Το ακορντεόν (Οι δύο πιο κρίσιμες εβδομάδες)

Εδώ κρυώνω. Η ζωή ντύνεται ατο μαύρο πέπλο της και εγώ πνίγομαι με εμβατήρια θανάτου. Άνθρωποι μιλούν, κραυγάζουν τι λένε οι λέξεις τους άραγε πού ταξιδεύουν; (Πέρσα Κατσανούλη, Η ζωή μας δυο δρόμους πιο κάτω)

Το ακορντεόν είναι ένα από τα πλέον μελωδικά μουσικά όργανα. Επίσης στην ελληνική τέχνη είναι και ένα αντιφασιστικό τραγούδι του Μάνου Λοΐζου. Πλέον συνιστά και το μόνο (επικοινωνιακό κυρίως) σχέδιο της κυβέρνησης Μητσοτάκη (σκοπίμως εφεξής στο άρθρο θα αναφέρεται εσκεμμένα έτσι, και όχι κυβέρνηση Νέας Δημοκρατίας). Επί της ουσίας το σχέδιο αυτό περιλαμβάνει εναλλασσόμενες εβδομάδες ανοίγματος και κλεισίματος της αγοράς και των μετακινήσεων, ώστε να μην υπάρχει αύξηση των κρουσμάτων.

Αυτό και μόνο αυτό είναι το τρομερό και φοβερό σχέδιο της κυβέρνησης ένα χρόνο μετά την πανδημία. Θα μπορούσε να ενισχύσει το σύστημα υγείας, ώστε να αυξήσει τα όρια αντοχής και ασφαλείας του. Δεν το έκανε. Πέρα από ορισμένες διακηρύξεις, ίσα ίσα για να τις προβάλλουν τα πληρωμένα ΜΜΕ, δεν έγινε καμία ενίσχυση σε ΜΕΘ, σε ιατρικό προσωπικό και σε δομές πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας. Όσον αφορά τις τελευταίες μάλιστα, ο υπουργός υγείας είχε διαφημίσει τη δημιουργία 1000 εμβολιαστικών κέντρων και την πραγματοποίηση δύο εκατομμυρίων εμβολιασμών έως το Μάρτιο. 

Τελικά τα 1000 εμβολιαστικά κέντρα έμειναν στα όρια των δελτίων ειδήσεων, όπως και ο σχεδιασμός για τα δύο εκατομμύρια εμβόλια: οι ολοκληρωμένες δόσεις δεν έφτασαν τελικά το μισό εκατομμύριο (339.402 εμβολιασμοί δεύτερης δόσης για την ακρίβεια). Και έμεινε η κοινωνία μόνη με το ακορντεόν. Το οποίο ήταν όσο αναποτελεσματικό ακούγεται. Τα νούμερα αντί να πέφτουν, μετά από ένα διάστημα άρχισαν να ανεβαίνουν. Μετά από ένα μεγάλο διάστημα παλινωδιών της κυβέρνησης και της επιτροπής «ειδικών», η κυβέρνηση ουσιαστικά έκανε πως παίρνει μέτρα και η κοινωνία έκανε πως τα εφάρμοζε. 

Το μόνο σημείο όπου επί της ουσίας εφαρμόζεται και πετυχαίνει η λογική του ακορντεόν είναι ο τρόπος με τον οποίο παρουσιάζουν η επιτροπή με τα ΜΜΕ τα κρούσματα.  Στις ημέρες που η κυβέρνηση θέλει να τονώσει το προφίλ της και να δημιουργήσει κλίμα στην αγορά τα τεστ ελαττώνονται με αποτέλεσμα να ελαττώνεται και ο απόλυτος αριθμός των κρουσμάτων και να καλλιεργείται ένα τεχνητό κλίμα εφησυχασμού και εφορίας. Όταν προκύπτει κάποιο κοινωνικό ή πολιτικό ζήτημα (το οποίο συνήθως προκαλούν τα υπόλοιπα αυταρχικά νομοσχέδια που συνεχίζει ακάθεκτη να καταθέτει η κυβέρνηση) ή πλησιάζει κάποια γιορτή, τότε τα τεστ αυξάνονται με αποτέλεσμα να αυξάνεται και ο απόλυτος αριθμός των κρουσμάτων και να καλλιεργείται ένα κλίμα τρομοκρατίας με έκτακτα δελτία ειδήσεων και διαδικτυακές δημοσιεύσεις με τη λέξη σοκαριστικό στον τίτλο.

Από όλα αυτά προκύπτει πως το μόνο στο οποίο η κυβέρνηση επενδύει είναι ο τρόμος ως μέσο πειθάρχησης της κοινωνίας, ο φόβος για μια επερχόμενη καταστροφή και οι ενοχές οι οποίες μεταδίδονται στους πολίτες μέσω της ατομικής ευθύνης. Και προφανώς όλο αυτό το σχέδιο εναλλαγής αισιοδοξίας με ψεύτικα στοιχεία και τρομοκρατίας, καμία πρακτική συνέπεια δεν έχει στην αντιμετώπιση της πανδημίας. Η ίδια η φύση του σχεδίου ανοίγματος και κλεισίματος δεν περιλαμβάνεται σε κανένα πρωτόκολλο αντιμετώπισης υγειονομικών κρίσεων του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας. Αντίθετα απαιτείται σχεδιασμός μακροπρόθεσμου χαρακτήρα με συγκεκριμένες δομές και πολιτικές, και ανασκόπηση και αναθεώρηση του σχεδίου μετά από επαρκή χρονικά διαστήματα. Αν η ανασκόπηση δείξει ότι το σχέδιο δεν αποδίδει ή δεν εφαρμόζεται, τότε υπάρχει αναδιαμόρφωση του σχεδίου. 

Όμως η κυβέρνηση δεν έχει καμία διάθεση να αναλάβει οποιαδήποτε ευθύνη, ώστε να προχωρήσει σε επανασχεδιασμό της ακολουθούμενης πολιτικής της. Η έπαρση της αυταρχικότητάς της από τη μία και η ανάγκη για διεύρυνση της επιρροής του ιδιωτικού τομέα στον τομέα των υπηρεσιών υγείας (και όχι μόνο) δεν επιτρέπει στην κυβέρνηση και στον πρωθυπουργό-αυτοκράτορα Μητσοτάκη να δείχνει αδυναμία και περιθώριο λάθους. Παρόλαυτα επειδή το σχέδιο δεν αποδίδει και η κοινωνία έχει αρχίσει να εξαντλείται, τόσο κοινωνικά όσο και ψυχολογικά, η κυβέρνηση χρειάζεται να δημιουργήσει ένα γεγονός που από τη μία θα συσπειρώνει το ακροατήριό της και από την άλλη θα αποπροσανατολίζει την κοινή γνώμη. Και την ευκαιρία αυτή βρήκε στο πρόσωπο του απεργού πείνας Δημήτρη Κουφοντίνα. 

Με αφορμή ένα απόλυτα νόμιμο αίτημα του κρατούμενου, η κυβέρνηση επενδύει στα πιο εξαγριωμένα χαρακτηριστικά της κοινωνίας, στα πιο μισαλλόδοξα στοιχεία της και προσπαθεί όχι να τα αναμορφώσει (όπως θα γινόταν σε ένα κράτος δικαίου) αλλά να τα ωθήσει στα άκρα ώστε να δημιουργήσει έναν μεσαιωνικό όχλο που θα λειτουργήσει υπέρ της. Σε όλο αυτό το εμφυλιοπολεμικό πισωγύρισμα εντάσσονται υμνητές της χούντας, λούμπεν μικροαστικά στοιχεία, νοσταλγοί της θανατικής ποινής και γενικότερα πολίτες γεμάτοι με μίσος, το οποίο εκφράζεται με τη φράση ψόφος.

Το πραγματικό ερώτημα λοιπόν δεν είναι αν είχε δικαίωμα ο Κουφοντίνας να παρανομήσει. Αυτό έχει κριθεί. Το ερώτημα είναι αν έχει δικαίωμα το κράτος και ο πρωθυπουργός να παρανομούν, αν έχουν δικαίωμα να φαίνονται ως μαφία με συγκαλύψεις, ομερτά, προσωπικές βεντέτες. Γιατί αν κριθεί ότι έχουν αυτό το δικαίωμα τότε κανένας δε θα είναι ασφαλής και όχι εξαιτίας μόνο του κορονοϊού. Και αυτό εξηγεί το γιατί γίνονται πορείες εν μέσω πανδημίας. Γιατί μπορεί να φοβόμαστε τον κορονοϊό, αλλά φοβόμαστε ακόμα περισσότερο μια κυβέρνηση που θέλει να καταργήσει τις τελευταίες αποχρώσεις δημοκρατίας. 

Εἷς δὲ τῶν κρεμασθέντων κακούργων ἐβλασφήμει αὐτὸν λέγων· εἰ σὺ εἶ ὁ Χριστός, σῶσον σεαυτὸν καὶ ἡμᾶς. ἀποκριθεὶς δὲ ὁ ἕτερος ἐπετίμα αὐτῷ λέγων· οὐδὲ φοβῇ σὺ τὸν Θεόν, ὅτι ἐν τῷ αὐτῷ κρίματι εἶ; καὶ ἡμεῖς μὲν δικαίως· ἄξια γὰρ ὧν ἐπράξαμεν ἀπολαμβάνομεν· οὗτος δὲ οὐδὲν ἄτοπον ἔπραξε. καὶ ἔλεγε τῷ ᾿Ιησοῦ· μνήσθητί μου, Κύριε, ὅταν ἔλθῃς ἐν τῇ βασιλείᾳ σου. καὶ εἶπεν αὐτῷ ὁ ᾿Ιησοῦς· ἀμὴν λέγω σοι, σήμερον μετ᾿ ἐμοῦ ἔσῃ ἐν τῷ παραδείσῳ. Αυτά αναφέρει το Κατά Λουκά Ευαγγέλιο. Συγχώρεση και δύναμη για να ανατραπεί όχι το βάρος της ατομικής ευθύνης, αλλά το βάρος της κοινωνικής αδικίας. Πόσο άραγε μίσος ενάντια σε αυτό που υποτίθεται ότι είναι, έχουν όσοι εύχονται ψόφο σε ένα φυλακισμένο; Πόσο θεωρούν ότι καταπιέζονται από τους ίδιους του τους νόμους;

Αυτό αποτυπώνεται και στη μόνη διέξοδο που έχουν χαρτογραφήσει για την αποτυχία τους, το θάνατο ενός κρατουμένου, την μετατροπή της κοινωνίας σε μια Ρωμαϊκή Αρένα. Όμως για το κόκκινο όλου του χάρτη δεν ευθύνεται ο Δημήτρης Κουφοντίνας και ο ενδεχόμενος θάνατος του δε θα μας σώσει από την πανδημία. Ούτε θα μας σώσουν τα μέτρα που κινούνται στο φάσμα της ψυχαναγκαστικής πειθάρχησης: μέχρι 2 χιλιόμετρα για άσκηση από το σπίτι, παρακολουθήσεις για την παροχή βοήθειας, 7 η ώρα απαγόρευση κυκλοφορίας. Ο κορονοϊός δεν είναι ο Αρσέν Λουπέν, ούτε φυσικά ο Κικίλιας ο Ηρακλής Πουαρό. Αλλά το μόνο που έχει να εξαγγείλει η κυβέρνηση είναι ένα αμάλγαμα περιορισμών και καταστολής. Κανένα όραμα, κανένας στρατηγικός σχεδιασμός, μόνο πλήρη εργαλειοποίηση της επιστήμης για τη δημιουργία ενός οργουελικού κράτους.

Και γύρω από όλ’ αυτά η μόνιμη επωδός των ΜΜΕ. Οι επόμενες δύο εβδομάδες είναι οι πιο κρίσιμες. Πόσες άραγε δύο πιο κρίσιμες εβδομάδες έχουμε ζήσει έναν ολόκληρο χρόνο; Πόσα ψέματα για να παρουσιαστούν τα μέτρα ως προσωρινά και οι ελλείψεις του συστήματος υγείας ως μη υπαρκτές; Πόσο ανοχή μπορεί να δείξει μια κοινωνία σε μια κυβέρνηση που επιλέγει το θάνατο της ζωής από την οικονομία των μεγάλων επιχειρήσεων;

Μια κοινωνία έγραφε ο Ντοστογιέφσκι κρίνεται από το πώς αντιμετωπίζει τους φυλακισμένους της. Και είχε απόλυτα δίκιο. Τι κοινωνία λοιπόν θέλουμε να είναι η Ελλάδα μετά την πανδημία; Ή ακόμα καλύτερα θέλουμε να είναι μια κοινωνία ανθρώπων ή μια ζούγκλα ζώων; Αυτό θα κριθεί τις επόμενες δύο εβδομάδες, οι οποίες ενδέχεται αυτή τη φορά να είναι όντως οι πιο κρίσιμες. 

Τ’ αρχινισμένο σύνθημα πάντα μου μένει όποτε ακούω από τότε ακορντεόν κι έχει σαν στάμπα τη ζωή μου σημαδέψει δε θα περάσει ο φασισμός

Βιβλιογραφικές αναφορές 

https://emvolio.gov.gr/vaccinationtracker

COVID-19 στην Ελλάδα, Δεδομένα έως 24 Μαρτίου 2020, ώρα 15:00, www.eody.gov.gr 

https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019

Κατά Λουκάν, 23, 33 και 39 – 43

Χριστοδούλου Πάνος, Βιοπαθολόγος / Εργαστηριακός Ιατρός, MSc Διοίκησης Μονάδων Υγείας, Υποψήφιος Διδάκτορας Ιατρικής Πανεπιστημίου Πατρών, PGCert Διαχείρισης κρίσεων στη δημόσια υγεία και ανθρωπιστικής απάντησης, Μεταπτυχιακός φοιτητής στο ΠΜΣ Τρόφιμα, Διατροφή και Μικροβίωμα της ιατρικής του ΔΠΘ