Τα χρόνια περνούν, τα τραγούδια όχι: «Τ’ ακορντεόν»

Η ζωή και το έργο του Μάνου Λοΐζου συνδέθηκαν άρρηκτα με το προοδευτικό κίνημα και τους αγώνες του λαού μας. Για τον μεγάλο κομμουνιστή μουσικοσυνθέτη το τραγούδι εκτός από μορφή έκφρασης και επικοινωνίας, ήταν πολιτική πράξη. «Σαν μουσικός που γράφω τραγούδια ξέρω καλά ότι μπορώ να κάνω τον κόσμο να συνειδητοποιήσει ορισμένα πράγματα και αυτό το θεωρώ μια πολύ σοβαρή λειτουργία», έλεγε. Και τα πρώτα τραγούδια που γράφει εκφράζουν τους δημοκρατικούς αγώνες της εποχής, του 1-1-4, του 15% για την παιδεία. Τραγουδιούνται στις μπουάτ και στις γειτονιές, στις διαδηλώσεις της ΕΦΕΕ παραμονές του χουντικού πραξικοπήματος. Τα τραγούδια του Μάνου Λοΐζου μιλάνε στις καρδιές των απλών ανθρώπων, τις δονούν.

Το 1974 κυκλοφόρησε ο δίσκος «Τραγούδια του δρόμου», με 12 διαλεχτά τραγούδια σε μουσική Μάνου Λοΐζου και στίχους των Λευτέρη Παπαδόπουλου («Ο αρχηγός», «Μη με ρωτάς», «Συρματοπλέγματα», «Θα κλείσω το παράθυρο»), Κωστούλας Μητροπούλου («Ο δρόμος», «Ο στρατιώτης»), Δημήτρη Χριστοδούλου («Δώδεκα παιδιά»), Γιάννη Νεγρεπόντη («Τ’ ακορντεόν», «Τρίτος Παγκόσμιος»), Μάνου Λοΐζου («Ο μέρμυγκας», «Τσε») και ένα παραδοσιακό της Ισπανίας «εναρμονισμένο από τον Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα» σε ελεύθερη απόδοση Νίκου Γκάτσου («Τραγούδι του δρόμου»), με ερμηνευτές τον συνθέτη, τον Βασίλη Παπακωνσταντίνου, την Αλέκα Αλιμπέρτη και χορωδία.

“Τραγούδια του δρόμου” – Ο δίσκος:

Τα τραγούδια του δίσκου αγκαλιάζονται από τους εργαζόμενους, τη νεολαία, το λαό που προσπαθεί ν’ αναπνεύσει μετά την πτώση της δικτατορίας των συνταγματαρχών. Περνάνε στα χείλη των αγωνιστών στις απεργίες, στις πορείες, στις διαδηλώσεις, που παλεύουν για καλύτερες μέρες. «Τ’ ακορντεόν» με τη φωνή του Μάνου Λοΐζου γίνεται από τα πιο αγαπημένα τραγούδια των φοιτητών, των μαθητών. Δεν υπάρχει εκδήλωση για το Πολυτεχνείο σε αμφιθέατρο ή Λύκειο που δεν θα παιχτεί. Οι στίχοι του Γιάννη Νεγρεπόντη τραγουδιούνται με μια φωνή, που ξεσπάει σαν βροντή στο ρεφρέν: «Δεν θα περά- δεν θα περάσει ο φασισμός!». 

Τ’ ακορντεόν

Στη γειτονιά μου την παλιά είχα ένα φίλο
που ήξερε και έπαιζε τ’ ακορντεόν
όταν τραγούδαγε φτυστός ήταν ο ήλιος
φωτιές στα χέρια του άναβε τ’ ακορντεόν.

Μα ένα βράδυ σκοτεινό σαν όλα τ’ άλλα
κράταγε τσίλιες παίζοντας ακορντεόν
φασιστικά καμιόνια στάθηκαν στη μάντρα
και μια ριπή σταμάτησε τ’ ακορντεόν.

Τ’ αρχινισμένο σύνθημα πάντα μου μένει
όποτε ακούω από τότε ακορντεόν
κι έχει σαν στάμπα τη ζωή μου σημαδέψει
δε θα περάσει ο φασισμός!

Ο Μάνος Λοΐζος εμηνεύει το “Ακορντεόν”:

Το «Ακορντεόν» κυκλοφόρησε σε δίσκο το 1974, αλλά γράφτηκε χρόνια πριν. Η πρώτη εκτέλεση του τραγουδιού ακούγεται στην ταινία μικρού μήκους «Αθήνα πόλη χαμόγελο», του κομμουνιστή σκηνοθέτη Λάμπρου Λιαρόπουλου και ανήκει στον Γιάννη Πουλόπουλο. Το 1967 η ταινία ήταν έτοιμη να βγει στις αίθουσες, όμως δεν θα παιχτεί εξαιτίας της χούντας των συνταγματαρχών. Ο Γιάννης Πουλόπουλος στα ξεκινήματά του είχε ερμηνεύσει ήδη τέσσερα τραγούδια του Μάνου Λοΐζου που είχαν κυκλοφορήσει το 1965 σε δυο δίσκους 45 στροφών («Καράβια αλήτες» – «Μικρός ο κόσμος γύρω μου» και «Το φεγγάρι έρημο» – «Νύχτα μικρή αρχόντισσα»). Δεν έχουμε δει την ταινία του Λ. Λιαρόπουλου, είναι βέβαιο όμως ότι δεν θα χρειαζόταν άλλος λόγος από το αντιφασιστικό περιεχόμενο του «Ακορντεόν» για ν’ απαγορευτεί η προβολή της…

Ντοκουμέντο – Η πρώτη, αδισκογράφητη, εκτέλεση του “Ακορντεόν” από τον Γιάννη Πουλόπουλο:

Το τραγούδι των Μάνου Λοΐζου – Γιάννη Νεγρεπόντη είναι εξαιρετικά επίκαιρο στην εποχή μας που ο φασισμός, «ώριμο τέκνο» του συστήματος της εκμετάλλευσης, επιτίθεται στους εργαζόμενους που παλεύουν για τα δικαιώματά τους και με εθνικιστικές και φασιστικές συμμορίες όπως η εγκληματική οργάνωση «Χρυσή Αυγή», χτυπάνε ό,τι αντιτίθεται στα συμφέροντα της κυρίαρχης τάξης και δολοφονούν. Στις μέρες μας που οι φασίστες χύνουν το ναζιστικό τους δηλητήριο, με τον ρατσισμό προς τους κατατρεγμένους πρόσφυγες και μετανάστες και το μίσος προς τη διαφορετικότητα, επιχειρώντας να δηλητηριάσουν τις  ψυχές και τη συνείδηση των ανθρώπων και ιδιαίτερα της νέας γενιάς. Τα λόγια του αξέχαστου μεγάλου συνθέτη αποχτούν σήμερα ιδιαίτερη σημασία: «Το τεράστιο τέρας που άλλοτε λέγεται φασισμός, άλλοτε μιλιταρισμός και άλλοτε δημοκρατία δυτικού τύπου – που δεν είναι τίποτε άλλο παρά προσωπεία του ιμπεριαλισμού – στέκεται από πάνω μας απειλητικό. Και η αντίδρασή μας είναι να τα ξεσκεπάσουμε και να φωνάξουμε μ’ όλη μας τη δύναμη ενάντιά τους. Είμαστε πια συνειδητοί, “γνωρίζουμε”» έλεγε ο Μάνος Λοΐζος.

Τα χρόνια περνούν, τα τραγούδια όχι: «Τ’ ακορντεόν»

Τα χρόνια περνούν, τα τραγούδια όχι… Τι κι αν γράφτηκαν πριν από πολλά χρόνια, κάποια τραγούδια συνεχίζουν να συγκινούν τους ανθρώπους ανεξαρτήτως ηλικίας, να τους συντροφεύουν στις μικρές και μεγάλες στιγμές της ζωής, να εκφράζουν τις αγωνίες, τον πόνο και τα όνειρά τους, να εμπνέουν τους αγώνες τους.

Η στήλη, χωρίς να διεκδικεί το αλάθητο ή τον τίτλο του «ειδικού», φιλοδοξεί να «παίξει» τραγούδια που γράφτηκαν για τον έρωτα, την αγάπη, το μεροκάματο, τη μετανάστευση, τον αγώνα για λευτεριά και για καλύτερη ζωή. Τραγούδια που γράφτηκαν από ποιητές, αλλά κι από δημιουργούς, που δεν διάβασαν ποτέ στη ζωή τους ποίηση… Ανασκαλεύοντας το παρελθόν και ψηλαφώντας την ιστορία τους, πότε γράφτηκαν, σε ποιες συνθήκες, από ποιους πρωτοτραγουδήθηκαν, ποιοι τα τραγουδούν στις μέρες μας.

Χωρίς διαχωρισμούς, χωρίς αποκλεισμούς, τραγούδια ελληνικά και «ξένα», με γνώμονα ότι, εκτός από το να θυμίζουν εικόνες από το παρελθόν, συναρπάζουν τις αισθήσεις, γεννούν συναισθήματα, μας εμπνέουν και μας συγκινούν σήμερα.

Τα χρόνια περνούν, τα τραγούδια όχι… Ακούστε τα όλα εδώ.