“Ο σοσιαλισμός δεν είναι ουτοπία, είναι ζωτική ανάγκη για την κοινωνία” – Ο Μάκης Παπαδόπουλος στη διαδικτυακή παρουσίαση της έκδοσης “Σοσιαλισμός, η απάντηση για τον 21ο αιώνα” (ΒΙΝΤΕΟ)

Tι είναι το πρώτο πράγμα που σκέφτεστε όταν ακούτε τις λέξεις σοσιαλισμός, κομμουνισμός και Σοβιετική Ένωση; Ίσως κάποιοι σκεφτείτε ότι είναι ουτοπία, ότι είναι ανεδαφικό, ότι είναι κάτι που απέτυχε ή κάτι παλιό που δεν έχει θέση στον 21ο αιώνα; Μήπως όμως η πραγματικότητα είναι πολύ διαφορετική; Μήπως είναι ακριβώς το αντίθετο από αυτό που πιστεύουμε;

Με αυτές τις φράσεις ξεκινά η παρουσίαση της έκδοσης της Σύγχρονης Εποχής “Σοσιαλισμός, η απάντηση για τον 21ο αιώνα” από την Ηλιάνα Μαυρομάτη, ενώ σε αυτά τα ερωτήματα απαντήσεις δίνει ο Μάκης Παπαδόπουλος, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ.

Απαντώντας στο ερώτημα, “Τι νόημα έχει ένα βιβλίο για το σοσιαλισμό σήμερα;”, ο Μάκης Παπαδόπουλος τονίζει πως από τη Νέα Υόρκη ως  το Λονδίνο και από το Παρίσι ως το Μιλάνο θα δούμε το αποκρουστικό πρόσωπο ενός συστήματος που σαπίζει, αναφέροντας ως ενδεικτικά παραδείγματα τις συνέπειες της πανδημίας και την ανεργία, τα συνεχή αδιέξοδα για τους εργαζόμενους και τη νεολαία.

Αντικρούει ότι είναι μοιραίο να συνεχίσουμε να ζούμε έτσι,  γιατί υπάρχουν όλες οι τεχνολογικές και παραγωγικές δυνατότητες να ξεφύγουμε από αυτή την πορεία. Υπογραμμίζει πως σήμερα ο πλούτος ελέγχεται από  “Μια χούφτα παράσιτα που δεν ξέρουν ούτε καν που βρίσκεται το εργοστάσιο, το οποίο παράγει τα συγκεκριμένα εμπορεύματα”.

Δίνει έμφαση στο γεγονός πως “Ο σοσιαλισμός δεν είναι ουτοπία, είναι ζωτική ανάγκη για την κοινωνία” και απαντά στην αντίληψη πολλών ότι ο καπιταλισμός, παρά το σάπισμά του, είναι ισχυρός, αν όχι ανίκητος. Σημείωσε ότι μπορεί και πρέπει να ανατραπεί, υπενθυμίζοντας ότι ήδη στον 20ο αιώνα νικήθηκε ο καπιταλισμός και επιβεβαιώθηκε ότι μπορεί να υπάρξει ένα εργατικό κράτος. Αναγνωρίζει ότι ο συσχετισμός  δυνάμεων σήμερα είναι πολύ αρνητικός, αλλά οι συσχετισμοί αλλάζουν. Επισημαίνει τον οξυμένο ανταγωνισμό ανάμεσα στα ιμπεριαλιστικά κέντρα, της βασική αντίθεση του κοινωνικού συστήματος, που είναι η ολοένα μεγαλύτερη κοινωνικοποίηση της εργασίας αφενός και η οικειοποίηση της από ολοένα και λιγότερα μονοπώλια αφετέρου. Σε όποιον έχει αμφιβολία ότι θα οξυνθεί η ταξική πάλη, υπενθύμισε τη ρήση του Γουόρεν Μπάφετ στην προηγούμενη οικονομική κρίση, ότι ο ταξικός πόλεμος ασφαλώς και υπάρχει και η δική μου τάξη κερδίζει.

“Αν περιμένουμε παθητικά να ξημερώσουμε κάποια μεγάλη μέρα του σοσιαλισμού, αυτή δε θα έρθει ποτέ”, τονίζει ο Μάκης Παπαδόπουλος, προσθέτοντας πως η υποκειμενική μας δράση εγγράφεται στην ωρίμανση των αντικειμενικών συνθηκών, αυτή δεν έρχεται ως φυσικό φαινόμενο, σαν τα σύννεφα που φέρνουν τη βροχή.  Σημειώνει πως το ΚΚΕ είναι μπροστά στο ξεδίπλωμα των λαϊκών αναγκών σε όλες τις μάχες, αλλά ταυτόχρονα δίνει βάρος στο να σημαδεύουν συνολικά οι αγώνες την εξουσία του κεφαλαίου, την ΕΕ και το ΝΑΤΟ. Υπενθυμίζει ότι την κομβική σημασία να μην αποσπάται ο καθημερινός αγώνας από το κύριο, δηλαδή την ανατροπή του ίδιου του εκμεταλλευτικού συστήματος.

Ο Μάκης Παπαδόπουλος απαντά επίσης στην άποψη ότι δοκιμάστηκε και απέτυχε η λύση του σοσιαλισμού. Επισημαίνει εύστοχα πως “Το πρώτο εργατικό κράτος στον ιστορικό χρόνο είναι ένα μωρό που μπουσούλησε κάποιες δεκαετίες”, υπενθυμίζοντας ότι ο καπιταλισμός χρειάστηκε 3-4 αιώνες για να επιβληθεί πλήρως της φεουδαρχίας. Εξαίρει ως βασική συμβολή του σοσιαλισμού που γνωρίσαμε την τεράστια απελευθερωτική δύναμη των σοσιαλιστικών συστημάτων, υπενθυίζοντας και μια σειρά σοβαρά επιτεύγματα της ΕΣΣΔ και γενικά του σοσιαλιστικού κόσμου.

Σε ό,τι αφορά την ανατροπή των πρώτων εργατικών κρατών, ο Μάκης Παπαδόπουλος σημείωσε πως αυτή δεν αμφισβητείται, αλλά τόνισε πως “Πρώτα απ’ όλα θα πρέπει να δούμε ότι κι από την αρνητική πείρα επιβεβαιώνεται η υπεροχή των σοσιαλιστικών σχέσεων παραγωγής”. Μετά τις πρώτες θεαματικές επιτυχίες, γεννήθηκαν νέα προβλήματα, ιδιαίτερα μετά από το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όπως  ανάγκη για μεγαλύτερη παραγωγικότητα της εργασίας, η εισαγωγή επιτευγμάτων της επιστήμης και τεχνικής στην παραγωγή. Ωστόσο δεν υπήρχε η απαραίτητη θεωρητική προετοιμασία του κόμματος, πράγμα που δεν ξαφνιάζει, αφού η παραγωγή επαναστατικής θεωρίας στο σοσιαλισμό γινόταν εν θερμώ, σε αντίθεση με κλασικούς που μελετούσαν ένα αντικείμενο σε συνθήκες καπιταλισμού, με αιώνες γνώσης πίσω του. Μια σειρά προβλήματα ερμηνεύτηκαν λανθασμένα ως εγγενή προβλήματα του σοσιαλισμού, ενώ παράλληλα υπήρχαν κοινωνικές δυνάμεις που δεν ήθελαν το βάθεμα των σοσιαλιστικών σχέσεων, επιπλέον ατόνησαν  τα σοβιέτ, δηλαδή ο εργατικός έλεγχος στο χώρο της δουλειάς. Έτσι επικράτησαν στο κόμμα οι οπορτουνιστικές δυνάμεις που αντιμετώπισαν προβλήματα με εργαλεία του παρελθόντος, οδηγώντας τελικά σε διάβρωση του κόμματος και αποξένωση μεγάλων μαζών εργατών από αυτό και συνολικά από τη διαδικασία της σοσιαλιστικής οικοδόμησης.

Πολύ ενδιαφέρον παρουσιάζει το ερώτημα για τις διαφορές που θα έχει ο σοσιαλισμός του 21ου αιώνα από εκείνον του 20ου. Το στέλεχος του ΚΚΕ υπογράμμισε πως οι βασικές αρχές σοσιαλιστικής οικοδόμησης θα παραμείνουν σταθερές, όπως εργατική εξουσία, ο ρόλος του κόμματος, η κοινωνική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής. Πρόσθεσε όμως πως σήμερα είναι πολύ περισσότερες οι δυνατότητες, όμως ο εργαζόμενος νιώθει τα επιτεύγματα της τεχνολογίας ως απειλή ανεργίας, ενώ στο σοσιαλισμό αυτά θα αξιοποιηθούν για αύξηση ελεύθερου χρόνου και δημιουργική αξιοποίησή του, θα προχωρήσει επιστημονική έρευνα με συνεργασία ερευνητικών φορέων και πανεπιστημίων κι όχι ανταγωνισμό μεταξύ τους, για εξάλειψη κάθε μορφής ιδιοκτησίας, για γρηγορότερη λήψη αποφάσεων χάρη στη δυνατότητα επεξεργασίας ενός τεράστιου όγκου δεδομένων.

Όσο για το αν οι επεξεργασίες αυτές έχουν δώσει απαντήσεις σε όλα τα ερωτήματα σχετικά με το σοσιαλισμό, ο Μάκης Παπαδόπουλος, απάντησε πως “Η μαρξιστική έρευνα ποτέ δεν έχει τερματικό σταθμό¨”, προσθέτοντας πως  τπ ΚΚΕ έχει συνειδητοποιήσει βαθιά την ανάγκη να επιβεβαιώνει κάθε μέρα το ρόλο του ως επαναστατική πρωτοπορία, να προχωρά στη δημιουργική ανάπτυξη του μαρξισμού, στηριγμένο πάντα στη μέθοδο των κλασικών, του Μαρξ, του Ένγκελς και του Λένιν. Αναφέρει την προσπάθεια κριτικής και αυτοκριτικής μελέτης της ιστορία του κόμματος και του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος, αλλά και τις μελέτες για σύγχρονα ζητήματα, όπως η ψηφιακή οικονομία και η νέα οικονομική κρίση. “Για να γυρίσει ο τροχός της ιστορίας μπροστά πρέπει να προσπαθήσουμε συλλογικά”, υπογραμμίζει, αναφέροντας πως βασική πλευρά σε αυτό η αφομοίωση και η διάδοση της σύγχρονης επαναστατικής θεωρίας.

Ακολουθεί το βίντεο που αξίζει να παρακολουθήσετε ολόκληρο, ενώ οι επόμενες παρουσιάσεις εκδόσεων της ΣΕ προγραμματίζονται ως εξής:

Πέμπτη 5 Νοέμβρη 2020: «1821. Η Επανάσταση και οι απαρχές του ελληνικού αστικού κράτους», με τον Κώστα Σκολαρίκο, μέλος του Τμήματος Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ.

Πέμπτη 12 Νοέμβρη 2020: «Για μια κοινωνία ελεύθερη από ναρκωτικά και όχι με ελεύθερα ναρκωτικά», με τον Νίκο Σοφιανό, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ.

Παρουσίαση: Ηλιάνα Μαυρομάτη. Συνεντεύξεις: Στέλλα Παπαοικονόμου. Σκηνοθεσία: Σήφης Στάμου. Διεύθυνση Φωτογραφίας: Άκης Βαλεργάκης. Ηχοληψία: Παύλος Χαρμπαλής. Μοντάζ Σωτήρης Γκέκας. Επεξεργασία Ήχου: Δημήτρης Ανδρονιάδης. Γραφικά: Γιάννης Κλεφτογιάννης.