Σπύρος Καλογήρου: Ο πιο δύσκολος είναι ο ρόλος της ζωής

Μια ηθοποιός παλιάς γενιάς έλεγε ότι οι ηθοποιοί έλκονται από ρόλους εντελώς αντίθετους από τον πραγματικό τους χαρακτήρα. Αν είναι έτσι, τότε αυτός είναι ένας επιπλέον λόγος που ο Σπύρος Καλογήρου ταυτίστηκε με το ρόλο του «κακού» στη μεγάλη οθόνη και η κλασική ατάκα «πολλά τα λεφτά Άρη» πέρασε στη λαϊκή συνείδηση ως συνώνυμο της αχαριστίας και της προδοσίας.

Σε αντίθεση με την κινηματογραφική του εικόνα, ο Σπύρος Καλογήρου ήταν ένας ευγενικός και καλοσυνάτος άνθρωπος, ένας ευαίσθητος και τρυφερός ποιητής που λάτρευε τη ζωή και τη γυναίκα της ζωής του, την επίσης ηθοποιό Ευαγγελία Σαμιωτάκη. Από μικρός έγραφε στίχους, όμως «δεν είμαι ποιητής, απλά μου αρέσει να γράφω», έλεγε με τη χαρακτηριστική μπάσα τρεμάμενη φωνή του.

Ο Σπύρος Καλογήρου γεννήθηκε στις 3 του Νοέμβρη 1922, στην Κυψέλη. Γράφει ο ίδιος: «Είδα το φως του ήλιου, κάποιο φθινόπωρο, Νοέμβρη μήνα, στην Αθήνα, στην οδό Καλλιφρονά στην Κυψέλη, με λίγα φτωχικά σπίτια και χωράφια. Θυμάμαι την αυλή μας με μια μουριά, με πεσμένα καταγής τα κατάμαυρα μούρα της, που έμοιαζαν με χυμένο αίμα ανθρώπων, λες κι ήταν σημάδι γι’ αυτά που θ’ αντίκριζα στο μέλλον… Πού να ’ξερα πόσο απάνθρωπη, σκληρή θα ήταν η ζωή…»

Ορφανός από πατέρα και με τέσσερα αδέλφια ρίχνεται στη βιοπάλη από παιδί. Στην κατοχή σέρνει μαζί με τον αδελφό του ένα καρότσι και κάνουν μεταφορές. Αν σταθεί τυχερός η πληρωμή θα ’ναι μια κονσέρβα ή καμιά κουραμάνα για να ξεγελάσει την πείνα του.

«Μεγάλωσα στα Σεπόλια, μέσα σε κινήματα, επαναστάσεις, πολέμους, δικτατορίες, καταχτητές, κατοχή… αίμα πολύ, σαν τη μουριά που έβλεπα παιδί… Κι εγώ μεγάλωνα δουλεύοντας από παιδί σαν το σκυλί, με μια ορφάνια, αλλά με μια μάνα γλυκιά, καλή, που δούλευε μόνη της για να μεγαλώσει τα πέντε της παιδιά, μοιράζοντας και τη μπουκιά απ’ το ψωμί, στην κατοχή… Κι εμείς, σχολείο από τη μια, και τα καλοκαίρια στη δουλειά για το ψωμί. Πενήντα τζάκια ήταν αυτά που λέγαν πως προστατεύαν τα παιδιά… Κάποτε τέλειωσαν αυτά, έφυγε η φρίκη… Μέσα απ’ τα ερείπια, παλικαράκι πια, και ζυμωμένος στη ζωή, γνωρίζοντας την κάθε της πτυχή, μ’ ένα ταλέντο που μου χάρισε ο θεός, μ’ αγκάλιασε αυτό το φως που λέγεται ηθοποιός…»

Δουλεύει σε φωτογραφείο και ασχολείται ερασιτεχνικά με το θέατρο, όταν κάποιος σκηνοθέτης, πελάτης του φωτογραφείου, θα τον προτρέψει να γραφτεί στη δραματική σχολή και τότε είναι που αρχίζει να «τον αγκαλιάζει το φως».

Θα τελειώσει τη δραματική σχολή του Ελληνικού Ωδείου και το 1955 θα εμφανιστεί με τον  θίασο του Νίκου Χατζίσκου, παίζοντας στον «Ερωτόκριτο». Το 1960 θα ενταχτεί στο Θέατρο Τέχνης και θα συνεργαστεί για έξι χρόνια με τον Κάρολο Κουν, σε παραστάσεις που έγραψαν ιστορία.

«Διακόσια θεατρικά έργα του ελληνικού και παγκόσμιου ρεπερτορίου, Αισχύλο, Σοφοκλή Αριστοφάνη, σε μεγάλους και μικρούς ρόλους, υπηρέτησα το θέατρο δίπλα σε μεγάλους σκηνοθέτες και ηθοποιούς όπως οι Ροντήρης, Κουν, Σολωμός, Μουζενίδης, Κατσέλης, Μινωτής, Μυράτ, Κατράκης, Λαμπέτη, Κατερίνα, Αρώνη, Συνοδινού. Ποιους να πρωτοθυμηθώ… Αυτοί με δίδαξαν… Ένα μεγάλο ευχαριστώ…»

Στη δεκαετία του ’80 μαζί με την Ευαγγελία Σαμιωτάκη  θα φτιάξουν το δικό τους θίασο και θα περιοδεύουν ανά την Ελλάδα παίζοντας ποικίλο ρεπερτόριο.

Στον κινηματογράφο θα πρωτοεμφανιστεί το 1955 στην ταινία «Ο αγαπητικός της βοσκοπούλας». Χαρακτηριστικοί οι ρόλοι και οι ερμηνείες του που ξεχώρισαν, σε ταινίες όπως «Κονσέρτο για πολυβόλα », «Πυρετός στην άσφαλτο», «Η Αθήνα τη νύχτα», «Η νεράιδα και το παλικάρι», «Η δασκάλα με τα χρυσά μάτια», «Η Μαρία της σιωπής», «Ο επαναστάτης ποπολάρος», «Ο άνθρωπος με το γαρύφαλλο» κ.ά.

Έπαιξε συνολικά σε 80 κινηματογραφικές ταινίες και σε 60 βιντεοκασέτες, για τις οποίες δεν δίσταζε να πει ότι έπαιξε για καθαρά οικονομικούς λόγους.

Ο Σπύρος Καλογήρου τιμήθηκε  το 1966 στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, για την πρωταγωνιστική ερμηνεία του στην ταινία του Παντελή Βούλγαρη «Τζίμης ο Τίγρης», με τον ασημένιο «Απόλλωνα» για την ερμηνεία του στην ταινία «Κατάχρηση εξουσίας» (1971) και με το βραβείο «Χρυσή κεφαλή» του θεάτρου «Βαχτάγκωφ» της Μόσχας.

Όταν κάποτε σε μια τηλεοπτική συνέντευξη τον ρώτησαν ποια είναι η αγαπημένη του ταινία, απάντησε χωρίς να σκεφτεί πολύ: «Πυρετός στην άσφαλτο» (παίζουν μαζί με τον Γιώργο Φούντα), ενώ στην ερώτηση ποιος ήταν ο πιο δύσκολος ρόλος που κλήθηκε να ερμηνεύσει, απάντησε «ο ρόλος της ζωής».

«Έζησα μια ζωή δουλειάς, στο θέατρο και τον κινηματογράφο… μια ζωή γεμάτη αγώνες, πόνους, αδικίες, αλλά και χαρές, δουλεύοντας πάντα χωρίς ξεκούραση από τα 9 μου χρόνια…»

Ο πιο ευαίσθητος και τρυφερός ίσως «κακός» του ελληνικού κινηματογράφου έφυγε από τη ζωή στις 27 του Ιούνη 2009, αφήνοντας για πάντα «ζωντανούς» τους ρόλους που μας έκαναν να γελάσουμε και να συγκινηθούμε και κάτι από την αύρα της γενιάς που αντρώθηκε στα πιο δύσκολα χρόνια, χωρίς να χάσει το κουράγιο και την αγάπη της για τη ζωή και που δεν έπαψε να προσπαθεί για το καλύτερο. Κάτι που αποτυπώνεται άλλωστε στους παρακάτω στίχους, που ο Σπύρος Καλογήρου έγραψε λίγα χρόνια πριν φύγει από τη ζωή:

«Πόσο ωραία είναι η ζωή μ’ όλα τα βάσανά της
αρκεί να βλέπεις, να ακούς, να γεύεσαι, να πολεμάς
για τα ιδανικά της…»