Θα υπάρχουν μαυσωλεία στον κομμουνισμό;

Με αφορμή το νεκρικό εκμαγείο του Λένιν που είδαμε πρόσφατα και στη χώρα μας, και τη συζήτηση σχετικά με το μέλλον του μαυσωλείου του που βρίσκεται στην Κόκκινη Πλατεία, δημοσιεύουμε σήμερα στο πλαίσιο του σημερινού αφιερώματος ένα κείμενο με σχετικές σκέψεις και προβληματισμούς.

Σαν σήμερα, το 1961, ολοκληρώνονται οι εργασίες του 22ου Συνεδρίου του ΚΚΣΕ, που διήρκεσε συνολικά δύο εβδομάδες. Μπορεί το 20ο Συνέδριο να πέρασε στην ιστορία, σηματοδοτώντας την “αποσταλινοποίηση” και την αποφασιστική στροφή στην πολιτική της Σοβιετικής Ένωσης, αλλά οι αποφάσεις του 22ου Συνεδρίου -πέντε χρόνια μετά- έρχονται να την επισφραγίσουν και να την προωθήσουν παραπέρα -κάτι σαν το δεύτερο πενταετές πλάνο της οπορτουνιστικής στροφής.

Το 22ο Συνέδριο του ΚΚΣΕ εκτιμά πως έχει ολοκληρωθεί η σοσιαλιστική οικοδόμηση και ορίζει ως στόχο-καθήκον για τα επόμενα πενταετή πλάνα να προωθήσουν το προτσές οικοδόμησης του κομμουνισμού -sic- που σημαίνει μεταξύ άλλων στροφή στην οικονομική υποδιαίρεση ΙΙ -δηλ περισσότερα καταναλωτικά προϊόντα αντί για παραγωγή μέσων παραγωγής.

Η πιο σημαντική αλλαγή όμως είναι στον πολιτικό-ταξικό χαρακτήρα του σοβιετικού κράτους, η προσπάθεια να απαλειφθεί η “δικτατορία του προλεταριάτου” ως όρος και να αντικατασταθεί με το “παλλαϊκό κράτος”, όπου δεν αναγνωρίζεται ο ηγετικός πρωτοπόρος ρόλος της εργατικής τάξης.

Την ίδια μέρα, για να ολοκληρωθεί ο πολιτικός συμβολισμός, αποφασίζεται και εκτελείται η μεταφορά και η ταφή της σορού του Ιωσήφ Στάλιν, που βρισκόταν για 8,5 χρόνια δίπλα σε αυτή του Λένιν. Θεωρητικά με αυτόν τον τρόπο επέφεραν ένα καίριο χτύπημα κατά της προσωπολατρίας -αυτός ήταν άλλωστε και ο τίτλος της μυστικής έκθεσης του Χρουτσόφ την τελευταία μέρα του 20ού Συνεδρίου. Άφηνε όμως στη θέση του το Λένιν -σε μια βασική αντινομία του σκεπτικού της  απόφασης- ο οποίος συνεχίζει να βρίσκεται μέχρι και σήμερα στο Μαυσωλείο του στην Κόκκινη Πλατεία.

Μπορεί πολλά αγάλματα του Ιλίτς να μη γλίτωσαν από τη λαίλαπα της αντεπανάστασης και την αντικομμουνιστική υστερία των τελευταίων χρόνων, αλλά το Μαυσωλείο έμεινε αναλλοίωτο στο χρόνο και πρέπει μάλλον να περάσουν πολλές γενιές, για να τολμήσουν να το αποκαθηλώσουν από την έδρα του, χωρίς να υπάρξουν σοβαρές αντιδράσεις που θα ακυρώσουν το σχέδιο. Εξάλλου, η σημερινή ρωσική κυβέρνηση παίζει επιδέξια το χαρτί της αξιοποίησης της σοβιετικής κληρονομιάς και του βαριού φορτίου της, αφαιρώντας παράλληλα από αυτά κάθε επικίνδυνη, επαναστατική αιχμή, και κρατώντας ανοιχτή τη σσυζήτηση για το Μαυσωλείο και τη συνέχιση της λειτουργίας του.

Ναι αλλά γιατί αντιδρούν οι κομμουνιστές σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο; Δεν είναι ντροπαιστικό να παραμένει ένα φαραωνικού τύπου μνημείο κι ο “μαρμαρωμένος βασιλιάς” στην Κόκκινη Πλατεία; Μήπως έτσι βαλσαμώσαμε την επανάσταση, όπως έγραφε καθ’ υπερβολή ο Ραφαηλίδης; Δεν είναι κάπως απόκοσμο κι αποκρουστικό το θέαμα ενός μακιγιαρισμένου νεκρού, σχεδόν ψεύτικου Λένιν, που είναι σίγουρο πως δε θα συμφωνούσε με τη μη ταφή του; Κι αν αυτά δικαιολογούνταν σε μια διαφορετική εποχή με τελείως διαφορετικές συνθήκες, έχει άραγε θέση στον 21ο αιώνα, το δικό μας αιώνα;

Αυτα είναι ως ένα βαθμό εύλογα ερωτήματα που μπορεί να έχουν απασχολήσει κατά καιρούς -όχι απαραίτητα με αυτή τη διατύπωση- τον καθένα μας. Έχουν όμως και τις κατάλληλες απαντήσεις.

Η προσωπολατρία ήταν στη βάση της ένα αυθόρμητο μαζικό φαινόμενο που ξεκινούσε από το λαό και το χαμηλό μορφωτικό του επίπεδο -παρά την πτήση-έφοδό του προς τον ουρανό, κουβαλούσε ακόμα τα βαρίδια-κατάλοιπα της ταξικής κοινωνίας. Το φαινόμενο δεν αφορούσε ένα συγκεκριμένο ηγέτη που το καλλιεργούσε και το ενθάρρυνε, αλλά το σύνολο της ηγεσίας, όπως φαίνεται πχ από την εικόνα του Τρότσκι ως Αι-Γιώργη, να κατατροπώνει το φίδι του καπιταλισμού.

Εξηγείται στη βάση της εποχής της, στη βάση της ανάγκης του λαού να ταυτιστεί με κάποιες ηγετικές, πρωτοπόρες προσωπικότητες, που να τον εμπνέουν και να τον εμψυχώνουν στους δύσκοους αγώνες του. Δεν είναι εικόνα απ’ την κοινωνία του μέλλοντος, αλλά δεν είναι καθόλου σίγουρο πως δε θα την συναντήσουμε στις μελλοντικές μας επαναστάσεις.

Ο Λένιν δεν είναι βαλσαμωμένος -σαν την επανάσταση και τη μαρξιστική θεωρία- στην Κόκκινη Πλατεία. Με την ίδια λογική, αν ο Λένιν είχε ταφεί κανονικά, θα ενταφιαζόταν μαζί του η επανάσταση και ο μαρξισμός. Αυτά είναι απλά λογοπαίγνια…

Το νεκρικό εκμαγείο του Λένιν που είδαμε πρόσφατα στην Ελλάδα

Το Μαυσωλείο του Λένιν έχει πλέον τη δική του διαδρομή στο χρόνο κι αποτελεί κομμάτι της ιστορίας και της παράδοσης αν όχι της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομίας, που αξίζει να προστατευτεί ως τέτοιο. Κι είναι βέβαιο πως οποιαδήποτε απόπειρα να κλείσει το Μαυσωλείο σήμερα, από μια αστική εξουσία, δε θα είναι αθώα και δεν πρόκειται να γίνει ως υγιής αντίδραση απέναντι σε ένα αναχρονιστικό θεσμό. Θα γίνει ακριβώς για να σβήσει το ιστορικό χνάρι της Οχτωβριανής Επανάστασης και του μεγάλου ηγέτη της. Όπως ακριβώς έκανε δηλ κι η μεταφορά του Στάλιν από το ίδιο μαυσωλείο.

Όταν επικρατήσει παγκόσμια η επανάσταση, μπορεί τότε η σοβιετική εξουσία να πάρει την απόφαση να ενταφιάσει το Λένιν με δόξα και τιμές -τότε που εμείς δε θα ζούμε και θα ‘μαστε στο χώμα, στη θάλασα ή κάπου βαλσαμωμένοι. Αλλά αυτό δε θα γίνει προτού ενταφιάσουμε την αστική τάξη, που είναι καταδικασμένη να γεννά το νεκροθάφτη της -δηλαδή το προλεταριάτο.

Δείτε εδώ όλες τις αναρτήσεις του Αφιερώματος της Κατιούσα στην Οχτωβριανή Επανάσταση