Ραφαέλ Αλβέρτι: Τελετουργική τυμπανοκρουσία για το θάνατο του Στάλιν (Προλεταριακό Rock)

Ιωσήφ Στάλιν: 18 Δεκεμβρίου 1878, Γκόρι, Γεωργία – 5 Μαρτίου 1953, Μόσχα, Ρωσία

Ραφαέλ  Αλβέρτι

Τελετουργική τυμπανοκρουσία για το θάνατο του Στάλιν

Redoble lento por la muerte de Stalin

*

Μετάφραση – Σημείωμα για τον ποιητή, εργογραφία
Μπάμπης Ζαφειράτος – Μποτίλια Στον Άνεμο

*

Δόξα στους μεγάλους ηγέτες του Οκτώβρη! Ν. Καρπόβσκη (1907-1978). Έτος 1952, 76χ54 εκ. (Πηγή: softsalo.com)

Τελετουργική τυμπανοκρουσία για το θάνατο του Στάλιν

Ραφαέλ Αλβέρτι

I

Πάνω από τη θάλασσα, πάνω κι απ’ τις οροσειρές,
διασχίζοντας τις κοιλάδες, τα δάση και τα ποτάμια,
πάνω απ’ τις οάσεις κι από την άμμο της ερήμου,
πάνω κι απ’ τους απέραντους σιωπηλούς ορίζοντες
κι από τις ακατοίκητες χιονισμένες εκτάσεις
οι λέξεις πετάνε, στ’ αφτιά μας φτάνουνε
θλιμμένες λέξεις και μας φέρνουνε το νέο.

Ο Ιωσήφ Στάλιν είναι νεκρός.

Μέσα απ’ τους δρόμους κι απ’ τις πλατείες των
μεγαλουπόλεων,
μέσα απ’ τις φαρδιές λεωφόρους και
τα αποκομμένα μονοπάτια,
πάνω από τα κατάπληκτα χωριουδάκια, τα αποσβολωμένα χωράφια,
τις ερημικές πεδιάδες, τις βαθιές στοές των ορυχείων, τα ξεχασμένα
νησιά και τις γυμνές θαλασσοδαρμένες ακτές
περνάνε οι λέξεις και φτάνουνε στ’ αφτιά μας
θλιμμένες λέξεις που μας φέρνουνε το νέο.

Ο Ιωσήφ Στάλιν είναι νεκρός.

Τις μαύρες ώρες διασχίζουνε της
νύχτας,
και τ’ άγρια χαράματα, και την ημέρα, και τα λυκόφωτα
τα δίχως τέλος,
από το Νότο και το Βορρά,
απ’ άκρη σ’ άκρη όλης της γης,
και δεν υπάρχουνε φυλές, δεν υπάρχουνε λαοί, δεν υπάρχει γωνιά,
δεν υπάρχει μια τόση δα ακρούλα του κόσμου
από όπου να μην έχουνε περάσει οι λέξεις που φτάνουνε στ’ αφτιά μας
θλιμμένες λέξεις που μας φέρνουνε το νέο.

Ο Ιωσήφ Στάλιν είναι νεκρός.

II

(Για δυο φωνές)

1.
Δάσκαλε, σύντροφε και πατέρα:
θέλω να κλάψω, να τραγουδήσω.
Νερό καθάριο ας με φωτίσει,
η αγνή ψυχή σου ας με φωτίσει
τούτη τη νύχτα που μας αφήνεις.

2.
Μία καρδιά τώρα έχει πάψει.
Μια σκέψη τώρα έχει σωπάσει.
Ένα μεγάλο δέντρο έχει τσακίσει.
Ένα μεγάλο δέντρο έχει σιγήσει.
Μα να που ακούγεται μες στη σιωπή.

1.
Δάσκαλε, σύντροφε και πατέρα:
μόνο η θάλασσα είναι που υπάρχει.
Τα κύματά της όμως φουσκώνουν,
μέσα απ’ τα κύματα εσύ ανεβαίνεις,
μέσα στο άπειρο και κυβερνάς.

2.
Τα μάτια εσφάλισε για πάντα,
καθάρια λάμα, σκέτο ατσάλι.
Πάνω στη γη του τώρα κοιμάται.
Σε όλη τη Γη κοιμάται τώρα.
Μα όρθιος είναι μες στη σιωπή.

1.
Δάσκαλε, σύντροφε και πατέρα:
πετάει στο ζόφο ένα γεράκι.
Μα μες στη βάρκα σου το περιστέρι,
μες στην παλάμη σου το περιστέρι
φτερά ανοίγει για την ειρήνη.

2.
Τώρα σωπαίνουνε σφυριά κι αμόνια.
Σωπαίνει ο κάμπος, σωπαίνει ο αέρας.
Κερί ο λαός του βουβός τού ανάβει.
Βουβοί οι λαοί του κερί τού ανάβουν.
Να περπατάει μες στη σιωπή.

1.
Δάσκαλε, σύντροφε και πατέρα:
δυνατούς μάς άφησες πίσω, Στρατάρχη.
Κι όπως η λάμψη από έν’ αστέρι,
όπως η λάμψη του αστεριού σου
φλογίζει η ενότητα ανάμεσά μας.

2.
Νικάει η αγάπη τούτη τη μέρα.
Ουρλιάζει η έχθρα φυλακισμένη.
Τα μπράτσα κλείνει τ’ αργό σκοτάδι.
Η αιωνιότητα τα μπράτσα ανοίγει.
Γράφει ένα όνομα μες στη σιωπή.

III

Όχι, ο Στάλιν δεν έχει πεθάνει. Δεν έχεις πεθάνει.
Το κάθε δάκρυ ας τραγουδήσει
τη θύμησή σου.
Ο κάθε βόγγος ας τραγουδήσει
τη θύμησή σου.
Ο λαός σου έχει το πρόσωπό σου,
την αδρή προφορά σου έχει η φωνή του.

Δεν έχεις πεθάνει.
Μιλάνε για σένα τα εργαστήρια του,
ο νέος άντρας κι η νέα γυναίκα.
Δεν έχεις πεθάνει.

Τα πετρώματά του με τ’ όνομά σου,
οι κατασκευές του με τ’ όνειρό σου.
Δεν έχεις πεθάνει.

Δεν έχει θάλασσες που να μη ζεις,
ποτάμια μέσα τους να μην υπάρχεις.
Δεν έχεις πεθάνει.

Κάμποι που οι παλάμες σου
να μην τους έχουνε ποτέ χαϊδέψει.
Δεν έχεις πεθάνει.

Ουρανοί που η σκέψη σου
να μην τους χάραξε σαν ένας ήλιος.
Δεν έχεις πεθάνει.

Και δεν υπάρχει ούτε μια πόλη να μη θυμάται
το όνομά σου όταν βασίλευε η φωτιά.
Δεν έχεις πεθάνει.

Δάφνες του Στάλινγκραντ
θα λένε πάντα πως όχι εσύ δεν έχεις πεθάνει.
Δεν έχεις πεθάνει.

Τα παιδιά στα τραγούδια τους
θα σου τραγουδήσουν πως δεν έχεις πεθάνει.
Τα φτωχά παιδιά όλου του κόσμου
πως δεν έχεις πεθάνει.

Και στα μπουντρούμια της Ισπανίας
στα πιο απόμακρα χωριουδάκια
θα πούνε ότι δεν έχεις πεθάνει.

Και οι σκλάβοι οι πιο βασανισμένοι
οι κίτρινοι, οι μαύροι,
οι ξεχασμένοι στη δυστυχία,
οι πιο τσακισμένοι χωρίς παρηγόρια,
θα πούνε κι αυτοί πως δεν έχεις πεθάνει.

Η Γη ολόκληρη που γυρίζει,
λέει πώς όχι δεν έχεις πεθάνει.
Ο Λένιν, στο πλάι σου που κοιμάται,
κι αυτός θα πει πως δεν έχεις πεθάνει.

Μπουένος Άιρες, 9 Μαρτίου 1953
(Obras completas. Poesía III. Seix Barral. 2003)

Μετάφραση: Μπάμπης Ζαφειράτος, 7 Δεκ. 2020

Λίγα λόγια για τον Ραφαέλ Αλβέρτι, στο τέλος

*

Από το κίνημα του Προλεταριακού Ροκ (Rock Proletario)

Kommintern, banda de España año: 2005 – REDOBLE LENTO I

*
Kommintern banda de España año: 2010 – REDOBLE LENTO II

*

Είναι ευτυχία μας που στα δύσκολα χρόνια του πολέμου ο Κόκκινος Στρατός και ο σοβιετικός λαός οδηγήθηκαν από τον σοφό και δοκιμασμένο ηγέτη της Σοβιετικής Ένωσης, τον Μεγάλο Στάλιν. Βλαντισλάβ Γκρηγκόριεβιτς Πράβντιν (1911-1979). Έτος 1949, 59χ84 εκ. (Πηγή: ru.bidspirit.com)

Redoble lento por la muerte de Stalin

Rafael Alberti

I

Por encima del mar, sobre las cordilleras,
a través de los valles, los bosques y los ríos,
por sobre los oasis y arenales desérticos,
por sobre los callados horizontes sin límites
y las deshabitadas regiones de las nieves
va pasando la voz, nos va llegando
tristemente la voz que nos lo anuncia.

José Stalin ha muerto.

A través de las calles y las plazas de los
grandes poblados,
por los anchos caminos generales y
perdidos senderos,
por sobre las atónitas aldeas, asombradas campiñas,
planicies solitarias, subterráneos
corredores mineros, olvidadas
islas y golpeados litorales desnudos
va pasando la voz, nos va llegando
tristemente la voz que nos lo anuncia.

José Stalin ha muerto.

Va cruzando las horas oscuras de la
noche,
la madrugada, el día, los extensos
crepúsculos,
todo lo austral y nórdico que
comprende la tierra,
y no hay razas, no hay pueblos, no hay rincones,
no hay partículas mínimas del mundo
en donde no penetre la voz que va llegando,
la voz que tristemente nos lo anuncia.

José Stalin ha muerto.

II
(A dos voces)

1.
Padre y maestro y camarada:
quiero llorar, quiero cantar.
Que el agua clara me ilumine,
que tu alma clara me ilumine
en esta noche en que te vas.

2.
Se ha detenido un corazón.
Se ha detenido un pensamiento.
Un árbol grande se ha doblado.
Un árbol grande se ha callado.
Mas ya se escucha en el silencio.

1.
Padre y maestro y camarada:
solo parece que está el mar.
Pero las olas se levantan,
pero en las olas te levantas
y riges ya en la inmensidad.

2.
Cerró los ojos la firmeza,
la hoja más limpia del acero.
Sobre su tierra se ha dormido.
Sobre la Tierra se ha dormido.
Mas ya se yergue en el silencio.

1.
Padre y maestro y camarada:
vuela en lo oscuro un gavilán.
Pero en tu barca una paloma,
pero en tu mano una paloma
se abre a los cielos de la paz.

2.
Callan los yunques y martillos.
el campo calla y calla el viento.
Mudo su pueblo le da vela.
Mudos sus pueblos le dan vela.
Mas ya camina en el silencio.

1.
Padre y maestro y camarada:
fuertes nos dejas, Mariscal.
como en las puntas de la estrella,
como en las puntas de tu estrella
arde en nosotros la unidad.

2.
Vence el amor en este día.
El odio ladra prisionero.
La oscuridad cierra los brazos.
La eternidad abre los brazos.
Y escribe un nombre en el silencio.

III

No ha muerto Stalin. No has muerto.
Que cada lágrima cante
tu recuerdo.
Que cada gemido cante
tu recuerdo.
Tu pueblo tiene tu forma,
su voz tu viril acento.

No has muerto.
Hablan por ti sus talleres,
el hombre y la mujer nuevos.
No has muerto.

Sus piedras llevan tu nombre,
sus construcciones tu sueño.
No has muerto.

No hay mares donde no habites,
ríos donde no estés dentro.
No has muerto.

Campos en donde tus manos
abiertas no se hayan puesto.
No has muerto.

Cielos por donde no cruce
como un sol tu pensamiento.
No has muerto.

No hay ciudad que no recuerde
tu nombre cuando era fuego.
No has muerto.

Laureles de Stalingrado
siempre dirán que no has muerto.
No has muerto.

Los niños en sus canciones
te cantarán que no has muerto.
Los niños pobres del mundo,
que no has muerto.

Y en las cárceles de España
y en sus más perdidos pueblos
dirán que no has muerto.

Y los esclavos hundidos,
los amarillos, los negros,
los más olvidados tristes,
los más rotos sin consuelo,
dirán que no has muerto.

La Tierra toda girando,
que no has muerto.
Lenin, junto a ti dormido,
también dirá que no has muerto.

Buenos Aires, 9 de marzo de 1953
(Obras completas, Poesía III. Seix Barral, 2003)

Ποιήματα για τον Στάλιν (Μετάφραση: Μπάμπης Ζαφειράτος)

1.

Νικολάς Γκιγιέν: Ωδή στον Στάλιν

2. (Με σύντομο βιογραφικό κ.ά.)

Πάμπλο Νερούδα: Ωδή στον Στάλιν

Επίσης:

«Έρχεται ο Ιωσήφ…» – 5 ποιήματα για τον Στάλιν και ένα δικό του

*

Ραφαέλ Αλβέρτι

Ραφαέλ Αλβέρτι Μερέγιο (Ελ Πουέρτο δε Σάντα Μαρία, Κάντιθ, 16 Δεκ. 1902 – 28 Οκτ. 1999). Από τις μεγαλύτερες φυσιογνωμίες των Ισπανικών Γραμμάτων, μαρξιστής ποιητής, δραματουργός και πεζογράφος, ζωγράφος και εικονογράφος. Ανήκει στη λεγόμενη Ασημένια Εποχή της ισπανικής λογοτεχνίας. Μέλος της Γενιάς του ’27 (Λόρκα, Θερνούδα, Αλεϊχάντρε, Ερνάντες κ.α.).

Μεγάλος φίλος του Φιντέλ και της Κούβας, ο Αλβέρτι, είχε επισκεφτεί τρεις φορές το Νησί, 1935, 1960, 1991. Από την πρώτη του επίσκεψη τον συνδέει βαθιά φιλία με τον Νικολάς Γκιγιέν, με τον οποίον το 1960 παρουσίασαν την ιστορική εκδήλωση «Χέρι – χέρι», με ποιήματα για την Κούβα, την Ισπανία και την Επανάσταση. Η κόρη του, Αϊτάνα Αλβέρτι, έχει δραστηριοποηθεί έντονα για να διατηρήσει ζωντανή τη ρωμαλέα παρουσία του πατέρα της στην Κούβα, ως ένδειξη αλληλεγγύης στην Επανάσταση.

Ο Αλβέρτι —όπως έχει γράψει ο Άνχελ Αουγιέρ στο βιβλίο του, Ο Ραφαέλ Αλβέρτι στην Κούβα (1999)— είναι ο Ισπανός ποιητής που συνδέεται βαθύτερα από οποιονδήποτε άλλον με το πατριωτικό και επαναστατικό όραμα του κουβανικού λαού.

Μήνυμα του ποιητή προς τον Φιντέλ, στις 13/8/1996:

Ιδέες όπως αυτές που υποστηρίζει ο Φιντέλ Κάστρο δεν γερνάνε ποτέ. Εξακολουθώ να κρατάω από τον Κουβανό ηγέτη την εικόνα ενός ομηρικού ήρωα, τόσο για τους αμέτρητους νεανικούς αγώνες του, μιας πληθωρικής νεότητας, όσο και για την εντυπωσιακή του προσωπικότητα. Ο Φιδέλ είναι το ελπιδοφόρο φως ενός πιο αλληλέγγυου και πιο δίκαιου μέλλοντος.

Απείθαρχος νεαρός, εγκαταλείπει το Κολλέγιο των Ιησουιτών, με τις βαθιά ταξικές αντιλήψεις και την ως εκ τούτων άνιση μεταχείριση. Ξεκινά την καριέρα του ως ζωγράφος, εκθέτοντας στο Φθινοπωρινό Σαλόνι της Μαδρίτης το 1920, ώσπου, μετά τον θάνατο του πατέρα του θα στραφεί στην ποίηση.

1977. Ο Ραφαέλ Αλβέρτι, με την Ντολόρες Ιμπάρουρι, τη θρυλική Πασιονάρια, αμέσως μετά τις ιστορικές εκλογές, στην Πρώτη Σύνοδο του Κομμουνιστικού Κόματος (PCE), για την εκλογή Αντιπροσώπων στο Κονγκρέσο και στη Γερουσία. (Πηγή φωτό MARISA FLORES – El Pais)

Ενεργό μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ισπανίας, το 1933 γνωρίζεται με τον Νερούδα.

Aποφασίζει, όπως λέει ο ίδιος, να γίνει «ποιητής του δρόμου, που ουσιαστικά δεν ξεχώρισε ποτέ τον διανοούμενο από τον πολιτικό ακτιβιστή», γράφοντας και απαγγέλλοντας στίχους σε πολιτικές εκδηλώσεις, εργατικά στέκια, δημόσιους χώρους και ταξιδεύει στη Σοβιετική Ένωση, στη συνάντηση αντιφασιστών συγγραφέων.

Το 1936, με το ξέσπασμα του Ισπανικού Εμφυλίου, δραστηριοποιείται στη Συμμαχία Αντιφασιστών Διανοουμένων για την Υπεράσπιση του Πολιτισμού με τους Λουίς Μπουνιουέλ, Πέδρο Γάρφιας, Μιγέλ Ερνάντες, κ.ά.

Μετά την ήττα των Δημοκρατικών έζησε εξόριστος με την πρώτη του σύζυγο στο Παρίσι, όπου η κυβέρνηση Πεταίν τους χαρακτηρίζει «επικίνδυνους κομμουνιστές», τους αφαιρείται η άδεια εργασίας, πηγαίνουν στην Αργεντινή μέχρι το 1963 και στη συνέχεια στη Ρώμη, μέχρι το 1977, οπότε και επιστρέφουν στην Ισπανία.

1977. Ο Αλβέρτι κατά τον επαναπατρισμό του (Φώτο της Iberia. Πηγή: wiki)

Πολυγραφότατος: 55 (μπορεί και παραπάνω) ποιητικές συλλογές, 15 θεατρικά έργα. Το έργο του συγκεντρώνεται από τον εκδοτικό οίκο Seix Barral της Βαρκελώνης σε 8 τόμους —μέχρι τώρα έχουν κυκλοφορήσει οι έξι.

Στη χώρα μας έχουν μεταφραστεί λιγοστά έργα του από τους Τάκη Βαρβιτσιώτη, Ηλία Ματθαίου, Ξ. Α. Κοκόλη, Γιάννη Σουλιώτη, Βασίλη Λαλιώτη, και τελευταία από τον χαλκέντερο Γιώργο Κεντρωτή (υπό έκδοση η συλλογή Περί των Αγγέλων, 1928).

1993. Ελ Πουέρτο. Ο Ραφαέλ Αλβέρτι με τον Χούλιο Ανγκίτα (21.11.1941-16.5.2020), Γραμματέα του PCE (1988-1998), ο οποίος του παρέδωσε την ταυτότητά του της Κομμουνιστικής Νεολαίας. (Φωτό: Fito Carreto. Πηγή: DiarioDeCadiz)

*

Ποίηση (ενδεικτικά)

Ναύτης στη Στεριά (Marinero en tierra, 1925).  Πρώτη του ποιητική συλλογή –Εθνικό Βραβείο Λογοτεχνίας.

Φυλακισμένος (Κλειδωμένος – Cal y canto, 1927)

Περί των Αγγέλων (Sobre los ángeles, 1928)

Απ’  τη μια στιγμή στην άλλη (De un momento a otro, 1937)

Ο εκρηκτικός γάιδαρος (El burro explosivo, 1938)

Ανάμεσα στο γαρύφαλλο και στο ξίφος (Entre el clavel y la espada, 1941)

 Στη ζωγραφική (A la pintura, 1948)

Η άνοιξη των λαών (La primavera de los pueblos,1961)

Ρώμη, κίνδυνος για τους πεζούς (Roma, peligro para caminantes,1968)

Τα 8 ονόματα του Πικάσο και δεν λέω περισσότερα από αυτό που δεν λέω (Los 8 nombres de Picasso y no digo más que lo que no digo, 1970)

Περιφρόνηση και θαυμασμός (Desprecio y maravilla, 1972)

Μαστιγωμένο φως (Fustigada luz, 1980)

Αδέσποτοι καθημερινοί στίχοι (Versos sueltos de cada día 1982)

Κόλπος των ίσκιων (Golfo de sombras, 1986)

Τραγούδια για τον Αλτάιρ (Canciones para Altair, 1989)

Το χαμένο άλσος (La arboleda perdida) – Τρεις τόμοι απομνημονεύματα, 1959, 1987 και 1996 

Πολλά θεατρικά

*

Βραβεία – Τιμητικές διακρίσεις (ενδεικτικά)

1965. Βραβείο Λένιν για την Ειρήνη

1981. Βραβείο Εθνικού Θεάτρου και Βραβείο Salinas

1983. Βραβείο Θερβάντες

1989. Μέλος της Βασιλικής Ακαδημίας Καλών Τεχνών της San Fernando και της Ακαδημίας Καλών Τεχνών της Santa Cecilia

1990. Επίτιμος Διδάκτωρ στο Πανεπιστήμιο του Μπορντώ

1991. Επίτιμος Δημότης Αβάνας – Επιφανής Πολίτης του Μπουένος Άιρες

1993. Χρυσό Μετάλλιο Καλών Τεχνών της Ισπανίας – Επίτιμος Διδάκτωρ στο Πανεπιστήμιο Κομπλουτένσε της Μαδρίτης (το παλαιότερο πανεπιστήμιο της Μαδρίτης και το σημαντικότερο στον ισπανόφωνο κόσμο)

1995. Επίτιμος Διδάκτωρ στο Πολυτεχνείο της Βαλένθιας

1996. Παντοτινός Δήμαρχος της γενέτειράς του, Ελ Πουέρτο δε Σάντα Μαρία – Αγαπημένο Τέκνο της επαρχίας Κάντιθ

1998. Επίτιμος Πολίτης της Ρώμης – Σταυρός του Αγίου Γεωργίου από την Κυβέρνηση της Καταλονίας

Για τον Ραφαέλ Αλβέρτι / Ο φίλος του / Πικάσο / 10.7.1970. (Πηγή: https://twitter.com/AlbertiRafael)