οποίες κατηγορούνταν, παρά το γεγονός ότι τα στοιχεία βοούσαν εναντίον τους, επικαλούμενοι ως επί το πλείστον πολιτική σκευωρία.

Στις 18.12.2019, η Εισαγγελέας της Έδρας Αδαμαντία Οικονόμου, με μια απαράδεκτη και προκλητική πρόταση, ζήτησε την απαλλαγή όλων των κατηγορουμένων για το αδίκημα της εγκληματικής οργάνωσης, αποσιωπώντας και διαστρεβλώνοντας το αποδεικτικό υλικό της ακροαματικής διαδικασίας. Επίσης, ζήτησε την απαλλαγή όλων των κατηγορουμένων για την ανθρωποκτονία του Π. Φύσσα, πλην του φυσικού αυτουργού, Γ. Ρουπακιά, ενώ για τις επιθέσεις στους Αιγύπτιους αλιεργάτες και τους κομμουνιστές και συνδικαλιστές του ΠΑΜΕ, ζήτησε τη μεταβολή των κατηγοριών σε μικρότερης σημασίας αδικήματα, από τα αρχικά αποδιδόμενα, υποβαθμίζοντας ποινικά τις εν λόγω δολοφονικές επιθέσεις και ρίχνοντας στα μαλακά τους δράστες.

Πριν την έκδοση της απόφασης του δικαστηρίου προηγήθηκε το στάδιο των αγορεύσεων των δικηγόρων Πολιτικής Αγωγής και υπεράσπισης.

Συνήγοροι της Πολιτικής Αγωγής των κομμουνιστών και συνδικαλιστών του ΠΑΜΕ ήταν οι Αντώνης Αντανασιώτης, Άγγελος Βρεττός, Ελένη Ζαφειρίου (η οποία συνταξιοδοτήθηκε κατά την εξέλιξη της δίκης), Θεόδωρος Θεοδωρόπουλος, Μάνος Μαλαγάρης, Τάκης Σαπουντζάκης και Χάρης Στρατής.

Η ομάδα των συνηγόρων της Πολιτικής Αγωγής της οικογένειας του Π. Φύσσα αποτελούνταν από τους Χρύσα Παπαδοπούλου, Ανδρέα Τζέλλη, Ελευθερία Τομπατζόγλου, καθώς και από τις Βιολέτα Κουγιάτσου και Ελλάδα Χριστοδούλου.

Τέλος, συνήγοροι της Πολιτικής Αγωγής του Αιγύπτιου αλιεργάτη Αμπουζίντ Εμπάρακ ήταν οι Τάκης Ζώτος, Θανάσης Καμπαγιάννης, Κώστας Παπαδάκης και Κώστας Σκαρμέας.

Με την παρούσα έκδοση αναδημοσιεύουμε εκτενή αποσπάσματα των αγορεύσεων των συνηγόρων της Πολιτικής Αγωγής των κομμουνιστών και συνδικαλιστών του ΠΑΜΕ, όπως αυτές αναγνώστηκαν και καταχωρήθηκαν στα πρακτικά του δικαστηρίου.