Τα χρόνια περνούν, τα τραγούδια ταξιδεύουν: «Ταξίδι στα Κύθηρα»

Το 1984 ολοκληρώνονται τα γυρίσματα της αριστουργηματικής ταινίας «Ταξίδι στα Κύθηρα» του Θόδωρου Αγγελόπουλου, του μεγάλου μας σκηνοθέτη που σημάδεψε με το έργο του τον παγκόσμιο κινηματογράφο.

Ένας ηλικιωμένος πολιτικός πρόσφυγας, ο «Σπύρος» (Μάνος Κατράκης) επστρέφει στην πατρίδα, έπειτα από πολλά χρόνια πολιτικής εξορίας. Η επιστροφή τον φέρνει αντιμέτωπο με την τραγικότητα της μετεμφυλιακής εποχής. Η Ελλάδα που τόσο νοσταλγούσε ακόμα αιμορραγεί. Ο «Σπύρος» όπως λέει ο Θ. Αγγελόπουλος, «έρχεται αντιμέτωπος με μια σύγχρονη πραγματικότητα, τελείως διαφορετική απ’ ό,τι ήξερε. Όλη η ιστορία του γέρου έχει έναν άξονα πολύ σημαντικό: τη σχεδόν οδυσσεϊκή επιστροφή και το ξανασμίξιμο με τη γυναίκα του, καθώς και την πορεία αυτών των δύο ανθρώπων, που είναι σχεδόν μια ερωτική ιστορία δύο γέρων. Μια ιστορία σε πρώτο επίπεδο από τους δύο γέρους αλλά ιδωμένη από τα μάτια του γιου. Κύρια θεματική είναι η παλιά και ταυτόχρονα σύγχρονη έννοια της επιστροφής, του νόστου και η βασική προβληματική περιστρέφεται γύρω από τον έρωτα, το θάνατο και τη δημιουργία».

Συγκλονιστικός ο Μάνος Κατράκης στο ρόλο ενός σύγχρονου και εξόριστου Οδυσσέα που δεν μπορεί να φτάσει στην Ιθάκη του. Συγκλονιστική η ίδια η ταινία που έχει την τύχη εκτός των άλλων να έχει «ντυθεί» με την υπέροχη μουσική της Ελένης Καραΐνδρου. «Η εικόνα και η μουσική πρέπει να δέσουν για να πουν αυτά που δεν μπορούν να βγουν με λόγια» έχει πει η ίδια. Η διεθνώς καταξιωμένη, σπουδαία συνθέτης, με τη συστηματική ενασχόληση στον κινηματογράφο και το θέατρο, θα συνεργαστεί για πρώτη φορά με τον Θόδωρο Αγγελόπουλο στο «Ταξίδι στα Κύθηρα». Η σύμπραξη θα στεφθεί από απόλυτη επιτυχία και θα αποτελέσει την απαρχή μιας μακράς συνεργασίας που θα καλύψει σχεδόν όλες τις επόμενες ταινίες του αλησμόνητου «Τεό».

Ελένη Καραΐνδρου, «Ταξίδι στα Κύθηρα» – Η μουσική της ταινίας:

Η χρήση της μουσικής στο «Ταξίδι στα Κύθηρα» διαφέρει συγκριτικά με τις μέχρι τότε ταινίες του Αγγελόπουλου. Ο ίδιος θεωρεί ότι η παρέμβαση της μουσικής της Καραΐνδρου «αυτή τη φορά είναι πολύ πιο σημαντική» απ’ ό,τι στις άλλες του ταινίες· ο ρόλος της «είναι πολύ πιο ενεργός» στο «Ταξίδι στα Κύθηρα».

Ταξίδι στα Κύθηρα
(Στίχοι-Μουσική: Ελένη Καραΐνδρου)

Άρρωστη καρδιά δε βρίσκει γιατρειά
στη λησμονιά
χάνεται στ’ αγιάζι μέσα στο βοριά
στα ξένα μακριά

Κι όλο περιμένει πάλι τη στιγμή να ξαναρθεί
το καράβι στο λιμάνι θα φανεί
θαλασσινό πουλί στα όνειρά μας

Σ’ άγγιξε ξανά του κόσμου η παγωνιά
κι η ερημιά
πώς να τη γιατρέψεις την παλιά πληγή
βαθιά μες στην ψυχή

Κι όλο περιμένει πάλι τη στιγμή να ξαναρθεί
το καράβι στο λιμάνι θα φανεί
θαλασσινό πουλί στα όνειρά μας

Το ομότιτλο τραγούδι, ερμηνευμένο μοναδικά από τον Γιώργο Νταλάρα θα ξεχώριζε ακόμα κι αν η ταινία δεν είχε ποτέ γυριστεί. Όμως για όποιον έχει παρακολουθήσει την ταινία, δεν μπορεί ν’ αποκοπεί από το μαγικό πάντρεμα με τις εικόνες του Αγγελόπουλου.

«Η εικόνα και η μουσική πρέπει να δέσουν για να πουν αυτά που δεν μπορούν να βγουν με λόγια»… Από τις πιο συνταρακτικές σκηνές του παγκόσμιου κινηματογράφου, αποτελεί η βουβή παρουσία του «Σπύρου» – Μάνου Κατράκη και της συζύγου του «Κατερίνας»-Ντόρας Βολανάκη πάνω στη σχεδία. Σφιχτά αγκαλιασμένοι λίγο πριν ο πρώτος λύσει τον κάβο και βρεθούν καταμεσής του γκριζογάλαζου σμίξιμου ουρανού και θάλασσας, όρθιοι, μόνοι. Μια σκηνή που σε κάνει ν’ αγαπήσεις το σινεμά.

Πικρή η γεύση που μένει. Πρόκειται για κάποιο απαισιόδοξο μήνυμα;  «Δεν είμαι πεσιμιστής», έλεγε ο ίδιος, «δε μου αρέσει η λέξη απογοήτευση. Η Ιστορία προχωρά υπόγεια. Πιστεύω, και το θέλω για τα παιδιά μου, ότι κάτω βαθιά υπάρχει κάτι που θα βγει. Θα φανεί. Αν στη μια μεριά της ζυγαριάς της Ιστορίας είναι η απογοήτευση, εγώ θέλω να ρίχνω το βάρος στην άλλη μεριά, τη μεριά του ονείρου»…

Τα χρόνια περνούν, τα τραγούδια ταξιδεύουν: «Ταξίδι στα Κύθηρα» / Μάνος Κατράκης – Ντόρα Βολανάκη

Τα χρόνια περνούν, τα τραγούδια όχι… και από 26/10/2020 νέα ονομασία: Τα χρόνια περνούν, τα τραγούδια ταξιδεύουν… Τι κι αν γράφτηκαν πριν από πολλά χρόνια, κάποια τραγούδια συνεχίζουν να  συγκινούν, να συντροφεύουν τις μικρές και μεγάλες στιγμές των ανθρώπων, να εκφράζουν τις αγωνίες, τον πόνο και τα όνειρά τους, να εμπνέουν τους αγώνες τους.

Η στήλη, χωρίς να διεκδικεί το αλάθητο ή τον τίτλο του «ειδικού», «παίζει» τραγούδια που γράφτηκαν για τον έρωτα, την αγάπη, το μεροκάματο, τη μετανάστευση, τον αγώνα για λευτεριά και για καλύτερη ζωή. Τραγούδια γραμμένα από ποιητές, αλλά κι από δημιουργούς που δεν διάβασαν ποτέ στη ζωή τους ποίηση… Ανασκαλεύοντας το παρελθόν και ψηλαφώντας την ιστορία τους, πότε γράφτηκαν, σε ποιες συνθήκες, από ποιους πρωτοτραγουδήθηκαν, ποιοι τα τραγουδούν στις μέρες μας.

Χωρίς διαχωρισμούς, χωρίς αποκλεισμούς, τραγούδια ελληνικά και «ξένα», με γνώμονα ότι, εκτός από το να θυμίζουν εικόνες από το παρελθόν, συναρπάζουν τις αισθήσεις, γεννούν συναισθήματα, εμπνέουν και συγκινούν σήμερα.

Τα χρόνια περνούν, τα τραγούδια ταξιδεύουν… Ακούστε τα όλα εδώ.