Τα χρόνια περνούν, τα τραγούδια ταξιδεύουν: «Όνειρο απατηλό» (Μ’ ένα όνειρο τρελό)

Ένα τραγούδι ήρθε σαν φίλος από τα παλιά, τον Δεκέμβρη του 2019, όταν προβλήθηκε  στους κινηματογράφους η ταινία «Ευτυχία». Το «Όνειρο απατηλό» που πρωτοτραγούδησε ο Σταμάτης Κόκοτας, σε στίχους της Ευτυχίας Παπαγιαννοπούλου και μουσική του Απόστολου Καλδάρα, στην ταινία ακούγεται από τη φωνή ενός νεότερου πολύ καλού τραγουδιστή, του Κώστα Τριανταφυλλίδη, διασκευασμένο από τον Μίνωα Μάτσα.

Η ταινία που καταπιάνεται με τη ζωή της μεγάλης στιχουργού, λαϊκής ποιήτριας Ευτυχίας Παπαγιαννοπούλου φέρει τις υπογραφές της Κατερίνας Μπέη στο σενάριο και του Άγγελου Φραντζή στη σκηνοθεσία, ενώ στους ρόλους της Ευτυχίας ξεχωρίζουν με τις εξαιρετικές ερμηνείες τους η Κάτια Γκουλιώνη και η Καρυοφυλλιά Καραμπέτη.

Πολλά χρόνια πριν η μυθοπλασία πάρει στα φτερά της το τραγούδι και το επαναφέρει δυναμικά στη δική μας εποχή, μια εποχή τόσο διαφορετική μα και με τόσες ομοιότητες με την εποχή που κυκλοφόρησε (1967), τα κιτρινισμένα από τη νικοτίνη δάχτυλα της Ευτυχίας Παπαγιαννοπούλου μετέφεραν μέσω ενός μολυβιού στο σώμα ενός χαρτιού, ένα κομμάτι από τη δική της  βασανισμένη ψυχή. Είναι χαρακτηριστική όσο και συγκινητική η σκηνή με την Ευτυχία-Κάτια Γκουλιώνη ν’ απαγγέλει το πρώτο κουπλέ στην βαριά άρρωστη μάνα της – Μαριόγκα (την υποδύεται η εξαιρετική Ντίνα Μιχαηλίδου), που, έχοντας χάσει τα λογικά της, λίγο πριν ξεψυχήσει της λέει χαμογελώντας «καλό είναι…κι η θυγατέρα μου γράφει κάτι ωραία…τα κάνει τραγούδια ο Τσιτσάνης»:

Η Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου άφησε τ’ αγγίγματά της  βαθιά αποτυπωμένα στο σώμα του λαϊκού μας τραγουδιού, τραγουδώντας τον πόνο και τα βάσανα των απλών ανθρώπων. Έγραφε στίχους με πολύ μεγάλη ευκολία και με την ίδια ευκολία τούς πουλούσε κοψοχρονιά για να εξασφαλίσει τα προς το ζην αλλά και για να ικανοποιήσει το πάθος της για τη χαρτοπαιξία. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία περίπου 400 από τα τραγούδια της φέρουν την υπογραφή της, ενώ εκατοντάδες είναι δικά της αλλά ηχογραφήθηκαν με ονόματα άλλων. Η Ευτυχία πήρε μια θέση δίπλα στους μεγάλους αθάνατους του λαϊκού μας πολιτισμού, πριν φύγει από τη ζωή ξεχασμένη και πάμφτωχη, στις 7 του Γενάρη 1972.

Το πηγαίο ταλέντο της λαϊκής ποιήτριας μετουσιώνει στιχουργικά εικόνες είτε ιστορίες που η ίδια έζησε ή έπλασε σε συνάρτηση πάντα με τα σκληρά βιώματά της και τη δική της διαδρομή. Το ίδιο ισχύει για τους στίχους του τραγουδιού «Όνειρο απατηλό».

Μ’ ένα όνειρο τρελό, όνειρο απατηλό
ξεκινήσαμε κι οι δυο μας
και στου δρόμου τα μισά, σβήσαν τ’ άστρα τα χρυσά
ξαφνικά από τον ουρανό μας

Ποια μοίρα με ζηλεύει, ποιο μάτι φθονερό
και χάθηκε μια αγάπη, προτού να τη χαρώ
σαν πλοίο που ναυάγησε, σαν νούφαρο που μάδησε
στης λίμνης μέσα το θολό νερό

Με ελπίδες λιγοστές, έστω και απατηλές
να γυρίσεις περιμένω
ίσως βγει αληθινό, τ’ όνειρό μου το τρελό
τ’ όνειρό μου το ναυαγισμένο

Τα χρόνια περνούν, τα τραγούδια ταξιδεύουν: «Όνειρο απατηλό» (Μ’ ένα όνειρο τρελό) – Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου, Απόστολος Καλδάρας, Σταμάτης Κόκοτας

Τα βιώματα της Ευτυχίας Παπαγιαννοπούλου βρίσκουν χώρο έκφρασης σ’ ένα ακόμα από τα πολλά μεγάλα τραγούδια που έγραψε. Οι γλυκόπικροι στίχοι ακροβατούν μεταξύ απογοήτευσης και ελπίδας. Απογοήτευση ως αποτέλεσμα των σκληρών χτυπημάτων που επεφύλαξε η ζωή και στην ίδια (διωγμός, ξεριζωμός, προσφυγιά, ο θάνατος της μάνας, του άντρα της και της κόρης της). Ελπίδα, διότι χωρίς αυτή διαρρηγνύεται η ίδια η ζωή. Η προσμονή που περιγράφεται στο δεύτερο κουπλέ συντηρείται από και συντηρεί την ελπίδα, δίνοντας κουράγιο και οπλίζοντας με δύναμη όσους κόντρα στις αντιξοότητες προσμένουν να πραγματοποιηθούν τα όνειρά τους. Ακόμα και το πιο τρελό όνειρο, μας λέει η Ευτυχία, ακόμα κι όταν μοιάζει ναυαγισμένο, έχει δικαίωμα στην ελπίδα…

Το τραγούδι ηχογραφήθηκε για πρώτη φορά το 1967 με τη φωνή του Σταμάτη Κόκοτα. Ο μεγάλος λαϊκός μουσικοσυνθέτης Απόστολος Καλδάρας έντυσε τους στίχους με ρυθμό χασάπικο. Ένας ρυθμός που χορεύεται με τ’ ανοιχτά χέρια των χορευτών ν’ αγκαλιάζουν τους ώμους τους έτσι που να σχηματίζεται μια «αλυσίδα», ένα «τείχος» ικανό ν’ αντέξει τις δυσκολίες της ζωής και να διαφυλάξει ζωντανή την ελπίδα.

Τα μεγαλείο του τραγουδιού σφραγίζει ανεξίτηλα η αξεπέραστη ερμηνεία του Σταμάτη Κόκοτα, ενός σπουδαίου ερμηνευτή, από αυτούς που κοσμούν την πρώτη γραμμή του ελληνικού τραγουδιού. Το «Όνειρο απατηλό», από τις μεγαλύτερες επιτυχίες του, απογείωσε τη δημοτικότητά του, πριν γίνει ένας από τους πιο διάσημους ερμηνευτές στην Ελλάδα, τη Γαλλία και αλλού.

Το 1968 ο Απόστολος Καλδάρας ηχογραφεί και σε άλλη εταιρεία το ίδιο τραγούδι, αυτή τη φορά με τη φωνή του Γιάννη Καλατζή, ενός από τους πιο αξιόλογους και πιο αγαπητούς τραγουδιστές της δεκαετίας του 1970:

Την ίδια χρονιά, και πάντα σε δίσκο 45 στροφών, το «Όνειρο απατηλό» κυκλοφορεί και με τη φωνή του Μιχάλη Βιολάρη. Πρόκειται για μια πολύ όμορφη ερμηνεία από τον εμβληματικό ερμηνευτή του «Νέου Κύματος»:

Άξια λόγου η όχι πολύ γνωστή διασκευή του τραγουδιού με τις φωνές της Τζένης Βάνου και του Γιάννη Βογιατζή, όπου το λαϊκό ύφος αντικαθίσταται από το ελαφρό, στο χώρο του οποίου διέπρεψαν οι δυο εξαιρετικοί ερμηνευτές:

Μια σπάνια στιγμή αποτυπώνεται στο επόμενο βίντεο. Ο Νίκος Νομικός ερμηνεύει το «Όνειρο απατηλό» ενώ τον συνοδεύουν ο Απόστολος Καλδάρας στο πιάνο και ο σπουδαίος σολίστας και δάσκαλος του μπουζουκιού Θανάσης Πολυκανδριώτης:

Κλείνουμε το αφιέρωμά μας με την πολύ όμορφη ερμηνεία ενός νεότερου και πολύ αξιόλογου τραγουδιστή (και μουσικού), του Βασίλη Προδρόμου:

Τα χρόνια περνούν, τα τραγούδια όχι… και από 26/10/2020 νέα ονομασία: Τα χρόνια περνούν, τα τραγούδια ταξιδεύουν… Τι κι αν γράφτηκαν πριν από πολλά χρόνια, κάποια τραγούδια συνεχίζουν να  συγκινούν, να συντροφεύουν τις μικρές και μεγάλες στιγμές των ανθρώπων, να εκφράζουν τις αγωνίες, τον πόνο και τα όνειρά τους, να εμπνέουν τους αγώνες τους.

Η στήλη, χωρίς να διεκδικεί το αλάθητο ή τον τίτλο του «ειδικού», «παίζει» τραγούδια που γράφτηκαν για τον έρωτα, την αγάπη, το μεροκάματο, τη μετανάστευση, τον αγώνα για λευτεριά και για καλύτερη ζωή. Τραγούδια γραμμένα από ποιητές, αλλά κι από δημιουργούς που δεν διάβασαν ποτέ στη ζωή τους ποίηση… Ανασκαλεύοντας το παρελθόν και ψηλαφώντας την ιστορία τους, πότε γράφτηκαν, σε ποιες συνθήκες, από ποιους πρωτοτραγουδήθηκαν, ποιοι τα τραγουδούν στις μέρες μας.

Χωρίς διαχωρισμούς, χωρίς αποκλεισμούς, τραγούδια ελληνικά και «ξένα», με γνώμονα ότι, εκτός από το να θυμίζουν εικόνες από το παρελθόν, συναρπάζουν τις αισθήσεις, γεννούν συναισθήματα, εμπνέουν και συγκινούν σήμερα.

Τα χρόνια περνούν, τα τραγούδια ταξιδεύουν… Ακούστε τα όλα εδώ.