Μιχάλης Κατσαρός: «Μην αμελήσετε. Πάρτε μαζί σας νερό. Το μέλλον μας θα έχει πολύ ξηρασία…»

Ο ποιητής Μιχάλης Κατσαρός γεννήθηκε το 1920 στην Κυπαρισσία και έφυγε από τη ζωή στις 21 του Νοέμβρη 1998.

Εξέδωσε 14 ποιητικές συλλογές, πέντε φιλοσοφικά κείμενα και το μυθιστόρημα «Οι Συλλέκται της Μονόχρα». Το 1953 εκδόθηκε η δεύτερη ποιητική του συλλογή «Κατά Σαδδουκαίων», όπου υπάρχει και το περίφημο «Η διαθήκη μου», στην τελευταία στροφή του οποίου έγραφε: «Μην αμελήσετε/ πάρτε μαζί σας νερό./ Το μέλλον μας έχει πολλή ξηρασία»:

Η διαθήκη μου

Θα σας περιμένω μέχρι τα φοβερά μεσάνυχτα αδιάφορος
δεν έχω πια τι άλλο να πιστοποιήσω.
Οι φύλακες κακεντρεχείς παραμονεύουν το τέλος μου
ανάμεσα σε θρυμματισμένα πουκάμισα και λεγεώνες.
Θα περιμένω τη νύχτα σας αδιάφορος
χαμογελώντας με ψυχρότητα για τις ένδοξες μέρες.
Πίσω από το χάρτινο κήπο σας
πίσω από το χάρτινο πρόσωπό σας
εγώ θα ξαφνιάζω τα πλήθη
ο άνεμος δικός μου
μάταιοι θόρυβοι και τυμπανοκρουσίες επίσημες
μάταιοι λόγοι.
Μην αμελήσετε.
Πάρτε μαζί σας νερό.
Το μέλλον μας θα έχει πολύ ξηρασία.

Σε νεαρή ηλικία ο Μιχάλης Κατσαρός εντάσσεται και παλεύει με το εργατικό-λαϊκό κίνημα. Στη διαδήλωση του 1935 στην Κυπαρισσία για τα «Σταφιδικά» συμπορεύεται με τους σταφιδοπαραγωγούς, κρατώντας το κόκκινο λάβαρο του ΚΚΕ, ενώ γράφει και ποίημα αφιερωμένο στα γεγονότα αυτά.

Έλαβε μέρος στο Αλβανικό Έπος, ως αεροπόρος, ενώ στη διάρκεια της φασιστικής Κατοχής πολέμησε τους χιτλερικούς καταχτητές από τις γραμμές της ΕΠΟΝ και του ΕΛΑΣ. Πιάστηκε από συνεργάτες των γερμανών που τον παρέδωσαν στην Γκεστάπο. Βασανίστηκε άγρια και τον έκλεισαν στις φυλακές Χατζηκώστα. Ήταν, επίσης, παρών και στον Δεκέμβρη του 1944.

Το καλοκαίρι του 1945, έγινε μέλος του ΚΚΕ και ο Ριζοσπάστης δημοσίευσε ποίημά του με τίτλο «Σήμερα έγινα σύντροφος». Τον Αύγουστο του 1945, και πάλι ο Ριζοσπάστης δημοσίευσε το ποίημα «Χιροσίμα» με αντιιμπεριαλιστικό περιεχόμενο. Στις 26 Μαΐου 1947 ο Ριζοσπάστης με αφορμή το θάνατο του Γιώργη Σιάντου δημοσίευσε το ποίημα του Μιχάλη Κατσαρού «Στον τάφο του Γ. Σιάντου».

Όταν…

Όταν ακούω να μιλάν για τον καιρό
όταν ακούω να μιλάνε για τον πόλεμο
όταν ακούω σήμερα το Αιγαίο να γίνεται ποίηση
να πλημμυρίζει τα σαλόνια
όταν ακούω να υποψιάζονται τις ιδέες μου
να τις ταχτοποιούν σε μια θυρίδα
όταν ακούω σένα να μιλάς
εγώ πάντα σωπαίνω.
Όταν ακούω κάποτε στα βέβαια αυτιά μου
ήχους παράξενους ψίθυρους μακρινούς
όταν ακούω σάλπιγγες και θούρια
λόγους ατέλειωτους ύμνους και κρότους
όταν ακούω να μιλούν για την ελευθερία
για νόμους ευαγγέλια και μια ζωή με τάξη
όταν ακούω να γελούν
όταν ακούω πάλι να μιλούν
εγώ πάντα σωπαίνω.
Μα κάποτε που η κρύα σιωπή θα περιβρέχει τη γη
κάποτε που θα στερέψουν οι άσημες φλυαρίες
κι όλοι τους θα προσμένουνε σίγουρα τη φωνή
θ’ ανοίξω το στόμα μου
θα γεμίσουν οι κήποι με καταρράκτες
στις ίδιες βρώμικες αυλές τα οπλοστάσια
οι νέοι έξαλλοι θ’ ακολουθούν με στίχους χωρίς ύμνους
ούτε υποταγή στην τρομερή εξουσία.

Πάλι σας δίνω όραμα.

(Κατά Σαδουκαίων)

Το 1946 το ποίημά του «Το Μπαρμπερίνικο καράβι» δημοσιεύτηκε στα Ελεύθερα Γράμματα. Επίσης, στο ίδιο έτος -και στο ίδιο περιοδικό- δημοσίευσε, σε ελεύθερο στίχο, το ποίημα «Βγενιώ».

Το 1949 εξέδωσε την πρώτη του ποιητική συλλογή με τίτλο Μεσολόγγι.

Στην Αθήνα καταπιάστηκε με διάφορα βιοποριστικά επαγγέλματα, όπως ταμίας σε εμπορικό κατάστημα, δημοσιογράφος στον παράνομο Τύπο και υπάλληλος στη ραδιοφωνία. Ανέπτυξε συνεργασίες με τα περιοδικά Νέος Νουμάς, Θεμέλιο, Ποιητική Τέχνη, Τα Νέα Ελληνικά, Αθηναϊκά Γράμματα και το Στόχος. Στη συνέχεια εξέδωσε το Σύστημα, ένα περιοδικό όπου δημοσίευε, καταρχήν, δικά του κείμενα.

Τα έργα του Μιχάλη Κατσαρού έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες και ποιήματά του μελοποιήθηκαν από τους Μίκη Θεοδωράκη, Γιάννη Μαρκόπουλο και Αργύρη Κουνάδη.